Η γνωστή δημοσιογράφος φωτογραφίζεται για το Beautiful People εξηγώντας τους λόγους εκείνους που την έκαναν, χρόνια μετά, να ορθώσει ανάστημα και να ομολογήσει ότι δέχθηκε σεξουαλική παρενόχληση από ισχυρό άντρας των μίντια και όχι μόνο.
Της Νατάσας Αλεξάνδρου
Βρίσκεται στον χώρο των μίντια τα τελευταία 18 χρόνια. Έχει εργαστεί στην ΕΡΤ, στο Μέγα (Ελλάδος) σε διάφορες εκπομπές έρευνας, καθώς και σε δελτία ειδήσεων στον ΑΝΤ1 Κύπρου και την τηλεόραση Σίγμα και τη γερμανική DW. Τα τελευταία χρόνια είχε τη δική της ειδησεογραφική εκπομπή «Μεσημέρι και κάτι», για την οποία είχε και την ευθύνη της αρχισυνταξίας. Παρουσίαζε επίσης το δελτίο ειδήσεων «Τομές στα Γεγονότα» τα Σαββατοκύριακα, ενώ υπήρξε διευθύντρια σύνταξης του Sigmalive. Μπορεί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο να απέχει από τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, ωστόσο ιδιαίτερη βαρύτητα προκάλεσε μια ανάρτησή της για σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας όταν ήταν 23 ετών και ενός 65χρονου πανίσχυρου άνδρα, που όπως επισήμανε είχε απόλυτη εξουσία στην κοινωνία, στην πολιτική, στη δικαιοσύνη και στο αν θα έχει μισθό.
- Έκανες ένα ποστ το οποίο προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στον κόσμο των μίντια όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο. Ήταν πολλά τα μηνύματα που δέχτηκες από συναδέλφους;
- Ήταν πάρα πολλά τα μηνύματα και τα τηλεφωνήματα που δέχτηκα από συναδέλφους και όχι μόνο, επικοινώνησαν μαζί μου και άνθρωποι από την πολιτική, αλλά και άνθρωποι κοινωνικά δραστήριοι. Το σημαντικό είναι πως αυτά τα τηλεφωνήματα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του προβλήματος. Ας μην κοροϊδευόμαστε, ο χώρος των ΜΜΕ, βρίθει από κάκιστες συμπεριφορές, φοβισμένους εργαζόμενους, σεξουαλικές παρενοχλήσεις, αλλά κυρίως από ισοπεδωτικές συμπεριφορές που προσβάλλουν ή προσπαθούν να προσβάλουν κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Μια απλή συζήτηση με τα παιδιά που βρίσκονται στο μοντάζ, στις κάμερες, στο μακιγιάζ, στα τηλεφωνικά κέντρα, δημοσιογράφοι, παραγωγοί, κοντρόλ μπορεί να το αποδείξει. Παντού και όχι μόνο στην τηλεόραση. Είναι το κοινό μας μυστικό που κανείς δεν το λέει δυνατά και επίσημα, διότι πολύ απλά έχει ανάγκη τον βιοπορισμό του. Κάποιοι συνάδελφοι, και για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό, διαπραγματεύονται πλέον με τον εαυτό τους να μιλήσουν ανοιχτά. Ελπίζω να το κάνουν. Για να κοιτάμε τα παιδιά και τα ανίψια μας στα μάτια, χωρίς ενοχές για κάτι που μπορούσαμε να δώσουμε μάχη, αλλά επιλέξαμε να το συντηρήσουμε τελικά. Θα σεβαστώ όποια απόφαση κι αν πάρουν διότι ο καθένας γνωρίζει μόνο για τον εαυτό του πόσα βήματα μπορεί να κάνει με τα παπούτσια που φοράει. Στην τελική εγώ έχω την πολυτέλεια να μην βιοπορίζομαι από κανάλια και δεν έχω εξαρτώμενους, οπότε ακόμη κι αν δεν ξαναβρώ ποτέ δουλειά στην τηλεόραση δεν πειράζει. Δεν θα ξαναπερνούσα την πόρτα από μόνη μου, αν δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον χώρο μας. Δεν θα μπορούσα να μιλάω για το κίνημα #Metoo σε άλλους χώρους, όπως κάνουν κάποιοι, έχοντας τα δικά μου πόδια στη λάσπη.
