Η δυσαρέσκεια των Ευρωπαίων πολιτών για την αλλαγή της ώρας επικυρώθηκε επίσημα σήμερα, Τρίτη 26 Μαρτίου 2019, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, τίθεται σε εφαρμογή το 2021, ενώ εκκρεμεί και η απόφαση του κάθε κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να αποφασίσει ποια ζώνη ώρας θέλει να κρατήσει σε μόνιμη, πλέον, βάση. Το ίδιο ερώτημα ισχύει και για την στάση της Κύπρου, αν και πολύ πιθανόν η κάθε χώρα να μην αποφασίζει αυθαίρετα, λόγω διαφόρων παραγόντων.
Ψηφίστηκε η κατάργηση της αλλαγής ώρας από το 2021
Οι χώρες της ΕΕ που θα αποφασίσουν να διατηρήσουν την θερινή τους ώρα θα πρέπει να πραγματοποιήσουν την τελική τους αλλαγή την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου του 2021. Αυτές οι οποίες προτιμούν να διατηρήσουν την χειμερινή τους ώρα μπορούν να προσαρμόσουν οριστικά τα ρολόγια τους την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου του 2021, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου που εγκρίθηκε από τα μέλη του ΕΚ με 410 ψήφους υπέρ, έναντι 192 κατά και 51 αποχών.
Μέχρι να ξεκαθαρίσει η στάση που θα τηρήσει η κάθε χώρα, όσον αφορά την ζώνη ώρας που επιθυμεί να κρατήσει, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στο πώς διαμορφώθηκε αυτό το αποτέλεσμα, βάσει των επισήμων στατιστικών που αναρτώνται στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Πώς ψήφισε η Κύπρος
Απαντώντας σε πρωτοβουλίες πολιτών, τον Φεβρουάριο του 2018 το ΕΚ κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιολογήσει την οδηγία σχετικά με τις ρυθμίσεις της θερινής ώρας και, εάν είναι απαραίτητο, να υποβάλει πρόταση για αναθεώρησή της.
Μετά την αξιολόγηση, η οποία έλαβε 4,6 εκατομμύρια απαντήσεις, από τις οποίες προέκυψε ότι το 84% ήταν υπέρ του τερματισμού των αλλαγών της ώρας.
Βάσει των στοιχείων που παρατίθενται, μόνο το 0,88% του πληθυσμού της Κύπρου (ως ποσοστό του εθνικού πληθυσμού) συμμετείχε στην έρευνα που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
Στο ερώτημα «Ποια από τις ακόλουθες εναλλακτικές λύσεις θα υποστηρίζατε;», με επιλογές την διατήρηση ή την κατάργηση των αλλαγών της ώρας, η Κύπρος, φάνηκε διχασμένη, αφού το 53% των απαντήσεων υποστήριζε την διατήρηση και το 47% την κατάργηση, όπως φαίνεται στον πίνακα πιο κάτω:
Αξιοσημείωτο στοιχείο για την Κύπρο, που αφορά και πάλι τις απαντήσεις στην ψηφοφορία, είναι το γεγονός ότι η πλειοψηφία των συμμετεχόντων, δεν θεωρεί ότι οι αλλαγές της ώρας έχουν αρνητικές ψυχοσωματικές επιπτώσεις.
Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, ένα ποσοστό πάνω από το 50% των Κυπρίων συμμετεχόντων, χαρακτηρίζει από θετική έως πολύ θετική την αλλαγή της ώρας, ενώ περίπου το 40% την χαρακτηρίζει από αρνητική, έως πολύ αρνητική. Μεταξύ των δύο, μεσολαβεί ένα μικρό ποσοστό, που δεν εκφράζει άποψη επί του ερωτήματος:
Όπως κι αν έχουν διαμορφωθεί τα αποτελέσματα, η τελική απόφαση για την Κύπρο, όπως και για κάθε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ, θα ληφθεί κατόπιν συγκεκριμένων διαδικασιών. Για την ώρα, δεν υπάρχει επίσημη θέση εκ μέρους του Υπουργείου Μεταφορών, ωστόσο, στο προσεχές διάστημα αναμένεται ότι θα ξεκαθαρίσει η στάση που θα τηρήσει η Κύπρος, όπως και τα κριτήρια βάσει των οποίων θα κινηθεί αναλόγως η Κυβέρνηση.
Αρνητικές συνέπειες για τον άνθρωπο
Οι σημαντικότεροι, ίσως, λόγοι για τους οποίους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το θέμα της αλλαγής της ώρας, αφορούν, εκτός από την οικονομία και την ενέργεια, τις επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για την έγκριση του ψηφίσματος της 8ης Φεβρουαρίου 2018 που αφορά την αλλαγή της ώρας, ελήφθησαν υπ' όψιν «πολλές επιστημονικές μελέτες, συμπεριλαμβανομένης της μελέτης της Υπηρεσίας Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Οκτωβρίου 2017 σχετικά με τις ρυθμίσεις θερινής ώρας της ΕΕ βάσει της οδηγίας 2000/84/ΕΚ, δεν έχουν καταλήξει σε οριστικά συμπεράσματα, αλλά αντιθέτως έχουν καταδείξει την ύπαρξη αρνητικών συνεπειών για την υγεία του ανθρώπου».
