Ο Αθλητισμός στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα 1955-59

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΠΡΑΞΙΤΕΛΟΥΣ, ΙΔΡΥΤΙΚΟΥ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ Ε.Α.Κ

Χρονιά Ολυμπιακών Αγώνων θα ήταν φέτος. Όμως πρόλαβε ολόκληρη την υφήλιο η πανδημία του κορονοϊού και έτσι η διοργάνωση αναβλήθηκε για τον επόμενο χρόνο.

Η μικρή μας πατρίδα, η Κύπρος, θα συμμετείχε με αρκετούς αθλητές, αν όχι με περισσότερους από κάθε άλλη φορά, πιο σίγουρο όμως με περισσότερες πιθανότητες για διάκριση και κατάκτηση ολυμπιακών μεταλλίων.

Για να επιτευχθούν όμως αυτά χρειάστηκε μια πολύχρονη προσπάθεια από αθλητές, αθλητικές ομοσπονδίες, παράγοντες. Και όχι μόνον. Οι χορηγοί πρωτοκλασάτων αθλητών που ήταν υποψήφιοι για τους Ολυμπιακούς Αγώνες έκαναν υπερβάσεις, οι χορηγίες έδωσαν μεγαλύτερα κίνητρα στους αθλητές, παράλληλα βελτιώθηκαν οι υποδομές, μπήκε στον τομέα της προετοιμασίας η επιστημονική έρευνα, η εξειδικευμένη στατιστική, η διατροφολογία. Όλα αυτά λοιπόν, έφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα για τους αθλητές μας που θα συμμετείχαν φέτος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Θέλησα να κάνω μια αναδρομή στην πορεία του αθλητισμού στην Κύπρο από τη χρονιά της Ανεξαρτησίας μέχρι σήμερα, όμως ύστερα από μια επιφανειακή έρευνα που έκανα διαπίστωσα ότι λόγω της τεράστιας ανάπτυξης της πληροφορικής στα Μ.Μ.Ε μπορείς με το πάτημα ενός πλήκτρου στο διαδύκτιο να τα πληροφορηθείς.

Έτσι θέλησα να εξειδικεύσω το θέμα. Να επικεντρωθώ σε μια περίοδο πριν την ανεξαρτησία και με προσωπικές συνεντεύξεις ατόμων που έζησαν εκείνη την περίοδο ως αθλητές ή προπονητές, να ζητήσω να μάθω άγνωστα γεγονότα, προσωπικές εμπειρίες, βιώματα για την εποχή εκείνη. Ποιο ήταν το θέμα λοιπόν που ήθελα να ασχοληθώ; «Ο αθλητισμός στην Κύπρο στη διάρκεια του εθνικοαπευλευθερωτικού αγώνα 1955-1959». Σε μια εποχή που όλα «τα σκίαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά». Σε μια εποχή που ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας μας βρισκόταν στα κρατητήρια χωρίς δίκη ή ήταν στες επάλξεις του αγώνα.

Αθλητισμός σημαίνει ζωή, σημαίνει ελπίδα, σημαίνει νιότη. Και όταν όλα αυτά είναι κάτω από την μπότα του κατακτητή, πὠς μπορεί να αναπτυχθεί; Τι συνέβαινε λοιπόν εκείνη την περίοδο στον τόπο μας; Πώς ήταν ο αθλητισμός; Και αθλητισμός ήταν κυρίως ποδόσφαιρο και κλασσικός αθλητισμός. Τα άλλα αθλήματα αναπτύχθηκαν μετά την ανεξαρτησία στην Κύπρο.

Φέρνω στη μνήμη μου εμβληματικές μορφές της Ε.Ο.Κ.Α που μέχρι την έναρξη του αγώνα την 1η Απριλίου 1955 ήσαν σημαντικά στελέχη αθλητικών συλλόγων.

Ο Παντελής Κατελάρης ήταν αθλητής του Γ.Σ.Π. Ο Μιχαλάκης Καραολής δρομέας του Γ.Σ.Π και του ΑΠΟΕΛ. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου ποδοσφαιριστής της Λ.Α.Λ.Λ (Λέσχη, Αγάπης, Λαού, Λύσης), ο Αντώνης Παπαδόπουλος αθλητής στίβου, προπονητής και αρχηγός της ποδοσφαιρικής ομάδας της Ανόρθωσης. Ο Τάσος Μάρκου Παγκυπριονίκης σε μαθητικούς αγώνες, ενώ ο Χαράλαμπος Μούσκος, αγνός φίλαθλος του ΑΠΟΕΛ, έπεσε μαχόμενος ύστερα από ενέδρα κατά των Άγγλων στην περιοχή των Σόλων.

Αυτά είναι μόνο λίγα από τα ονόματα αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α που μπορώ να θυμηθώ επιγραμματικά την αθλητική τους σταδιοδρομία. Αυτοί σταμάτησαν με την έναρξη του αγώνα και ξεκίνησαν έναν άλλον αγώνα, σ’ ένα άλλο στάδιο που τους ανέβασε στο βάθρο των αθανάτων ηρώων του τόπου μας.

Ο Αντρέας Χατζηβασιλείου εξιστορεί . . .

Ποδόσφαιρο και κλασσικός αθλητισμός λοιπόν. Περίοδος 1955-1959. Ποιο από τα δύο ήταν δημοφιλέστερο, ρωτώ τον κ. Ανδρέα Χατζηβασιλείου που καθήμενος απέναντί του με διακατείχε ένα απόλυτο δέος αναλογιζόμενος τα επιτεύγματά του ως αθλητή, ως προπονητή και ως ανθρώπου στην κοινωνία.

Και όχι μόνο γι’ αυτά, αλλά και για κάτι άλλο που ίσως να ξεχάστηκε με τα χρόνια και που μόνο οι παλιοί αθλητικογράφοι ή τα ιδρυτικά μέλη της ΕΑΚ (όσοι από αυτούς βέβαια βρίσκονται στη ζωή τώρα) θα θυμούνται. Και για μένα βέβαια ως ιδρυτικό μέλος της Ε.Α.Κ θα ήταν παράλειψη να μην το αναφέρω.