- Γιατί τώρα Μαρίνα και όχι στα 23;
- Επειδή τώρα μπορώ. Τόσο απλά. Επειδή δεν εξαρτάται το φαγητό και η στέγη μου από αυτό, επειδή τώρα ήμουν έτοιμη να το αντιμετωπίσω, επειδή οφείλω να σταθώ στο ύψος μου και να σηκώσω ανάστημα, όπως έκαναν τόσοι και τόσοι άνθρωποι που πέρασαν πολύ χειρότερα. Επειδή έχω δύο ανίψια που αύριο - μεθαύριο θα μεγαλώσουν και θα εργαστούν κάπου κι εγώ θα ντρέπομαι να τις κοιτάξω στα μάτια αν αντιμετωπίσουν τέτοιες συνθήκες, διότι ήξερα αλλά επέλεξα να κρυφτώ. Όχι λοιπόν, εγώ θέλω να είμαι το παράδειγμα για τα ανίψια μου, παράδειγμα με πράξεις. Δεν το έκανα στα 23 γιατί τότε τόσα ήξερα, τόσα έκανα. Σήμερα δεν είμαι ένα μικρό κορίτσι που κυνηγάει ένα όνειρο. Είμαι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα που εξελίσσεται και αναγνωρίζει τη δύναμή της, τα δικαιώματά της και τις υποχρεώσεις της. Απέναντι στην κοινωνία των νέων έχουμε τεράστιες υποχρεώσεις. Τώρα λοιπόν, επειδή μπορώ κι επειδή θέλω κι επειδή δεν μου επέτρεπε η συνείδησή μου στην ιστορική αυτή στιγμή να κοιτάξω μόνο την πάρτη μου και να σφυρίζω αδιάφορα για όλα τα υπόλοιπα παιδιά, τα κορίτσια, τα αγόρια, τους ΛΟΑΤΚΙ, απλά και μόνο επειδή εγώ κατάφερα να βγω αλώβητη και άρα δεν βαριέσαι βρε αδερφέ, που να μπλέκεις. Είμαστε σε ιστορική στιγμή, έχουμε μια ευκαιρία, μπορούμε να την αξιοποιήσουμε με απόλυτη αξιοπρέπεια, ή να την αφήσουμε και να βυθιστούμε μαζί της.
- Το έκανες γιατί ξέρεις και συ η ίδια ότι δεν είσαι η μόνη;
- Βεβαίως και ξέρω ότι δεν είμαι η μόνη. Είναι πολλές και πολλοί. Άλλωστε η σεξουαλική παρενόχληση συνήθως επικαλύπτεται. Η ισοπέδωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας όμως γίνεται φωναχτά, όλοι το ζουν. Ακόμη κι αν δεν επηρεάζονται προσωπικά, βλέπουν τα δάκρυα των άλλων συναδέλφων τους. Βλέπουν πόσο άσχημες συμπεριφορές, απάνθρωπες υπάρχουν. Τώρα ο καθένας ας διαλέξει τη δική του διαδρομή. Η πόρτα έχει ανοίξει και ίσως καταφέρουμε να προστατεύσουμε έστω και ένα άτομο.
- Τότε που βίωνες όλα αυτά ένιωσες ποτέ ότι θα ήθελες να τα παρατήσεις; Τι σε έκανε να ξυπνάς την επόμενη μέρα και να πηγαίνεις για δουλειά;
- Αυτά που έγραψα είναι μερικά από όσα έχω ζήσει, ή έχω δει να ζουν άλλοι συνάδελφοι. Σε αυτή τη δουλειά κάθε μέρα κάποιος από εμάς, βίωνε κάτι τέτοιο. Βιώνει ακόμη. Είτε πρόκειται για παρενόχληση, είτε για επίθεση, είτε για ισοπέδωση, ψυχική ή άλλη βία, πιο ήπιας ή πιο σοβαρής μορφής. Φυσικά και σκέφτηκα ότι θέλω να τα παρατήσω. Πολλές φορές. Άπειρες. Ούτε που θυμάμαι πόσες. Αυτό λόγω των συμπεριφορών. Τη δουλειά μου όμως, αυτή καθ’ αυτήν, και τους όμορφους ανθρώπους που υπάρχουν σε αυτήν - και πίστεψέ με είναι επίσης πολλοί και σε όλα τα πόστα- τα λάτρευα. Έχω την ικανότητα να συνδέομαι περισσότερο με τη θετική όψη των πραγμάτων. Άλλωστε, από τη στιγμή που με την αξία μου έκανα «κόκκαλο» στη