ΚΥΠΕ
Η εξεταστική επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη χρήση λογισμικών παρακολούθησης (PEGA) πρέπει να εμβαθύνει στην περίπτωση της Κύπρου, δήλωσε, μετά τη δημοσιοποίηση του προσχεδίου της, η εισηγήτρια της έκθεσης της επιτροπής, Ολλανδή ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων, Σόφι ιν ‘τ Βελντ.
Σύμφωνα με την κ. Ιν ‘τ Βελντ, τα δύο ζητήματα που θεωρεί σημαντικά στην περίπτωση της Κύπρου είναι οι ενδείξεις πως η χώρα αποτελεί σημαντικό κόμβο εξαγωγών, καθώς και πως υπήρξαν παρακολουθήσεις πολιτών με τέτοια λογισμικά.
«Την Κύπρο, την τελευταία χώρα για την οποία αφιερώσαμε μεγαλύτερο κεφάλαιο (στο προσχέδιο), θα πρέπει να την εξετάσουμε πολύ περισσότερο» ανέφερε η ευρωβουλευτής.
«Έχουμε ενδείξεις πως spyware χρησιμοποιήθηκαν κατά πολιτών. Όμως νομίζω πως πιο ανησυχητικό στην Κύπρο είναι (πως είναι) ο κύριος κόμβος για τις εξαγωγές spyware», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με την κ. Ιν ‘τ Βελντ, όλες οι χώρες έχουν κάποιο ρόλο σε δραστηριότητες εταιρειών παρακολούθησης.
«Η Κύπρος και η Βουλγαρία είναι κόμβοι εξαγωγών. Το Λουξεμβούργο είναι εκεί όπου οι πωλητές spyware κάνουν τις χρηματοοικονομικές τους δραστηριότητες. Η Ιρλανδία προσφέρει ελκυστικoύς φορολογικούς όρους. Η Μάλτα, και αυτό είναι ενδιαφέρον, φαίνεται να είναι ένα άνετο σπίτι για τα αφεντικά (των εταιρειών) spyware με χρυσά διαβατήρια και εικονικές εταιρείες» ανέφερε.
Η εισηγήτρια της έκθεσης αναφέρθηκε σε πρόταση η οποία καταγράφεται στο προσχέδιο για χωρίς καθυστέρηση απαγόρευση της πώλησης, απόκτησης, μεταφοράς και χρήσης spyware σε όλη την ΕΕ, η οποία θα μπορεί να αίρεται κατά περίπτωση ανά κράτος μέλος εφόσον πληρούνται τέσσερις προϋποθέσεις. Αυτές είναι η πλήρης διερεύνηση και χειρισμός από τις αρμόδιες αρχές όλων των φερόμενων καταχρήσεων τέτοιων λογισμικών, η αποδεδειγμένη εφαρμογή νομοθετικού πλαισίου σύμφωνου με τα διεθνή πρότυπα, η δέσμευση των κρατών μελών να συναινέσουν σε αιτήματα της Europol για διερεύνηση τέτοιων υποθέσεων, και η αναστολή όλων των αδειών εξαγωγής που δεν συνάδουν με τον κανονισμό για προϊόντα διπλής χρήσης.
Σύμφωνα με την πρόταση όπως διατυπώνεται στο προσχέδιο, αρμόδια για την παρακολούθηση αυτών των προϋποθέσεων θα είναι η Κομισιόν.
Μεταξύ των προτάσεων στις οποίες αναφέρθηκε η κ. Ιν ‘τ Βελντ περιλαμβάνεται και η διατύπωση κοινού ορισμού για το τι θεωρείται λόγος εθνικής ασφάλειας, ή τουλάχιστον υποχρέωση των κρατών μελών να ορίσουν ξεκάθαρα τι θεωρούν λόγους εθνικής ασφαλείας.
Αναφερόμενη στα κράτη μέλη με τα οποία ασχολήθηκε μέχρι στιγμής η PEGA, η κ. Ιν ‘τ Βελντ σημείωσε πως στην Ελλάδα, όπου όπως είπε υπάρχουν νέες εξελίξεις κάθε μέρα, δεν καταγράφονται καταστάσεις όπως αυτές στην Πολωνία και την Ουγγαρία όπου υπάρχει στοχευμένη αυταρχική πολιτική. Πρόσθεσε όμως πως υπάρχουν στοιχεία πως οι παρακολουθήσεις χρησιμοποιούνται ευρέως στη χώρα, ως πολιτική στρατηγική.
Απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων για την περίπτωση της Ελλάδας και το αν οι έρευνες για τα νέα δημοσιεύματα επηρεάσουν τις εργασίες της PEGA, η ευρωβουλευτής σημείωσε πως η εντολή της επιτροπής λήγει τον Μάρτιο ή ενδεχομένως τον Ιούνιο και πως μέχρι στιγμής περιλαμβάνονται στο προσχέδιο μόνο τα στοιχεία, αλλά πρόσθεσε πως και χωρίς την ολοκλήρωση των ερευνών στην Ελλάδα, ο Πρωθυπουργός ή η Βουλή των Ελλήνων θα μπορούσαν να δώσουν περισσότερες πληροφορίες στη δημοσιότητα.
Αναφέρθηκε ακόμα στο γεγονός πως αν και έγιναν έρευνες για τις ενέργειες της Intellexa, δεν υπήρξε κατάσχεση servers ούτε έχουν κληθεί εμπλεκόμενοι για να προχωρήσουν σε κατάθεση.