Ο Ανδρέας Χατζηβασιλείου ήταν ο άνθρωπος που συνέβαλε στην συνένωση των δύο οργανώσεων αθλητικογράφων, του Σ.Α.Κ. (Σύνδεσμος Αθλητικογράφων Κύπρου) με πρόεδρο τον μακαριστό Κώστα Σολομωνίδη και Ε.Α.Σ.Κ (Ένωση Αθλητικών Συντακτών Κύπρου) με πρόεδρο τον επίσης μακαριστό Ντίνο Κωνσταντινίδη. Η συνένωση των δύο σωματείων τότε θεωρείτο αδύνατη γιατί επικρατούσαν μεγάλες προσωπικές και επαγγελματικές διαφορές μεταξύ των δύο προέδρων και οι εκατέρωθεν κατηγορίες και ύβρεις καμιά φορά, στα έντυπα τα οποία ήσαν ιδιοκτήτες και διεύθυναν, ήσαν καθημερινό φαινόμενο. Όμως όλα αυτά με την εμμονή, την προσωπικότητα και την αγάπη του Ανδρέα Χατζηβασιλείου στον αθλητισμό, έκαμψαν κάθε εμπόδιο και τελικά επιτεύχθηκε η ένωση των δύο οργανώσεων το καλοκαίρι του 1973 και δημιουργήθηκε η σημερινή Ε.Α.Κ.

• Λοιπόν κ. Χατζηβασιλείου. Κλασσικός αθλητισμός ή ποδόσφαιρο ήταν τα πιο δημοφιλή εκείνην την εποχή;

– Μπορώ να πω ο κλασσικός αθλητισμός. Γιατί οι αγώνες στίβου την εποχή που μιλάμε ήταν ένα μεγάλο πανηγύρι. Σε αντίθεση με το ποδόσφαιρο που έχουμε δύο διαγωνιζόμενες ομάδες, σε αγώνες στίβου μερικές φορές οι ομάδες έφθαναν τον διψήφιο αριθμό. Φανταστείτε τώρα φιλάθλους δέκα και πλέον αθλητικών ομάδων να μαζεύονται σε στάδια ή σε γήπεδα ενώ παράλληλα σε συνδυασμό με καλλιτεχνικό πρόγραμμα πόσο ελκυστικό θα ήταν το θέαμα.

Αναφέραμε ότι εκείνη την περίοδο τα μόνα αθλήματα ήταν το ποδόσφαιρο και ο κλασσικός αθλητισμός. Όμως σημειώστε ότι υπήρχαν και σωματεία που είχαν τμήματα καλαθόσφαιρας και πετόσφαιρας. Διοργανώνονταν τότε φιλικοί αγώνες ή τουρνουά. Με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα το ενδιαφέρον των σωματείων ατόνησε και τα τμήματα αυτά διαλύθηκαν. Έτσι απόμειναν μόνο ποδόσφαιρο και στίβος. Με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας τα σωματεία που διέθεταν αθλοπαιδιές καθώς και άλλα σωματεία διοργανώθηκαν και ίδρυσαν την Τ.Ε.Α.Κ (Τοπική Επιτροπή Αθλοπαιδιών Κύπρου).

• Τώρα ως γυμναστής του Παγκύπριου Γυμνασίου τι θυμάστε περισσότερο; Υπήρξαν προσκόμματα από τους Άγγλους, πώς διοικείτο τότε η Παιδεία; Υπήρξε Άγγλος Υπουργός Παιδείας;

– Όχι, δεν υπήρξε Υπουργός. Οι Άγγλοι δεν ενδιαφέρονταν και τόσο για την μόρφωση των νέων σε δημόσια εκπαιδευτήρια. Υπήρχε μόνο το Γραφείο Παιδείας και αυτό η όλη του έγνοια ήταν στραμμένη στο English School για να βγάζει εκείνο καλούς μαθητές που θα τους διοχέτευε μετά στην αγγλοκρατούμενη δημόσια υπηρεσία. Με το Γραφείο Παιδείας υπήρχε τότε και η Σχολική Εφορεία με Ελληνοκύπριους συμβούλους. Αυτή φρόντιζε τα πάντα σχεδόν για τη λειτουργία των Σχολείων, και ήταν ο κύριος αιμοδότης του Σχολικού Αθλητισμού.

• Διοργανώνονταν τότε Παγκύπριοι μαθητικοί αγώνες;

– Βεβαιότατα, με έντονο το ενδιαφέρον και τον ανταγωνισμό και εκπληκτικά ρεκόρ για την εποχή εκείνη. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι μετά την ανεξαρτησία η συμμετοχή σχολείων σε Πανελληνίους αγώνες και τα αποτελέσματα που έφερναν ήσαν εξαιρετικά με το Παγκύπριο Γυμνάσιο να πρωτεύει και άλλα Γυμνάσια να πλασάρονται στην πρώτη πεντάδα. Αυτές βέβαια οι επιτυχίες ήταν αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς που εγίνετο από αθλητές και γυμναστές στα προηγούμενα χρόνια, σ’ αυτά τα χρόνια δηλαδή που αναφέρεστε.

• Τι θυμάστε πιο έντονα την εποχή εκείνη για το Παγκύπριο Γυμνάσιο;

– Πολλά, πάρα πολλά. Θα σας αναφέρω όμως δύο γεγονότα που έμειναν βαθειά χαραγμένα μέσα μου. Το πρώτο ασφαλώς ήτο η επική αναμέτρηση των μαθητών του σχολείου με τους Άγγλους στρατιώτες και Τούρκους επικουρικούς στη Σεβέρειο Βιβλιοθήκη στες 27 Ιανουαρίου 1956 με αποτέλεσμα, όπως είναι γνωστό το κλείσιμο του σχολείου μέχρι το Σεπτέμβρη. Ήταν τότε που αναβίωσε το «κρυφό σχολειό».