δημοσιογραφία, δεν θα το χάριζα σε κανέναν. Χρησιμοποίησα αυτή την ισχύ μου, όση κι αν ήταν ανάλογα με τα στάδια που πέρασα, για να σταθώ ανάχωμα σε όσους υπέφεραν. Δεν έχει σημασία ποιος και τι, αυτοί ξέρουν. Το ότι σήμερα έχω τη δύναμη και τη διάθεση να καταγγείλω τα κακώς κείμενα και τη σαπίλα, δεν σημαίνει πως δεν είχα ωραίες στιγμές, δεν γνώρισα ωραίους ανθρώπους ή ότι δεν υπάρχει και καλή όψη. Γι΄ αυτό ξυπνούσα κάθε πρωί. Αν ωστόσο τα πράγματα ήταν σε σημείο που με κατέστρεφαν ψυχικά και οι μάχες δεν είχαν αντίκρισμα, έφευγα, πήγαινα παρακάτω. Κάπου που να έχει αξία η παρουσία μου, που να μπορώ να κάνω κάτι με ουσία. Ξέρω όμως πολλούς που και τώρα περνούν δύσκολα, που φοβούνται και το μόνο που τους κάνει να συνεχίζουν χωρίς διεκδικήσεις, αυτό που τους κάνει να υπομένουν, είναι η ανάγκη τους να επιβιώσουν βιοποριστικά, να ταΐσουν τα παιδιά τους, να πληρώσουν την καθημερινότητά τους. Ξέρω και άλλους που προκειμένου να γλυτώσουν, άλλαξαν πορεία. Σήμερα μπορώ και μιλάω γιατί δεν έχω τραύματα.
- Τι θα συμβούλευες όλους όσοι βιώνουν τέτοιες συμπεριφορές;
- Κατ’ αρχάς θα συμβούλευα όσους βλέπουν άλλους να βιώνουν τέτοιες συμπεριφορές, να υψώνουν ανάστημα. Να προστατεύουν, να είναι ανθρώπινοι, να γίνονται η δύναμη αυτών που υποφέρουν. Το σύστημα της Δικαιοσύνης και ορθά προστατεύει όλους τους ανθρώπους από εκδικητικές συμπεριφορές. Υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις, αλλοίμονο! Αυτό απαραίτητα, όμως, σημαίνει πως αν κάποιος καταγγείλει μια τέτοια συμπεριφορά, έχει το βάρος να την αποδείξει και όταν ένα αδίκημα – πόσο δε μάλλον αν είναι συμπεριφορά κάκιστη που δεν άπτεται αδικήματος – δεν είναι αυταπόδεικτο, είναι πολύ δύσκολο να βρεις το δίκιο σου. Πρόσφατα ένας συνάδελφος σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση, λόγω τέτοιων συμπεριφορών, μου τηλεφώνησε και μοιράστηκε τη σκέψη του να πάει την υπόθεση σε δικαστήριο. Η απάντησή μου ήταν απλή. Είμαι δίπλα σου.
- Ναι μεν «φωτογράφησες» κάποια άτομα χωρίς να αναφέρεσαι σε ονόματα αλλά δεν προέβης σε κάποια καταγγελία. Γιατί;
- Οφείλω να πω ότι τα έγραψα με ανακατεμένη σειρά, διότι ήμουν σίγουρη πως θα βγουν κομπιουτεράκια για να εξιχνιάσουμε πώς, που και πότε, ανάλογα με το βιογραφικό μου. Αν ένα πράγμα δεν πρέπει να κάνουμε είναι υποθέσεις. Οι υποθέσεις ενδέχεται να αδικήσουν ανθρώπους και να πληγώσουν ανεπανόρθωτα. Αν είχε σημασία να πω ποιος, αν θα προσέθετε κάτι, αν θα έφερνε τη δικαίωση και την προστασία του συνόλου, σήμερα θα το έκανα. Όμως τίποτα από όλα αυτά δεν θα συμβεί, διότι μιλάμε για ένα ολόκληρο σύστημα που ευνοεί τέτοιες συμπεριφορές. Δεν είναι ένας. Είναι αρκετοί. Δεν φωτογράφησα κανέναν. Ούτε και θέλω. Είναι μόνο ελάχιστα περιστατικά σε πορεία 18 χρόνων, σε δυο διαφορετικές χώρες. Κάποιοι ξέρουν, τα έζησαν μαζί μου. Κάποιοι τα ζουν