Δημήτρης Λουκά
Το ακραίο καιρικό φαινόμενο του ανεμοστρόβιλου «χτύπησε» την επαρχία Λευκωσίας και συγκεκριμένα τις κοινότητες Νικητάρι και Αστρομερίτη.
Ο ανεμοστρόβιλος διέλυσε σχεδόν τα πάντα στο πέρασμά του, σκορπώντας τον τρόμο στους κατοίκους της περιοχής.
*Φωτογραφία από τις ζημιές στο Νικητάρι
Ωστόσο, προκύπτει το εύλογο ερώτημα αν υπάρχει εξήγηση για το γεγονός πώς «χτυπά» σε συγκεκριμένες περιοχές.
Ο Δρ Φίλιππος Τύμβιος, Ανώτερος Μετεωρολογικός Λειτουργός του Τμήματος Μετεωρολογίας Κύπρου απαντά στην ιστοσελίδα του 24news το σχετικό ερώτημα αλλά και για το τι είναι το φαινόμενο του ανεμοστρόβιλου.
Τι είναι το φαινόμενο - ανεμοστρόβιλος
Ο ανεμοστρόβιλος είναι το φαινόμενο κατά το οποίο ένα ανοδικό ρεύμα περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του (στροβιλίζεται) και παρασέρνει προς τα πάνω άνεμο από τα κατώτατα στρώματα της ατμόσφαιρας. Πολλές φορές ο στρόβιλος αυτός απλά ανεβάζει ψηλά σκόνη και φύλλα και ονομάζεται dust devil (στα Ελληνικά: Κονιορτοστρόβιλος), έχει διάμετρο μερικά μέτρα και ύψος 10-100 μέτρα ενώ διαρκεί από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι λεπτά. Άλλες φορές ο ανεμοστρόβιλος συνδέεται με το ανοδικό ρεύμα σε ένα καταιγιδόμορφο νέφος, είναι πολύ ισχυρότερος, μεγαλύτερος σε διαστάσεις και διαρκεί περισσότερο. Εάν ο στρόβιλος αυτός σημειωθεί στην θάλασσα ονομάζεται υδροστρόβιλος ή σίφωνας θαλάσσης (waterspout). Οι ισχυρότεροι ανεμοστρόβιλοι συνδέονται με ανοδικά ρεύματα σε υπερκυτταρική καταιγίδα (SuperCell), έχουν το μεγαλύτερο χρόνο ζωής και προκαλούν τις μεγαλύτερες καταστροφές.
Έτσι δημιουργείται
Για να συμβεί ένας ανεμοστρόβιλος, θα πρέπει να υπάρχει πολύ μεγάλη καθ’ ύψος διαφοροποίηση του άνεμου στα χαμηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας (τα πρώτα 1000 μέτρα) όπου ο άνεμος μπορεί να αλλάζει κατεύθυνση και ένταση και επίσης να υπάρχουν ανοδικές κινήσεις ενώ η χαμηλή βάση του νέφους πρέπει να είναι χαμηλά. Όταν προκληθεί η περιστροφή και η στήλη αυτή οδηγηθεί τελικά στο νέφος, ο άνεμος δημιουργεί χαμηλή πίεση στο κέντρο του η οποία μικραίνει την διάμετρό του, αυξάνει την ταχύτητα του ανέμου και ενισχύει τα ανοδικά ρεύματα ενώ και η συμπύκνωση των υδρατμών προσφέρει περαιτέρω ενέργεια. Συνέπεια των πιο πάνω, η περιστροφή ενισχύεται και ο ανεμοστρόβιλος δυναμώνει. Η ζωή του όμως είναι σύντομη, μέχρι μερικά λεπτά, αφού η ίδια η δυναμική του καταιγιδόμορφου νέφους δεν του επιτρέπει να εξακολουθήσει να υφίσταται και τα καθοδικά ρεύματα του νέφους καταστρέφουν την καλή οργάνωση του. Εάν όμως η ατμόσφαιρα και το σχετικό νέφος έχουν εξαρχής την δυνατότητα να ενισχύσουν την περιστροφή, είναι πολύ συνηθισμένο γεγονός να ξαναδημιουργηθούν και άλλοι ανεμοστρόβιλοι. Η ένταση των ανεμοστρόβιλων προσδιορίζεται από την ταχύτητα που τους συνοδεύει και κατατάσσονται συνήθως στην κλίμακα Fujita όπου οι ασθενέστεροι κατατάσσονται στην κλίμακα F0 (65 χιλιόμετρα την ώρα και πάνω) μέχρι τους ισχυρότερους που κατατάσσονται στην κλίμακα F5 (420 χιλιόμετρα την ώρα και πάνω).