Το δεύτερο περιστατικό έγινε το 1955 τον Οκτώβρη. Είχαμε ξεκινήσει τα μαθήματα και εγώ έκανα το μάθημα της Γυμναστικής κάτω στην Τάφρο. Όπως έκανα το μάθημα, παρουσιάστηκε μπροστά μου ένας βρακοφόρος που στο πρόσωπο αποτυπώνονταν όλα τα χαρακτηριστικά της τυραννισμένης αγροτιάς και μου είπε: «Κύριε Χατζηβασιλείου, θέλω να αποσύρω το παιδί μου από το μάθημα της γυμναστικής και έχω τα σχετικά πιστοποιητικά. Ο λόγος είναι ότι το παιδί μου έχει ατροφικό το αριστερό του χέρι λόγω του ότι αρρώστησε, όταν ήταν μικρός με πολιομυελίτιδα. Πέρσι που συμμετείχε στο μάθημα της γυμναστικής με άλλο γυμναστή, αυτός τον βαθμολόγησε στον τελικό έλεγχο με βαθμό 14, πράγμα που επηρέασε τον γενικό του βαθμό, αφού στα άλλα μαθήματα είχε βαθμούς από 18 μέχρι 19. Και αυτό μπορεί να επηρεάσει και το μέλλον του». Καθησύχασα τον γέροντα και του είπα ότι εγώ βαθμολογώ πρώτα την προσπάθεια και μετά το αποτέλεσμα. Ο γιός του – Μιχαλάκη τον λέγανε – παρουσιάστηκε σε μένα στο επόμενο μάθημα της γυμναστικής και ξεκίνησα ένα ειδικό πρόγραμμα εκγύμνασής του με πολύ καλά αποτελέσματα. Στο τέλος της χρονιάς τον βαθμολόγησα με 19 και άκουσα τες μεμψιμοιρίες μαθητών που πήραν τον ίδιο βαθμό και είχαν πολύ καλές επιδόσεις στον στίβο. Τους εξήγησα τη θεωρία μου για την προσπάθεια και τι έκανε ο Μιχαλάκης με ατροφικό το ένα του χέρι, ενώ αυτοί είχαν πλήρη αρτιμέλεια. Χρόνια μετά και όταν ήδη αποκτήσαμε την ανεξαρτησία μας, κάνοντας τη βόλτα μου στην οδό Λήδρας με είδε από μακριά ο Μιχαλάκης και με αναγνώρισε. Έτρεξε κοντά μου και προσπάθησε να μου φιλήσει το χέρι. Εγώ το τράβηξα αμέσως πίσω και τον αγκάλιασα. «Δάσκαλέ μου, μου είπε. Έγινα και εγώ δάσκαλος σε δημοτικό σχολείο και θυμούμαι τες συμβουλές σου. Αγκαλιάζω με στοργή και αγάπη τα παιδιά που έχουν σωματικά προβλήματα και θυμάμαι ότι για τον δάσκαλο πρέπει πρώτα να μετρά η προσπάθεια και μετά το αποτέλεσμα». Αυτά ήταν δύο περιστατικά από τα πολλά που θυμούμαι όμως πιο έντονα.

• Πάμε τώρα ως προπονητής στίβου του Γ.Σ.Π. Υπήρξατε προπονητής από το 1955 μέχρι το 1970. Άρα και στην περίοδο 1955-1959 που συζητούμε τώρα. Διεξήγοντο απρόσκοπτα οι Διασυλλογικοί αγώνες;

– Βεβαίως διεξήγοντο, όμως όχι απρόσκοπτα αφού είχαμε αθλητές αγωνιστές, όπως ο Παντελής Κατελάρης που σκοτώθηκε στο κρυσφήγετό του ενώ κατασκεύαζε βόμβα, ο Μιχαλάκης Καραολής που απαγχονίσθηκε από τους Άγγλους, ενώ μερικοί άλλοι κλείστηκαν από τους Άγγλους στα κρατητήρια.

Αυτούς που θυμάμαι τώρα είναι οι Ανδρέας Ευθυμίου, Χριστόφορος Κόνιαλης, Γιώργος Αλωνεύτης και Παντελής Κωνσταντινίδης (Παντέλας), ενώ υπήρχαν και αρκετοί άλλοι που δεν μπορώ τώρα να φέρω στο μυαλό μου. Οι Παναγροτικοί αγώνες επίσης που είχαν καθιερωθεί είχαν τεράστιο ενδιαφέρον και προσέλκυαν πολύ κόσμο, όταν διεξήγοντο. Θυμάμαι τον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των χωριών Κοντέας και Λύσης, αφού αυτά τα δύο χωριά είχαν εξαίρετους δρομείς μεγάλων αποστάσεων.

• Ένα περιστατικό που θυμάστε έντονα από αυτή την εποχή;

– Την Πρωτομαγιά του 1955 ένα μήνα ακριβώς μετά την έναρξη του αγώνα, κάναμε τα καθιερωμένα ανθεστήρια στο Γ.Σ.Π. Ο σύλλογός μας συμμετείχε με άρμα που είχε επάνω του τους ολυμπιακούς κύκλους καμωμένους από άνθη με βάση τα χρωμάτα που είχαν. Έναν από τους κύκλους αυτούς τον κρατούσε ο αθλητής μας ο Μιχαλάκης Καραολής. Λίγες μέρες μετά είχαμε και τους Παγκύπριους αγώνες. Ο Μιχαλάκης στα 800μ. τερμάτισε 2ος με εξαιρετικά καλή επίδοση. Ένα μήνα περίπου μετά τους αγώνες πήρα επιστολή από τον ΣΕΓΑΣ που προσκαλούσε τον Γ.Σ.Π για φιλοξενία στην Αθήνα και για αγώνες με συλλόγους της περιοχής. Οι αγώνες αυτοί θα διεξήγοντο αρχές Σεπτεμβρίου. Αυτό θα ήταν ένα καλό κίνητρο για τους αθλητές μας αφού εκτός από τη δωρεάν μεταφορά, η φιλοξενία θα περιλάμβανε και δωρεάν διαμονή, ξεναγήσεις, γεύματα σε ταβέρνες κλπ. Έτσι δημιουργήθηκε έντονο το ενδιαφέρον γι’ αυτό το ταξίδι από όλους ανεξαίρετα τους αθλητές μας, αξιόλογους και μη. Ο μόνος που δεν ήρθε για να ζητήσει συμμετοχή ήταν ο Μιχαλάκης Καραολής, που θα ήθελα να ήταν ο πρώτος που θα μου ζητούσε κάτι τέτοιο, αφού εκτός από εξαίρετος αθλητής ήταν και εξαίρετος χαρακτήρας. Τον πλησίασα και του είπα ότι η συμμετοχή του θα εξασφάλιζε την πρωτιά στον σύλλογο στη σκυταλοδρομία 4x400 και στα 800μ. Αυτός μου αρνήθηκε ευγενικά. Σκέφτηκα ότι μπορεί αυτό να είναι «καμώματα» της νεανικής ηλικίας και έτσι ξαναπήγα και τον βρήκα, αλλά και πάλι μου αρνήθηκε, χωρίς να μου αναφέρει κανένα λόγο. Έτσι τέλη Αυγούστου, αναχωρήσαμε για Ελλάδα. Εκεί που διαμέναμε είχαμε ένα ραδιόφωνο και κάθε νύχτα το συντονίζαμε να ακούμε τες ειδήσεις από την Κύπρο, αφού ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α άρχισε να φουντώνει και είχαμε την αγωνία να μαθαίνουμε τα νέα από τον τόπο μας. Ένα βράδυ λοιπόν στες 2 ή 3 του Σεπτέμβρη, δεν θυμούμαι τώρα ακριβώς, ακούσαμε ότι συνελήφθη ο Μιχαλάκης Καραολής για την εκτέλεση του προδότη αστυνομικού Ηρόδοτου Πουλλή στες 28 Αυγούστου. Έπεσε κατήφεια και μουγγαμάρα σε όλη την ομάδα, πράγμα που επηρέασε και την απόδοση των αθλητών στους αγώνες που ακολούθησαν.