ακόμα. Εύχομαι και κάποιοι να ντρέπονται που είδαν τους εαυτούς τους στις περιγραφές. Σε ό,τι αφορά το ζήτημα καταγγελίας, δεν αναζητώ κάποια δικαίωση σε προσωπικό επίπεδο. Δεν πίστευα, έτσι κι αλλιώς ότι θα την είχα. Ξέρεις ότι στα δικαστήρια κρίνονται ως αναξιόπιστα, από δικαστές χωρίς συγκεκριμένα προσόντα επί συγκεκριμένων θεμάτων, τα θύματα εμπορίας προσώπων; Τον στάβλο στα ΜΜΕ μπορούμε να τον καθαρίσουμε αν όλοι σπάσουμε τη σιωπή μας, ακόμη και χωρίς ονόματα. Αρκεί να ξέρουν αυτοί που συμπεριφέρονται έτσι, ότι την επόμενη φορά θα πούμε το όνομά τους, για οποιαδήποτε πράξη συμβεί από σήμερα. Μετά θα πρέπει να ασχοληθούμε όμως με τους υπόλοιπους χώρους. Όταν όμως ως δημοσιογράφος θα προτρέπω δημόσια την οποιαδήποτε γυναίκα, ή άντρα, τον οποιοδήποτε άνθρωπο τέλος πάντων, να αντιδράσει, να καταγγείλει, να υψώσει ανάστημα, θα τον κοιτάζω στα μάτια και εκείνος θα ξέρει πως είμαι δίπλα του, διότι πρώτη εγώ άνοιξα την πόρτα για να ξεβρωμίσει το σπίτι μου.
- Τότε όπως έγραψες το μετάνιωσες που δεν κατήγγειλες το περιστατικό γιατί προφανώς όταν αγνόησες βρήκε άλλο «θύμα». Τώρα γιατί το κάνεις;
- Τώρα το κάνω γιατί έχω τη δύναμη. Μετάνιωσα μεν, διότι είδα άλλα κορίτσια να υποφέρουν. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως αν το είχα κάνει τότε, θα είχα καταφέρει όσα μπορώ να καταφέρω τώρα. Θα επιμείνω ότι ο άνθρωπος που βιώνει οποιαδήποτε μορφή βίας, δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει αν οι «ουδέτεροι» δεν αποφασίσουμε να υψώσουμε τείχος προστασίας. Αν όμως αποφασίσουμε πολλοί μαζί, τότε οι συνέπειες θα βαραίνουν τους «δράστες» και όχι τα «θύματα». Τότε οι εταιρείες θα ξέρουν ότι δεν μπορούν να ανεχτούν τέτοιους χαρακτήρες.
- Οι γονείς σου τι σου είπαν για το ότι έστω και αργά αποφάσισες να μιλήσεις γι΄ αυτό;
- Έχω την ευλογία να έχω δύο υπέροχους γονείς που με στηρίζουν απόλυτα και κυρίως κατανοούν την ανάγκη μου να επαναστατήσω για ηθικούς σκοπούς μεγαλύτερους από εμένα, ακόμη κι αν αυτές οι επαναστάσεις τους φέρνουν – σε ορισμένες περιπτώσεις – σε δύσκολη θέση. Η επαναστατική μου φύση, το θάρρος μου, το ήθος μου άλλωστε προέρχονται είτε από τα γονίδιά τους, είτε από τον τρόπο που με μεγάλωσαν. Αυτό που συμβαίνει σήμερα δεν τους είναι εύκολο, αλλά για εμένα είναι σπουδαίο που με στηρίζουν στην αναμέτρησή μου με το σύστημα.
- Μεγαλώνοντας και αποκτώντας δύναμη ψυχική έτυχε ποτέ να βρεθείς μπροστά σε περιστατικό λεκτικής κακοποίησης συναδέλφου και να αντιδράσεις;
- Σχεδόν καθημερινότητα. Έχει τύχει να επέμβω άμεσα, έχει τύχει να λογομαχήσω με τον «θύτη», έχει τύχει να μιλήσω με ανώτερους μας, έχει τύχει να προσπαθώ να πείσω το «θύμα» να κάνει κάτι και να είμαι δίπλα του. Η λεκτική κακοποίηση στα ΜΜΕ και αυτό αφορά όλα τα πόστα, δεν είναι απλώς καθημερινότητα. Συμβαίνει πολλές φορές στη διάρκεια μιας βάρδιας!