Απαντώντας σε ερώτηση αν μπορεί να πει με βεβαιότητα πως οι παρακολουθήσεις στην Ελλάδα έγιναν από την κυβέρνηση, η εισηγήτρια ανέφερε πως η PEGA δεν έχει αποδείξεις, όμως επεσήμανε πως οι τεχνολογίες αυτές πωλούνται συνήθως σε κυβερνήσεις ή σε πολύ πλούσια πρόσωπα.
Όσον αφορά την Πολωνία και την Ουγγαρία, σημείωσε πως παρατηρείται η χρήση των λογισμικών παρακολούθησης ως ενός κεντρικού στοιχείου ενός συστήματος για έλεγχο των πολιτών, υπογραμμίζοντας πως η επιτροπή έχει διαπιστώσει μεθοδική χρήση τέτοιων τεχνολογιών και πως αυτή δεν είναι τυχαία.
Σε σχέση με την Ισπανία, παραδέχθηκε πως πρόκειται για μια ευαίσθητη περίπτωση λόγω της πολιτικής της διάστασης (υπενθυμίζεται πως οι κατηγορίες παρακολούθησης αφορούν περιπτώσεις Καταλανών πολιτικών), όμως υπογράμμισε πως υπάρχουν ενδείξεις πως έχουν γίνει παρακολουθήσεις και για άτομα που δεν αποτελούν κίνδυνο για τα εθνικά συμφέροντα της χώρας, και κάλεσε τις αρχές της χώρας να παρέχουν στοιχεία ώστε να μπορεί η επιτροπή να αξιολογήσει τις καταγγελίες.
Η κ. Ιν ‘τ Βελντ υπογράμμισε πως η ΕΕ έχει τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίσει πολλές εξωτερικές απειλές, αλλά δεν έχει αναπτύξει τους μηχανισμούς για αντιμετώπιση εσωτερικών απειλών κατά της δημοκρατίας, σημειώνοντας πως στις ΗΠΑ για παράδειγμα υπάρχουν μηχανισμοί όπως φάνηκε στπο σκάνδαλο του Watergate και στην ανταπόκριση της κυβέρνησης των ΗΠΑ στα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021. Η δημοκρατία στις ΗΠΑ εξακολουθεί να πιέζεται, συνέχισε, όμως οι μηχανισμοί υπάρχουν.
Η δημοκρατία σε επίπεδο ΕΕ δεν έχει ακόμα ωριμάσει, πρόσθεσε, ζητώντας τη διεξαγωγή ενός συνεδρίου για ενίσχυση της εφαρμογή των κανόνων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ακόμα και χωρίς αλλαγή των συνθηκών. Τόνισε πως μόνο το Κοινοβούλιο μπορεί να ακολουθήσει το θέμα αυτό, καθώς οι κυβερνήσεις φαίνονται να θέλουν τη μη διερεύνησή του.
Απαντώντας σε ερώτηση για την περίπτωση της Ισπανίας, η ευρωβουλευτής σημείωσε πως εξ όσων αντιλαμβάνεται οι κυβερνήσεις πρέπει να ελέγχονται από τους πολίτες, και πως αν σε «εξαιρετικές περιπτώσεις» τους δίνονται επιπρόσθετες εξουσίες, αυτές δεν αποτελούν λευκή επιταγή και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να λογοδοτούν.
«Είναι ώρα για την ΕΕ να ενηλικιωθεί ως πολιτική ένωση» πρόσθεσε, αναφερόμενη παράλληλα στην επιστολή η οποία στάληκε από το Συμβούλιο στην PEGA και στην οποία τα κράτη μέλη σημειώνουν πως θεωρούν πως το θέμα δεν είναι αρμοδιότητα του Κοινοβουλίου. Όπως τόνισε, από τη μια τα κράτη μέλη επιμένουν πως πρόκειται για θέμα εθνικής αρμοδιότητας, όμως από την άλλη συζητούν το θέμα μεταξύ τους σε επίπεδο ΕΕ.
Η κ. Ιν ‘τ Βελντ κλήθηκε επίσης αρκετές φορές να σχολιάσει το γεγονός πως πολλά συμπεράσματα στο προσχέδιο αποτελούν εκτιμήσεις, για να απαντήσει πως οι εκτιμήσεις βασίζονται σε πολλές πληροφορίες.
Τέλος, απαντώντας σε ερώτημα γιατί δημοσίευσε το προσχέδιο πριν συζητηθεί στην επιτροπή, η ευρωβουλευτής είπε πως από τη στιγμή που ένα προσχέδιο αποστέλλεται για μετάφραση είναι ήδη δημόσιο και πως θεώρησε πως θα υπήρχαν ερωτήματα από τον Τύπο, σημειώνοντας πως το προσχέδιο στάληκε πρώτα στους ευρωβουλευτές.
Κληθείσα να σχολιάσει ευθέως αν έχει ανησυχίες για την πολιτική στήριξη εντός της PEGA, η κ. Ιν ‘τ Βελντ παραδέχθηκε πως «η επιτροπή έχει πολιτικοποιηθεί» και πως «κάποιες φορές νιώθεις την παρουσία των εθνικών κυβερνήσεων στις συζητήσεις μας», όμως υπογράμμισε πως η συνεργασία μεταξύ των μελών της PEGA υπάρχει.