• Ένα άλλο περιστατικό που θυμάστε για το Γ.Σ.Π αυτή την εποχή;

– Οι προπονήσεις για αγώνες μεγάλων αποστάσεων διεξήγοντο τότε εκτός Γ.Σ.Π και ο λόγος ήταν γιατί στο Γ.Σ.Π προπονούνταν τέσσερις ομάδες. Το ΑΠΟΕΛ, ο Ολυμπιακός, η Ομόνοια και ο Ορφέας. Έτσι έπαιρνα τα παιδιά τότε τροχάδην από το Γ.Σ.Π, βγαίναμε στη σημερινή Λεωφόρο Γρίβα Διγενή που τότε ήταν μόνο χωράφια, διασχίζαμε την περιοχή Παρισινού, περνούσαμε την ερειπωμένη τότε εκκλησία του Αρχαγγέλου με προορισμό τα υψώματα της Μακεδονίτισσας. Σε κάποια προπόνηση είχα μαζί μου τους αθλητές Ντίνο Μιχαηλίδη, Βουλή και Θάσο Πουλλικά, Αργυρό Χατζηβασιλείου, Μάκη Δημοσθένους, Νίκο Χιώτη και δυο-τρεις άλλους ακόμα, που δεν θυμάμαι τώρα. Όταν πλησιάσαμε προς το τέρμα ακούσθηκαν δύο πυροβολισμοί και η μία σφαίρα μάλιστα σφηνώθηκε στον βράχο δίπλα από τα πόδια των αθλητών. Παρατηρήσαμε ότι οι πυροβολισμοί προέρχονται από τυφέκια Άγγλων στρατιωτών που ήσαν σε ένα λαντ-ρόβερ καμιά εκατοσταριά μέτρα από πίσω μας. Κατηφόρισα για να ζητήσω εξηγήσεις. Ρώτησα τους στρατιώτες γιατί πυροβόλησαν, αφού είδαν ότι επρόκειτο για ομάδα αθλητών με αθλητικά ρούχα και παπούτσια που έκαναν προπόνηση. Η μόνη εξήγηση που μου είπαν ήταν πως μας φώναξαν να σταματήσουμε και δεν το πράξαμε, πράγμα που δεν συνέβηκε. Αυτό το έκαναν φαίνεται από ετσιθελισμό ή μάλλον θα έμαθαν ότι το Γ.Σ.Π βγάζει αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α και ήθελαν να μας τρομοκρατήσουν.

Εν κατακλείδι θα ήθελα να πω για μια ακόμη φορά ότι ο κλασσικός αθλητισμός στην Κύπρο την δύσκολη και ηρωική εκείνη εποχή όχι μόνο δεν σταμάτησε αλλά άνθισε μπορώ να πω με νεαρά ταλέντα που είχαν εξαιρετικές επιδόσεις. Αποτελέσματα όλων αυτών των προσπαθειών από αθλητές – προπονητές φάνηκαν αμέσως μετά τη λήξη του αγώνα και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου, όταν οι ομάδες μας βγήκαν εκτός Κύπρου. Οι ομάδες των σχολείων μας που συμμετείχαν στους Πανελληνίους μαθητικούς αγώνες αλλά και η Μικτή αθλητική ομάδα της Κύπρου την περίοδο 1959-1960 που συμμετείχε σε αγώνες στην Ελλάδα, Αίγυπτο και Ισραήλ, είχαν όλες αξιοθαύμαστα αποτελέσματα.

Αυτά για τον κλασσικό αθλητισμό. Τι έγινε όμως με το ποδόσφαιρο εκείνης της εποχής; Θα το χαρακτηρίσω με λίγες λέξεις. Πέρασε μια θυελλώδη περίοδο, με συλλήψεις ποδοσφαιριστών από τους Άγγλους, πυρπολήσεις ή ανατινάξεις σωματείων για τη δράση των μελών ή ποδοσφαιριστών τους στον αγώνα, ματαιώσεις ποδοσφαιρικών αγώνων.

Πιο συγκεκριμένα. Την περίοδο 1954-1955 πρωταθλήτρια ανεδείχθη η ΑΕΛ για 3η φορά στην ιστορία της και για 4η φορά την περίοδο 1955-1956. Η Ανόρθωση ήταν πρωταθλήτρια της περιόδου1956-1957 για 2η φορά στην ιστορία της και την περίοδο 1957-1958 για 3η φορά στην ιστορία της. Το πρωτάθλημα 1958-1959 δεν διεξήχθηκε. Στες περιόδους 1955-1958 δεν έγιναν αγώνες Κυπέλλου και μόνο για την περίοδο 1958-1959 διοργανώθηκαν αγώνες Κυπέλλου με Κυπελλούχο την Ανόρθωση που κέρδισε στον τελικό την ΑΕΛ με 1-0. Την περίοδο 1956-1957 το ΑΠΟΕΛ τερμάτισε στην 9η και τελευταία θέση λόγω φυλάκισης ποδοσφαιριστών του στα κρατητήρια, αλλά λίγο πριν τελειώσει το πρωτάθλημα αποφασίστηκε από την Κ.Ο.Π να μην ισχύσει η διαβάθμιση.

