Το τοξικό φυτό «Μανδραγόρας», αν και συναντάται πολύ συχνά στην ηπειρωτική Ελλάδα, από την Θεσσαλία και νοτιότερα, στα νησιά και την Κρήτη, πρόσφατα, εντοπίστηκε και στην Κύπρο, στην περιοχή του Κάβο Γκρέκο.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα nature-greec, ο Μανδραγόρας φυτρώνει σε πετρώδεις θέσεις (όπως αυτή της φωτογραφίας από το κάστρο του Ρέθυμνου) και χέρσα χωράφια. Τα φύλλα είναι πολύ μεγάλα και σχηματίζουν ρόδακα. Από το κέντρο του ρόδακα αναπτύσσονται τα μικρά κυανά-ιώδη άνθη με εμφανείς νευρώσεις σαν φλέβες.
Οι καρποί του είναι κίτρινες ράγες σε σχήμα μικρού μήλου, ένα χαρακτηριστικό που οδήγησε τον Διοσκουρίδη να ονομάσει το φυτό «αντίμηλον». Το συναντάμε φυτρωμένο, ανθισμένο ή καρπισμένο στην μεγαλύτερη διάρκεια του έτους με εξαίρεση το καλοκαίρι. Η ρίζα του μανδραγόρα είναι σαρκώδης, μεγάλη, κάθετη, διχαλωτή από ένα σημείο και ανθρωπόμορφη σύμφωνα με την λαϊκή παρατηρητικότητα. Με την χαρακτηριστική ανθρωπόμορφη ρίζα του πέρασε από τα πανάρχαια χρόνια στον χώρο της μαγείας.
Όπως αναφέρει η σελίδα «Cyprus from Air», oι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τον μανδαγόρα ως υπνωτικό, αναλγητικό και ηρεμιστικό, ενώ κατά τον μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε ως αναισθητικό σε εγχειρήσεις. Ωστόσο, μπορεί να αποβεί θανατηφόρο, όταν οι δόσεις είναι ανεξέλεγκτες.
Ο θρύλος λέει όταν κάποιος πάει να τον ξεριζώσει βγάζει μια φωνή-στριγκλιά που σκότωνει ή τρέλαινει όποιον δεν είχε προφυλαγμένα τα αυτιά του εκείνη την ώρα. Λέγεται ότι ήταν το φίλτρο που η μαγισα Κίρκη μεταμόρφωσε τους άνδρες του Οδυσσέα σε γουρούνια.
Θρύλοι και δεισιδαιμονίες
Όπως αναφέρεται στην wikipedia, o μανδραγόρας, λόγω των υπνωτικών ιδιοτήτων και της ανθρωπόμορφης ρίζας του, έχει περιβληθεί από την αρχαιότητα με μυστηριώδεις, υπερφυσικές ιδιότητες και δεισιδαιμονίες. Τον χρησιμοπιούσαν ως φυλαχτό για την προστασία από τον θάνατο και την ασθένεια. Θεωρούσαν, επίσης, ότι η παρουσία του οφειλόταν σε φαινόμενα μεταμψύχωσης ατόμων που είχαν αυτοκτονήσει και ότι όταν ξεριζωθεί βγάζει μια δυνατή κραυγή, η οποία μπορεί να προκαλέσει τη τρέλα ή τον θάνατο σε όσους την ακούσουν.
Γι΄αυτό ξερίζωναν τους μανδραγόρες νύχτα με πανσέληνο, με τη συνοδεία προσευχών και ιεροτελεστιών και με τη βοήθει ενός μαύρου σκύλου δεμένου πάνω στο φυτό με σκοινί.
Ακόμη θεωρούνταν μεταγενέστερα ότι αν πιεις το αφέψημα της ρίζας του θα κάνεις αρσενικά παιδιά, εξ ου και η ονομασία του σερνικοβότανο.