Μπορεί η Μετεωρολογική Υπηρεσία να το προβλέψει;
Η πρόγνωση του φαινομένου αυτού είναι πολύ δύσκολη διότι οι συνθήκες που θα ευνοήσουν την ενίσχυσή του μετά την δημιουργία του μπορούν να προγνωσθούν (είναι πολύ ευκολότερο να κάνεις πρόγνωση για τις συνθήκες της ανώτερης ατμόσφαιρας) αλλά η συνηθέστερη κατάσταση είναι οι συνθήκες στο έδαφος να μην ευνοούν την περιστροφή αυτή και έτσι να μην δημιουργείται ανεμοστρόβιλος παρόλο που εάν μπορούσε να δημιουργηθεί, η ατμόσφαιρα θα ενίσχυε την ύπαρξη του. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις, ειδικές συνθήκες μπορούν να γίνουν ο μηχανισμός που θα πυροδοτήσει την έναρξη του ανεμοστρόβιλου και αυτό μπορεί να είναι ένα καθοδικό ρεύμα από μία κοντινή καταιγίδα ή μία ιδιομορφία της τοπογραφίας μίας περιοχής που ευνοεί την περιστροφή, μίας ασυνέχειας στον τύπο του εδάφους ή κάποια πλαγιά που να ευνοεί κάποιον συγκεκριμένο άνεμο στην περιοχή να αλλάξει διεύθυνση ώστε να ξεκινήσει η περιστροφή: Συχνά συμβαίνουν και όλοι οι παράγοντες ταυτόχρονα αλλά η συνηθέστερη κατάσταση που προκύπτει, παρόλη τη δυνητική δυνατότητα δημιουργίας ανεμοστρόβιλου, είναι το να μην συμβεί τίποτα.
*Φωτογραφία από τις ζημιές στο Νικητάρι
«Χτυπά» σε ίδιες περιοχές;
Αυτό καταδεικνύει ότι υπάρχουν περιοχές που λόγω των πιο πάνω, στατιστικά μπορούν να δίνουν αυξημένες εμφανίσεις στροβίλων. Όσον αφορά τους μικρούς ανεμοστρόβιλους που δεν συνδέονται με τις καταιγίδες, στην Κύπρο δε έχουμε και τα παραδείγματα του Στροβόλου (πριν την δόμηση των τελευταίων χρόνων) και των Στροβίλιων όπου στις περιοχές αυτές πολύ συχνά παρατηρούνται μικροί στρόβιλοι (dust devils) και έτσι είχε ενσκήψει περιγραφικά και η ονομασία τους.
Οι ανεμοστρόβιλοι είναι ένα από τα ισχυρότερα ακραία καιρικά φαινόμενα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπου ιδιαίτερες συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη ανεμοστρόβιλων σε ορισμένες περιοχές (ονομάζεται «ο δρόμος των ανεμοστρόβιλων», tornado alley), το ετήσιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές είναι δυσβάσταχτο, πέρσι μόνο περί τα 80 άτομα έχασαν τη ζωή τους σε συμβάντα που οφείλονται σε ανεμοστρόβιλους.