Εφαρμογή της νέας νομοθεσίας
Όπως αναφέρεται στο κείμενο της οδηγίας για τις αλλαγές της ώρας, θα πρέπει να εφαρμόζεται από την 1η Απριλίου 2019, οπότε η τελευταία περίοδος θερινής ώρας που υπόκειται στους κανόνες της οδηγίας 2000/84/ΕΚ θα πρέπει να αρχίσει, σε κάθε κράτος μέλος, στις 31 Μαρτίου 2019 στη 1.00 π.μ., συντονισμένη παγκόσμια ώρα. Τα κράτη μέλη που, μετά την εν λόγω περίοδο της θερινής ώρας, σκοπεύουν να καθιερώσουν επίσημη ώρα η οποία αντιστοιχεί στην ώρα που εφαρμόζεται κατά τη χειμερινή περίοδο σύμφωνα με την οδηγία 2000/84/ΕΚ θα πρέπει να αλλάξουν την επίσημη ώρα τους στις 27 Οκτωβρίου 2019 στη 1.00 π.μ., συντονισμένη παγκόσμια ώρα, ώστε να πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα οι παρεμφερείς και μόνιμες αλλαγές που επέρχονται σε διαφορετικά κράτη μέλη. Είναι ευκταίο τα κράτη μέλη να λάβουν με συντονισμένο τρόπο τις αποφάσεις σχετικά με την επίσημη ώρα που καθένα εξ αυτών θα εφαρμόζει από το 2019.
Επίσης, η εφαρμογή της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο παρακολούθησης. Η Επιτροπή θα πρέπει να παρουσιάσει τα αποτελέσματα της παρακολούθησης αυτής σε έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η εν λόγω έκθεση θα πρέπει να βασίζεται στις πληροφορίες που θα κοινοποιήσουν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή εγκαίρως, ώστε να καταστεί δυνατή η εμπρόθεσμη υποβολή της.
Τέλος, αναφέρεται ότι δεδομένου ότι οι στόχοι της παρούσας οδηγίας όσον αφορά την εναρμόνιση των ρυθμίσεων για την ώρα δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη αλλά μπορούν να επιτευχθούν πληρέστερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση δύναται να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως αυτή καθορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως προβλέπεται στο εν λόγω άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα απαιτούμενα για την επίτευξη των εν λόγω στόχων.
Πώς και γιατί θεσπίστηκαν οι αλλαγές της ώρας
Για ιστορικούς λόγους, τα κράτη μέλη επέλεξαν στο παρελθόν να θεσπίσουν ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα. Αυτές οι ρυθμίσεις εγκρίθηκαν για πρώτη φορά από τη Γερμανία και τη Γαλλία κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο για την εξοικονόμηση του άνθρακα, ιδίως του άνθρακα που καταναλωνόταν για σκοπούς φωτισμού. Το παράδειγμά τους σύντομα ακολούθησαν η Βρετανία, οι περισσότεροι σύμμαχοί της και πολλές ουδέτερες ευρωπαϊκές χώρες, ήδη κατά τη διάρκεια του πολέμου. Στη συνέχεια, πολλές ευρωπαϊκές χώρες εγκατέλειψαν το μέτρο αυτό μετά τη λήξη των δύο παγκοσμίων πολέμων. Οι σύγχρονες ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα ανάγονται στη δεκαετία του 1970 και εφαρμόστηκαν αρχικά από την Ιταλία (1966) και την Ελλάδα (1971). Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία κατήργησαν τις ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα το 1968 προκειμένου να εναρμονιστούν με την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά στη συνέχεια επανήλθαν στις ρυθμίσεις αυτές το 1972. Η Ισπανία άρχισε να εφαρμόζει τη θερινή ώρα το 1974 και ακολούθησε η Γαλλία το 1976 με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας. Από το 1976 έως το 1981, δέκα κράτη μέλη της ΕΕ θέσπισαν ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα, κυρίως για να εναρμονιστούν με τις γειτονικές χώρες.
Σε διεθνές επίπεδο, οι ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα τηρούνται σε περίπου 60 χώρες, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται η Βόρεια Αμερική και η Ωκεανία. Ωστόσο, όλο και περισσότερες γειτονικές χώρες ή εμπορικοί εταίροι της ΕΕ επιλέγουν να μην εφαρμόζουν ή να καταργήσουν τις ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα: ως παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν η Ισλανδία, η Κίνα (1991-), η Ρωσία (2011-), η Λευκορωσία (2011-) και η Τουρκία (2016-).
Η νομοθεσία της ΕΕ σχετικά με τις ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1980 με στόχο να ενοποιηθούν οι διαφορετικές εθνικές πρακτικές και ημερομηνίες μετάβασης στη θερινή ώρα, ώστε να διασφαλιστεί με τον τρόπο αυτόν εναρμονισμένη προσέγγιση για την αλλαγή της ώρας εντός της ενιαίας αγοράς. Από το 2001 οι ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα στην ΕΕ διέπονται από την οδηγία 2000/84/ΕΚ , η οποία θεσπίζει την υποχρέωση όλων των κρατών μελών να περνούν στη θερινή ώρα την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου και να επανέρχονται στην επίσημη ώρα τους («χειμερινή ώρα») την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου.
Παράλληλα με τις ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα στην ΕΕ και ανεξάρτητα από αυτές, τα εδάφη των κρατών μελών της ευρωπαϊκής ηπείρου έχουν ομαδοποιηθεί σε τρεις διαφορετικές ωριαίες ατράκτους ή επίσημες ώρες. Η απόφαση σχετικά με την επίσημη ώρα λαμβάνεται μεμονωμένα από κάθε κράτος μέλος για το σύνολο του εδάφους του ή διάφορα τμήματα αυτού .
