Ο καυτός Ιούλιος, η φόρα του υδράργυρου και η σκόνη - Πώς θα μοιάζει το καλοκαίρι

Του Ανδρέα Κόκκινου

Σε μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση μέσω της οποίας απαντήθηκαν διάφορα ερωτήματα και απορίες -πέραν της εποχικής πρόγνωσης του καιρού- που αφορούν το καλοκαίρι, εξελίχθηκε η κουβέντα μας με τον Ανώτερο Λειτουργό του Τμήματος Μετεωρολογίας, Φίλιππο Τύμβιο.

Μιλώντας στην «Καθημερινή» ο κύριος Τύμβιος παρέθεσε αρχικά την πρόγνωση για το καλοκαίρι που βρίσκεται προ των πυλών, έδωσε την ευρύτερη τάση που επικρατεί κλιματολογικά σε ολόκληρη την Ευρώπη το τελευταίο διάστημα, επεξήγησε τις τάσεις που ακολουθεί ο καιρός στην Κύπρο -καθώς και το από που και πώς επηρεάζεται- ενώ ιδιαίτερη αναφορά κάναμε και στα αυξανόμενα επεισόδια σκόνης στην ατμόσφαιρα για να καταλήξουμε σε τρόπους… προστασίας από την ζέστη.

Τι να περιμένουμε φέτος το καλοκαίρι; Ιούλης... φωτιά

Ξεκινώντας όμως από την αρχή και σε γενικότερο πλαίσιο, θέσαμε το ερώτημα «Τι να περιμένουμε από το φετινό καλοκαίρι;» με τον Ανώτερο Λειτουργό του Τμήματος Μετεωρολογίας να είναι αφοπλιστικός. Όπως ανέφερε λοιπόν μιλώντας στην «Κ» και σύμφωνα με την εποχική πρόγνωση από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμης Πρόγνωσης, οι θερμοκρασίες του Ιουνίου και του Αυγούστου θα είναι πάνω από τις κανονικές για την εποχή ενώ οι θερμοκρασίες του Ιουλίου θα είναι αρκετά πάνω από τις κανονικές. Επιπλέον, όλοι οι μήνες θα είναι ξηροί πέραν του κανονικού, δίνοντας έτσι μία πρώτη εικόνα για το τι θα αντιμετωπίσουμε.

Σχετίζεται ένας βαρύς χειμώνας με ένα καυτό καλοκαίρι;

Έχοντας υπόψη τον αρκετά βαρύ χειμώνα που αντιμετωπίσαμε -εάν λάβουμε υπόψη τις αναφορές για μεγαλύτερο χειμώνα των τελευταίων 30 ετών, ή το γεγονός πως είχαμε χιονόπτωση στο εσωτερικό στα μέσα Μαρτίου- ρωτήσαμε αν, πώς και κατά πόσο αυτό συνδέεται με τις καλοκαιρινές θερμοκρασίες. Ο κύριος Τύμβιος ανέφερε πως «Φέτος υπήρξε μία ψυχρή περίοδος μέσα στον Μάρτιο η οποία έδωσε ρεκόρ χαμηλών θερμοκρασιών σε αρκετούς σταθμούς στην Κύπρο αλλά συνολικά οι θερμοκρασίες του χειμώνα που καταμετρήθηκαν, δεν χαρακτηρίζουν το χειμώνα που πέρασε ως ψυχρό.

Επιπλέον, δεν υπάρχει εμφανής σύνδεση των θερμοκρασιών μίας περιόδου με την επόμενη, για παράδειγμα οι θερμοκρασίες συνολικά του έτους 2021 για την Ευρώπη, αν και ψηλότερες του μέσου όρου, ήταν αρκετά χαμηλότερες από τις θερμοκρασίες της τελευταίας δεκαετίας.» Συνέχισε λέγοντας πως μέσα στη χρονιά, η άνοιξη του 2021 ήταν ψυχρότερη από το κανονικό κατα μισό βαθμό αλλά αντίθετα το καλοκαίρι, η Ευρώπη είχε κατα μέσο όρο το θερμότερο καλοκαίρι που έχει καταμετρηθεί με 1 βαθμό πιο πάνω από το κανονικό.

Στην γραφική παράσταση που ακολουθεί (Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Παρακολούθησης του Κλίματος της Γης Copernicus), φαίνεται η σταδιακή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της Ευρώπης όπου η τελευταία φορά που η μέση ετήσια θερμοκρασία ήταν κάτω της κανονικής ήταν πριν από μία δεκαετία.