Όμως δεν ήταν μόνο αυτά που συνέβησαν κατά την περίοδο αυτή. Αυτά θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν σαν παρωνυχίδα στα άλλα περιστατικά που θα αναφέρω στη συνέχεια. Στες 18 Ιουλίου 1958 οι Άγγλοι ανατίναξαν το οίκημα της Ανόρθωσης λόγω της Εθνικής δράσης των μελών-αθλητών της, αφού είδαν ότι παρά τις συνεχείς συλλήψεις το οίκημά της συνέχιζε να είναι ορμητήριο και τόπος συγκέντρωσής τους.

Μπορεί οι Βρεττανοί να ανατίναξαν το οίκημά της, αλλά αυτό αποτελούσε για κάθε Κύπριο το αποκορύφωμα της εθνικής της δράσης και των θυσιών του σωματείου και η επιβράβευση των διαχρονικών αγώνων και της μεγάλης της προσφοράς στον απελευθερωτικό αγώνα του 1955-59. Και να σκεφτεί κανείς ότι λίγες μέρες νωρίτερα η λαβωμένη από τες συλλήψεις ποδοσφαιρική της ομάδα κατακτούσε το πρωτάθλημα της περιόδου 1957-1958.

Ένα μήνα ακριβώς μετά, στες 7 Ιουνίου 1958, Τουρκοκύπριοι εξτρεμιστές έβαλαν στόχο το σωματείο του Ολυμπιακού που και αυτό ανέπτυξε έντονη εθνική δράση και το πυρπόλησαν. Η ενέργεια αυτή των Τουρκοκυπρίων φάνηκε καθαρά ότι την υπέθαλπαν οι αποικιοκράτες, αφού Άγγλοι στρατιώτες ήταν παρόντες κατά τη διάρκεια της πυρπόλησης και παρακολουθούσαν απαθείς.

Θύμησες Αντρέα Σταυρινίδη-Σιαντρή

Ένας από τους ποδοσφαιριστές που έζησε εκείνη την εποχή είναι ο Ανδρέας Σταυρινίδης (Σιαντρής), ενενηνταδύο χρονών σήμερα! Είναι ο μόνος επιζών από την θρυλική εκείνη ομάδα της δεκαετίας 1940-1950. Θυμάται με νοσταλγία τις εποχές εκείνες. Το προσωνύμιο Σιαντρής το απεκόμισε από ένα γιατρό ο οποίος τον έπαιρνε μαζί του ως υγειονομικό επιθεωρητή στα σχολεία και τον παρουσίαζε στους μαθητές, άγνωστο γιατί, ως κύριο Σιαντρή. Έτσι τον έμαθε ο κόσμος με αυτό το προσωνύμιο και κανείς δεν μπορεί να καταλάβει για ποιον μιλούμε αν με το Ανδρέας Σταυρινίδης, δεν αναφέρουμε και το προσωνύμιο Σιαντρής.

• Λοιπόν, κ. Σιαντρή. Περίοδος 1955-1959. Τι θυμάστε για εκείνη την εποχή;

– Τον Ιανουάριο του 1956 έγινε μια απόπειρα απελευθέρωσης κρατουμένων από το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Ήταν φαίνεται συνηθισμένο φαινόμενο για την Ε.Ο.Κ.Α να προσπαθεί να απελευθερώνει κρατουμένους από το Γενικό Νοσοκομείο, αφού απ’ ότι θυμάμαι τουλάχιστον το 1956 έγινε άλλη μια αποτυχημένη απόπειρα για απελευθέρωση του θανατοποινίτη Μιχαήλ Κουτσόφτα και άλλη μια για απελευθέρωση του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη που πέτυχε, όμως είχε τραγικό απολογισμό για την Ε.Ο.Κ.Α τον θάνατο των αγωνιστών Κυριάκου Κολοκάση και Ιωνά Νικολάου. Στες 3 του Γενάρη λοιπόν, του 1956 έγινε η πρώτη απόπειρα απελευθέρωσης κρατουμένων από αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. Η απόπειρα απέτυχε και επειδή υπήρξαν υποψίες ότι η εξόρμηση των αγωνιστών έγινε από το γραφείο του υγειονομείου όπου εργαζόμουν, οι Άγγλοι έβαλαν όλους τους υπαλλήλους του γραφείου σε αναγνωριστική παράταξη στον προθάλαμο του Νοσοκομείου. Στην παράταξη ένας κουκουλοφόρος προδότης με υπέδειξε στον Άγγλο αξιωματικό και κάτι του ψιθύρισε στο αυτί.

Εκείνη τη στιγμή οι Άγγλοι δεν μας είπαν τίποτε, όμως σε τρεις ημέρες πήρα επιστολή ότι μετατίθεμαι στην Παναγιά Πάφου που ήταν τότε ένα μεγάλο αγροτικό κέντρο, οπότε η καριέρα μου στο ΑΠΟΕΛ φαινόταν να τελειώνει. Τότε η απόσταση σε χρόνο από τη Λευκωσία στην Πάφο ήταν τουλάχιστον 5 ώρες. Όμως ευτυχώς ο πρόεδρος του ΑΠΟΕΛ Ευθύβουλος Ανθούλης και ο Γραμματέας Τίτος Φάνος που αργότερα συνελήφθησαν και κλείστηκαν στα κρατητήρια έδρασαν αστραπιαία, έκαναν μια συμφωνία με τον πρόεδρο του ΑΠΟΠ Κίκη Ιωαννίδη και έγινε κατορθωτή
η μεταγραφή μου στον ΑΠΟΠ. Μάλιστα θα μπορούσα να αγωνιστώ αμέσως, αφού ο ΑΠΟΠ αγωνιζόταν στη Β΄ Κατηγορία. Η μεταγραφή μου στην Παφιακή ομάδα έφερε ενθουσιασμό στες τάξεις των οπαδών του και παράλληλα με τη μεταγραφή από το ΑΠΟΕΛ και του Κώστα Πιδκιά (για άλλους λόγους όμως αυτή), έκανε να διπλασιαστεί η παρουσία τους στο Γ.Σ.Κ. Διάφορες συγκυρίες όμως δεν μας άφησαν να ανεβούμε την περίοδο που μιλούμε στην Α΄ Κατηγορία. Κάποιοι δεν έβλεπαν με καλό μάτι την άνοδό μας αφού από τη Λευκωσία χρειαζόσουν 5 ώρες για να μεταβείς στην Πάφο και από την Αμμόχωστο 6 ώρες. Άρα δεν μπορούσε να μεταβεί μια ομάδα από τες πόλεις αυτές την ιδία ημέρα που αγωνιζόταν. Έπρεπε να ξεκινούσε το ταξίδι από την προηγούμενη ημέρα. Και πού θα διανυκτέρευε; Με τα πενιχρά ως ανύπαρκτα έσοδα των σωματείων τότε ο ιδανικότερος τόπος ήταν το … Μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου που παρείχε δωρεάν φιλοξενία!