- Σε γνωρίσαμε κυρίως στην ειδησεογραφία. Θα μπορούσαμε να σε δούμε σε κάτι άλλο και πάλι στην τηλεόραση;
- Είμαι δημοσιογράφος, αυτό σημαίνει ότι ανά πάσα στιγμή θα μπορούσα να είμαι ξανά στην τηλεόραση. Είμαι όμως σε θέση πια να βάζω όρους. Όρους που αφορούν σε ποιότητα εργασίας, σε αξιοπρεπείς απολαβές και ανθρώπινες συνθήκες. Έχω πει μερικά όχι, διότι αυτοσκοπός μου δεν είναι να εργάζομαι στην τηλεόραση. Θα ήθελα να πω μερικά ναι, ίσως στο μέλλον. Έχω στο μυαλό μου πράγματα που θα ήθελα να κάνω και φυσικά δεν θα μπορούσα να μεταπηδήσω από την ειδησεογραφία στην ψυχαγωγία, είμαι όμως οπαδός του Infotainment. Τίποτα λοιπόν δεν αποκλείεται και τίποτα δεν είναι απόλυτο. Μπορείς άλλωστε να αποκλείσεις ότι τελικά θα πληρώσω συνέπειες μετά από όλα αυτά; Μπορεί και όχι.
- Πώς είναι η Μαρίνα στην καθημερινότητά της;
- Είμαι το κορίτσι της διπλανής πόρτας, όπως όλοι μας. Με τα καλά μου και τα κακά μου. Είμαι άνθρωπος με ιδιαίτερη αγάπη για τα ζώα, έχω μάλιστα δύο γάτες κι έναν σκύλο και ενίοτε σύντομους επισκέπτες που αναζητούν οικογένειες, αγαπώ τη φύση, το διάβασμα και έχω ιδιαίτερη αδυναμία στη στάση του ήρωα και τον πρωινό μου καφέ, που για μένα είναι ίσως η πιο ιερή στιγμή της ημέρας. Είμαι άνθρωπος που γελάω πάρα πολύ, όσο συγκεντρωμένη είμαι στη δουλειά τόσο αφηρημένη είμαι στην προσωπική μου ζωή, αλλά ευτυχώς έχω υπέροχους φίλους που με ανέχονται. Κυκλοφορώ συνήθως με αρβύλες και γενικά casual, άβαφτη, με ανακατεμένα μαλλιά πιασμένα πάνω. Γενικά μου αρέσει να νιώθω ελεύθερη, να δίνω και να παίρνω θετική και φωτεινή ενέργεια και είμαι φύσει επαναστάτρια.
- Ήσουν υποψήφια βουλευτής; Θα ήθελες να ασχοληθείς πιο σοβαρά με αυτό το τομέα;
- Δεν ξέρω, πραγματικά. Σήμερα αισθάνομαι ότι η σχέση μου με την πολιτική ήταν one night stand. Έχω την εντύπωση ότι δεν μπορώ να λειτουργήσω στο πλαίσιο που ορίζει το συγκεκριμένο σύστημα, με στενεύει. Είμαι μάλλον καλύτερη ως τεχνοκράτης και κυρίως αισθάνομαι ο εαυτός μου ως δημοσιογράφος. Υπάρχουν εξαιρετικοί άνθρωποι που τους ταιριάζει περισσότερο η φύση αυτής της εργασίας και μπορούν αν θέλουν να κάνουν σπουδαία πράγματα. Και αυτός ο στάβλος ωστόσο θέλει καθάρισμα…
- Εδώ και λίγο καιρό απέχεις από τα τηλεοπτικά δρώμενα. Τι ετοιμάζεις;
- Αποχώρησα απολύτως συνειδητά από την τηλεόραση πριν από ενάμιση χρόνο, με στόχο τη δημιουργία ντοκιμαντέρ ως αποκλειστική εργασία. Ήδη έχω αρχίσει μια πρώτη δουλειά για το sex Trafficking, ενώ παράλληλα έχω στα σκαριά ακόμη ένα ντοκιμαντέρ ιστορικού περιεχομένου. Αυτές οι δουλειές γίνονται μέσα από την εταιρεία μου, Mikroskopio Media, ενώ πρόσφατα άνοιξα το δικό μου blog Goingmadpress.com στο οποίο αρθρογραφώ τις αλήθειες μου, το ίδιο και η υπόλοιπη ομάδα.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Φωτογραφίες: Ντέμης Σιρανίδης
Μακιγιάζ: Diana Mukhsieva (Ilona Makeup academy by Inglot )
Μαλλιά: John Pafitis (URBAN style hair)
Ευχαριστίες στο εστιατόριο Imperial για τη φιλοξενία