Γιατί τα τελευταία χρόνια ο υδράργυρος ανεβαίνει ακόμη περισσότερο

Τονίζοντας πως κάθε χρόνο η καλοκαιρινή περίοδος φέρνει υψηλές θερμοκρασίες όμως ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια ο υδράργυρος φτάνει σε δυσθεώρητα νούμερα ο κύριος Τύμβιος ουσιαστικά μας επιβεβαίωσε δίνοντας την επιστημονική του εξήγηση πάνω σε αυτό. «Ο καιρός της Κύπρου φαίνεται να ακολουθεί τις τάσεις της ανατολικής Μεσογείου όπου η αύξηση στη θέρμανση που παρατηρείται είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη θέρμανση που παρατειρείται στον υπόλοιπο πλανήτη και για αυτό τον λόγο η περιοχή μας έχει χαρακτηριστεί ως κλιματικό θερμό μέρος (climate hot spot). Έχει παρατηρηθεί επίθσης ότι οι συνθήκες αυξημένης θερμικής επιβάρυνσης (επεισόδια καύσωνα) αυξάνονται σε έκταση χρονικά (διαρκούν περισσότερο).»

Βροχές θα έχουμε; Γινόμαστε Σαχάρα, Αφρική ή... τροπικό νησί;

Να περιμένουμε βροχές το καλοκαίρι; Γινόμαστε Αφρική; Σαχάρα; Ή κλίνουμε προς κλίμα πιο τροπικό; Σύμφωνα με τον κύριο Τύμβιο, η βροχή κατά τους καλοκαιρινούς μήνες προέρχεται κυρίως από συνθήκες αστάθειας παρά από οργανωμένα συστήματα. Η εκδήλωση της αστάθειας (καταιγίδα) έχει το χαρακτηριστικό της τοπικότητας (είναι περιορισμένη σε έκταση) και της ραγδαιότητας (υψηλής έντασης βροχόπτωση). Βροχές αυτού του τύπου θα επηρεάσουν κατα περιόδους την Κύπρο αλλά η συνολική ποσότητα υετού που θα φέρουν θα είναι μειωμένη.

Συγκρίνοντας το μελλοντικό κλίμα της Κύπρου με το κλίμα γειτονικών περιοχών, βλέπουμε ότι σε αντίθεση με το κλίμα της βορείου Αφρικής, η Κύπρος δεν θα γίνει ποτέ ερημική λόγω της ευεργετικής επίδρασης της θάλασσας που κατεβάζει τη θερμοκρασία και επιτρέπει τον εμπλουτισμό της ατμόσφαιρας με υδρατμούς. Επιπλέον δεν πρόκειται να αποκτήσει τροπικά χαρακτηριστικά όσον αφορά τη βροχόπτωση αφού στη ζώνη των τροπικών η σχετική υγρασία είναι τόσο αυξημένη που οι καταιγίδες αστάθειας συμβαίνουν καθημερινά ενώ στην Κύπρο τα φαινόμενα αυτά είναι πολύ παροδικά.

Πώς θα απαλλαγούμε ή τουλάχιστον ν'αντιμετωπίσουμε τον καύσωνα

Αντιλαμβανόμενοι ότι το φετινό καλοκαίρι αναμένεται να… μας κάψει θέσαμε καταληκτικά το ερώτημα για το αν υπάρχουν συμβουλές, ή εναλλακτικά τρικ για να απαλλαγούμε ή να μειώσουμε σε κάποιο βαθμό το αντίκτυπο αυτών των θερμοκρασιών. Σύμφωνα με τον κύριο Τύμβιο μπορούμε να χρησιμοποιούμε παθητικούς τρόπους φυσικής προστασίας από τις ακραίες θερμοκρασίες (είτε ψηλές είτε χαμηλές) με τη χρήση υλικών που να μην απορροφούν καθόλου την ακτινοβολία και να μπορούν να απομονώνουν αποτελεσματικά τα σπίτια μας από τις εξωτερικές συνθήκες.

Μπορούμε με δενδροφύτευση να αυξήσουμε τους χώρους φυσικής σκίασης οι οποίοι θα ελευθερώνουν επιπλέον οξυγόνο, μπορούμε με έξυπνη αρχιτεκτονική να δημιουργήσουμε συνθήκες παθητικής κυκλοφορίας του άνεμου μέσα στα κτήρια, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη γεωθερμική ενέργεια για θέρμανση και ψύξη στα σπίτια μας και τέλος, μπρούμε να χρησιμοποιήσουμε ενεργητικά συστήματα δημιουργίας ηλεκτρικού ρεύματος χωρίς την έκλυση αερίων του θερμοκηπίου όπως είναι η ηλιακή και η αιολική ενέργεια.