• Θυμάστε κανένα εύθυμο περιστατικό την εποχή εκείνη;

– Ήταν η περίοδος 1954-1955. Προπονητής του ΑΠΟΕΛ τότε ήταν ο Ισραηλινός Σβελτς. Θέλησε να μας πάρει για προετοιμασία στο Ισραήλ. Επειδή η νεοσύστατη χώρα κατηγορούσε τους Ευρωπαίους για φιλοαραβική πολιτική, απαγόρευε την εισαγωγή στη χώρα κάθε ευρωπαϊκού προϊόντος. Έτσι ο κ. Σβελτς που ήθελε να «περάσει» μερικά πράγματα καθημερινής χρήσης στη χώρα του έδωσε στον κάθε παίκτη να βάλει στες αποσκευές του ένα κουτί που είχε μέσα ξυριστικά, κολόνια, οδοντόφρουτσα και οδοντόπαστα, κάτι που αν το ανακάλυπτε το τελωνείο, οι ποδοσφαιριστές θα έλεγαν ότι ήταν για δική τους χρήση. Όταν φθάσαμε όλοι οι ποδοσφαιριστές παράδωσαν το κουτί στον προπονητή τους εκτός από μένα, που ισχυρίστηκα ότι το έχασα.

Αυτό το κράτησε «μανιάτικο» ο κ. Σβελτς και κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, ενώ κάναμε τρία φιλικά δεν με χρησιμοποίησε σε κανένα. Όταν φθάσαμε στην Κύπρο είχαμε να αντιμετωπίσουμε στη πρεμιέρα του πρωταθλήματος στο Γ.Σ.Π τον Άρη Λεμεσού και τον κερδίσαμε 3-0 με τρία προσωπικά μου γκολ. Όταν τέλειωσε το παιχνίδι ο Σβελτς στάθηκε καμαρωτός στην είσοδο των αποδυτηρίων και δεχόταν τα συγχαρητήρια από οπαδούς και παράγοντες. Έμπαιναν οι ποδοσφαιριστές, ένας-ένας στα αποδυτήρια και εγώ έμεινα τελευταίος. Μπαίνοντας μέσα τον σκούντηξα ελαφρά και του είπα: «Στο Ισραήλ δεν με χρησιμοποίησες σε κανένα φιλικό. Στην Κύπρο επειδή με είχες ανάγκη με χρησιμοποίησες και σου πέτυχα τρία γκολ».

Τότε αυτός μου απάντησε: «Σαν χαρακτήρας δεν είσαι καλός. Σαν ποδοσφαιριστής όμως σου βγάζω το καπέλλο».

• Τι άλλο θυμάστε την περίοδο εκείνη;

– Οι προπονήσεις την τότε εποχή δεν είχαν καμιά σχέση με τη σημερινή. Εγίνοντο κάθε Τετάρτη και αν ο ποδοσφαιριστής ήθελε να προπονηθεί ατομικά μπορούσε να το έκανε. Εγώ αντί ατομικής προπόνησης δημιούργησα μια ομάδα πετόσφαιρας και παίζαμε φιλικά παιχνίδια με ομάδες της περιοχής, κυρίως όμως με τον Άρη Πολεμίου. Η πετόσφαιρα βοηθά τον αθλητή κυρίως στην αλτικότητα που είναι πολύ χρήσιμο στοιχείο και για ένα ποδοσφαιριστή.

Ένας στρατηγός θυμάται . . .

Ένας άλλος ποδοσφαιριστής της περιόδου που εξετάζουμε είναι και ο στρατηγός Χαράλαμπος Λόττας. Και νομίζω ότι είναι ο καταλληλότερος γιατί ήταν αγωνιστής της ΕΟΚΑ και ποδοσφαιριστής του ΑΠΟΕΛ.

Θυμάμαι σε μια ραδιοφωνική εκπομπή που ο στρατηγός όταν έδινε συνέντευξη σε μια δημοσιογράφο της είπε:

– Όταν γεννήθηκα η μάνα μου έβαλε στο κρεβατάκι μια μπάλα και ένα ψεύτικο καριοφίλι. Συμβολικά όπως μου είχε πει αργότερα, για να αγαπήσω την πατρίδα και τον αθλητισμό. Έκανα ότι μπορούσα για να αντεπεξέλθω στες προσδοκίες της για να τιμήσω την πατρίδα και τον αθλητισμό. Ο κόσμος ας με κρίνει . . .

• Λοιπόν οι αναμνήσεις σου, στρατηγέ, κατά τη διάρκεια του αγώνα;

– Οι καταστάσεις ήταν πολύ δύσκολες. Συλλήψεις ποδοσφαιριστών αλλά κυρίως παραγόντων σωματείων που έμεναν ακέφαλα. Το Γ.Σ.Π. έκλεισε για κάποιο διάστημα για προπονήσεις και οι ομάδες της Λευκωσίας έκαναν σε χωράφια τες προπονήσεις και επιτρεπόταν να παίζουν μόνο το Σαββατοκύριακο.

Θυμάμαι μια χρονιά ήταν το 1957, αν δεν κάνω λάθος, είχαμε προπονητή στο ΑΠΟΕΛ τον Κώστα Ταλιάνο. Το Σάββατο θα αντιμετωπίζαμε την Ανόρθωση στο
Γ.Σ.Ε. Ο Ταλιάνος την Παρασκευή το απόγευμα μου είπε:

– Χάμπο (έτσι με αποκαλούσε) εσύ είσαι μεσοεπιθετικός. Επειδή όμως είσαι ψηλός και έχεις αλτικότητα, στα κόρνερ θα κρατάς τον Σιάηλο που είναι φοβερός στες κεφαλιές, ιδιαίτερα στα κόρνερ.

Έτυχε όμως την Παρασκευή τη νύκτα η Οργάνωση να μου αναθέσει με άλλους συναγωνιστές μια νυκτερινή αποστολή. Εκείνο το βράδυ κανένας δεν κοιμήθηκε ούτε λεπτό. Οι άλλοι συναγωνιστές πήγαν το πρωί στα σπίτια τους και κοιμήθηκαν. Εγώ πήγα κατευθείαν στο σωματείο για να πάρω το λεωφορείο με την ομάδα να πάμε στο Γ.Σ.Ε. Μέσα στο λεωφορείο ο Ταλιάνος βλέποντας τα κατακόκκινα μάτια μου κάτι κατάλαβε και με ρώτησε: «Χάμπο, είσαι καλά»; _Τί να του απαντήσω εγώ. Κούνησα καταφατικά το κεφάλι και κατεβήκαμε να αντιμετωπίσουμε την Ανόρθωση. Χάσαμε με 4-0. Ο Σιάηλος που υποτίθεται τον μάρκαρα, μας έβαλε δύο γκολ με κεφαλιές ύστερα από κόρνερ. Ο Ταλιάνος κάθε φορά που μας έβαζε γκολ η Ανόρθωση μετά από κόρνερ κρατούσε το κεφάλι του. Ύστερα από το παιχνίδι ο Ταλιάνος μου είπε: _ «Χάμπο, δεν θα κοιμήθηκες καλά ψες. Τι είχες»;

• Έπαιξες και στο αγροτικό ποδόσφαιρο. Ποια κατάσταση επικρατούσε εκείνη τη δύσκολη ομολογουμένως εποχή;

– Επειδή την εποχή εκείνη οι Άγγλοι έκαναν έρευνες και συλλήψεις στα σωματεία, η Αρχιεπισκοπή έδωκε εντολές και ιδρύθηκαν τα Θ.Ο.Ι. (Θρησκευτικά Ορθόδοξα Ιδρύματα). Έτσι τα σωματεία αυτά ανέπτυσσαν εκτός από την εθνικο-θρησκευτική τους δράση και αθλητική, με ποδοσφαιρικές ομάδες και ομάδες στίβου. Το όνομα των σωματείων αλλά και το περιβάλλον εντός των εντευκτηρίων τους όπου ήσαν αναρτημένες εικόνες Αγίων, καθώς και ο Εσταυρωμένος, αποτελούσαν αποτρεπτικό παράγοντα στο να υποψιαστούν κάτι οι Άγγλοι και να προχωρήσουν σε έρευνες, όταν έμπαιναν σε κάποιο σωματείο Θ.Ο.Ι.

Γενικά το αγροτικό ποδόσφαιρο την εποχή εκείνη παρά τες δυσκολίες ήταν σε έξαρση χωρίς όμως οργανωμένα πρωταθλήματα. Παίζαμε φιλικά παιχνίδια ή τουρνουά επτά καθ’ ομάδα (seven-a side). Τεράστιο το ενδιαφέρον. Άδειαζαν ολόκληρα χωριά, όταν έπαιζαν δύο ομάδες κυρίως γειτονικές που κρατούσαν «πίκα» μεταξύ τους και οι κάτοικοι τους ερχόντουσαν όλοι στο γήπεδο. Η επικοινωνία για την διευθέτηση ενός φιλικού αγώνα γινόταν με αλληλογραφία. Γράφαμε επιστολή … ένα ή δύο μήνες προηγουμένως και παίρναμε την απάντηση δέκα-δεκαπέντε μέρες πριν τον αγώνα. Κάποιες φορές πηγαίναμε στο γήπεδο της αντίπαλης ομάδας και δεν την βρίσκαμε εκεί, είτε γιατί οι ιθύνοντες της ξεχνούσαν τον ορισμό του αγώνα, είτε γιατί την τελευταία στιγμή αδυνατούσαν να συγκροτήσουν ενδεκάδα λόγω της κατάστασης και δεν πρόφθαναν να μας ειδοποιήσουν.

Η ΕΝΑΔ τότε με πρόεδρο τον Χαρή Παπαϊωάννου απόφευγε να δημιουργήσει ποδοσφαιρική ομάδα, αφού ο ίδιος ήταν λάτρης του κλασσικού αθλητισμού, ενώ το σωματείο που προέδρευε πρωταγωνιστούσε για χρόνια στους Παναγροτικούς αγώνες στίβου και η δημιουργία ποδοσφαιρικής ομάδας θα απέβαινε σε βάρος της ομάδας στίβου όπως νόμιζε, μια και τα έσοδα του σωματείου ήταν περιορισμένα.

Έτσι λοιπόν από μέλη και φίλους της ΕΝΑΔ με ηγέτη τον Κλεάνθη Ιερολοχίτη παρασημοφορημένο Έλληνα αξιωματικό και ήρωα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δημιουργήσαμε ποδοσφαιρική ομάδα με το όνομα «Εθνική Αγίου Δομετίου».

• Πέστε μας ένα περιστατικό που θυμάστε πιο έντονα την περίοδο εκείνη.

– Μια Κυριακή διευθετήσαμε ένα αγώνα με τον ΠΑΟΚ Κακοπετριάς που ήταν το καμάρι της περιοχής. Είχαμε κερδίσει – δεν θυμάμαι το σκορ – και μετά τον αγώνα φιλοξενηθήκαμε στο σωματείο.

Και τι νομίζατε περιελάμβανε η φιλοξενία, που ήταν απαραίτητη από κάθε σωματείο που φιλοξενούσε την αντίπαλη ομάδα; Ένα φλιντζάνι τσάι, ένα παξιμάδι, και λουκούμια «λίζα» που διέθεταν όλα τα σωματεία και καφενεία της Κύπρου. Τα πιο «πλούσια» σωματεία έφερναν και δυο-τρεις δίσκους «κέικ» που έφτιαχναν στο σπίτι τους οι κυρίες των επιτρόπων.

Εκείνη την Κυριακή, λοιπόν, στον ΠΑΟΚ μας πρόσφεραν το τσάι μέσα σε φλυντζάνια που στο εξωτερικό τους ήταν φιλοτεχνημένη η στέψη της Βασίλισσας Ελισάβετ. Τα φλυντζάνια αυτά είχαν φέρει κατά χιλιάδες οι Άγγλοι στην Κύπρο το 1952 και τα δώριζαν σε σωματεία, καφενεία, μαγαζιά, σπίτια. Το τσάι σ’ αυτά τα ποτήρια αποτέλεσε το κόκκινο πανί για τον Ιερολοχίτη που απείλησε να αποχωρήσει η ομάδα λέγοντας: «Μωρέ αυτή κρεμάζει τους λεβέντες μας και εμείς να πίνουμε σε φλυντζάνια που προπαγανδίζουν τη στέψη της»; Τελικά το «πατατράκ» αποφεύχθηκε και το τσάι σερβιρίστηκε σε συνηθισμένα ποτήρια του νερού.

Επιστρέφοντας στη Λευκωσία στολίσαμε το αυτοκίνητο με μερσίνια και ροδοδάφνες και μπροστά δέσαμε δύο Ελληνικές σημαίες.

Πάντα η επιστροφή μας, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, ήταν για τους ποδοσφαιριστές ένα πανηγύρι αφού το λεωφορείο δονούσαν τα πατριωτικά τραγούδια και εμβατήρια. Κατά την επιστροφή μας λοιπόν από την Κακοπετριά και μετά τον κατήφορο του Κουτραφά, στην ανηφόρα απάνω μάς περίμενε στρατιωτικό απόσπασμα που σταμάτησε το λεωφορείο, μάς κατέβασε όλους κάτω, ξέσχισε τες ελληνικές σημαίες και υπό την απειλή των όπλων, άρχισαν να μας ξυλοκοπούν άγρια. Φάγαμε «το ξύλο της αρκούδας» εκείνη την ημέρα, ενώ μας καθήλωσαν για ώρες και μας άφησαν να περιμένουμε μέχρι τες 11 το βράδυ μέχρι να μας αφήσουν ελεύθερους.

• Κάτι άλλο που θυμάστε έντονα αυτή την εποχή;

– Αυτό και αν το θυμούμαι και δεν θα το ξεχάσω ποτέ, Κώστα. Ο Γιαννάκης Αθανασίου ήταν συμποδοσφαιριστής μας στην «Εθνική» και αγωνιστής της ΕΟΚΑ όπως και οι περισσότεροι της ομάδας. Φτωχό παιδί ορφάνεψε από μικρός. Ήταν και μοναχογιός. Συνελήφθη για κατοχή οπλισμού. Τα όπλα ταυτοποιήθηκαν με «τρομοκρατικές ενέργειες», όπως ονόμαζαν τότε οι Άγγλοι τες επιχειρήσεις της ΕΟΚΑ και καταδικάσθηκε σε θάνατο. Μια μέρα πριν την εκτέλεσή του, το Ανακτοσυμβούλιο θα εξέταζε την έφεσή του για ισόβια δεσμά.

Την ημέρα εκείνη κτύπησαν οι καμπάνες της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στον Άγιο Δομέτιο και καλούσαν τον κόσμο στην εκκλησία για δέηση υπέρ της σωτηρίας του Γιαννάκη. Ο Κλεάνθης Ιερολοχίτης μας μάζεψε όλους, όπως μας μάζευε και κάθε Κυριακή πρωί στην εκκλησία και μας έβαλε να γονατίσουμε σε μια γωνιά της εκκλησίας που ήταν υπερπλήρης. Η δέηση κράτησε μια ώρα. Δεν ακούστηκε τίποτε για την απόφαση του Ανακτοσυμβουλίου εκείνη την ημέρα και ο Γιαννάκης Αθανασίου μαζί με τον συναγωνιστή του Ανδρέα Κωνσταντινίδη έπρεπε να εκτελεσθούν την επομένη. Λίγο πριν τους περάσουν τη θηλειά στο λαιμό τους δόθηκε χάρη και τους πήραν να εκτίσουν την ποινή τους σε φυλακές της Σκωτίας.

Αυτή ήταν η συνομιλία μας για την εποχή εκείνη με τον στρατηγό Λόττα. Θα μπορούσαν άραγε τρεις συνεντεύξεις να καλύψουν το τι έγινε τότε σε κλασσικό αθλητισμό και ποδόσφαιρο; Σε καμιά περίπτωση. Μάλλον θα χρειάζονταν τόμοι ολόκληροι γι’αυτό το θέμα. Όμως μπορώ να πω ότι έστω με αυτά τα λίγα, προσπάθησα και έδωσα το στίγμα της εποχής εκείνης. Προσπάθησα να μεταφέρω τον παλμό και τους κτύπους της καρδιάς της νεολαίας της τότε εποχής, προσπάθησα να μπω στες έγνοιες και τα βάσανά του μόνιμα σχεδόν τυραγνισμένου λαού της πατρίδας μας και να κάνω γράφοντας τα μια ευχή: Να γίνουν όλα αυτά οδοδείκτες και φωτεινό παράδειγμα για όλους μας στο μέλλον. Γιατί εκείνο τον Απρίλη του ’55 το μυρωμένο αέρι της λευτεριάς φυσούσε απ’ άκρη σ’ άκρη στο σκλαβωμένο νησί μας. Και δρόσιζε τα πυρωμένα στήθια των λεβεντονιών μας. Αθλητισμός και πατρίδα λοιπόν στρατηγέ μου, όπως σου είχε πει η μάνα σου. Τι πιο ωραίο, τι πιο τίμιο, τι πιο ιδανικό.

Λεζάντες:

Φωτογραφίες από την επική μάχη των μαθητών του Παγκυπρίου Γυμνασίου κατά των «δυνάμεων ασφαλείας» στες 27 Ιανουαρίου 1956.

 Η ομάδα του ΑΠΟΕΛ το 1955 με πλήρη σύνθεση. Στη συνέχεια η ομάδα αποδεκατίστηκε από τες συλλήψεις ποδοσφαιριστών της και τη περίοδο 1956-1957 τερμάτισε στην 9η και τελευταία θέση του πρωταθλήματος.

Ο Αντώνης Παπαδόπουλος, με την τιμημένη φανέλα της Ανόρθωσης με τον φοίνικα στο στήθος, προπονητής και παίκτης της το 1955-1956. Μέσα του 1956 συνελήφθη στο οίκημα της Ανόρθωσης. Κατόρθωσε να αποδράσει και να ενωθεί με την ομάδα Γρ. Αυξεντίου. Στη κάτω φωτογρ. διακρίνεται στο μέσον έξω από το κρησφύγετό τους στον Μαχαιρά φρουρούμενος με τους συναγωνιστές του από δεκάδες Άγγλους στρατιώτες.