Πάρτε λίγα λεπτά και σκεφτείτε πώς νιώθετε κάθε φορά που δεν έχετε κοιμηθεί καλά, έχετε κοιμηθεί πολύ λίγο ή ακόμα και καθόλου. Κόπωση, νεύρα και ένα διαρκές βάρος στα μάτια είναι μερικές μόνο από τις παρενέργειες της αϋπνίας. Τώρα σκεφτείτε αν θα μπορούσατε ποτέ να μείνετε ξύπνιοι για μέρες. Για την ακρίβεια για 11 μέρες, δηλαδή για 264 ώρες. Ακούγεται σίγουρα σαν ανέκδοτο ή σαν το σενάριο μιας ταινίας που σύντομα θα βγει στο σινεμά.
Δεν είναι όμως. Αυτό το ρεκόρ κατάφερε να το σπάσει τον Ιανουάριο του 1964 ο 17χρονος Randy Gardner, ο οποίος αποφάσισε μαζί με δύο φίλους να κάνει το συγκεκριμένο πείραμα για να δει τις επιπτώσεις της αϋπνίας στη σωματική και πνευματική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Το πείραμά τους έγινε ένα από τα καυτά θέματα της επικαιρότητας μετά τη δολοφονία του Κένεντι και την επίσκεψη των Beatles στην Αμερική!
Η αρχική ιδέα του πειράματος ήταν του μαθητή γυμνασίου Bruce McAllister ο οποίος ήθελε να το παρουσιάσει σαν επιστημονική εργασία στην τάξη. «Αρχικά ήθελα να διερευνήσω την επίδραση της αϋπνίας στην παραφυσική ικανότητα. Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν υπήρχε τρόπος να κάνουμε κάτι τέτοιο και έτσι αποφασίσαμε να εξετάσουμε την επίδραση της αϋπνίας στις γνωστικές ικανότητες, ακόμα και στην ικανότητά μας να παίξουμε μπάσκετ. Ό,τι μπορούσαμε να βρούμε» είπε.
In l964 friend Randy Gardner and I flipped a coin to see who'd get to stay awake for our h.s. science fair project on “sleep deprivation.” Randy won, stayed awake for 11 days, broke a world record, and made science history. Hear about it now at the BBC: https://t.co/nuAZYZsXuO pic.twitter.com/XOYELruFaa
— Bruce McAllister (@brucestories) January 8, 2018
Οι δύο φίλοι έριξαν κέρμα για να δουν ποιος θα έπαιρνε το ρόλο του πειραματόζωου και τον ρόλο του παρατηρητή. Ο Randy λοιπόν θα ήταν αυτός που θα έμενε ξύπνιος. Όμως το αρχικό σχέδιο δεν είχε πολύ επιτυχία γιατί και οι δύο αναγκάζονταν να μείνουν ξύπνιοι. «Ήμασταν ηλίθιοι, νέοι και ηλίθιοι» είπε ο Bruce. «Αναγκαζόμουν και εγώ να μένω ξύπνιος για να τον παρακολουθώ. Και μετά από τρεις μέρες αϋπνίας έπιασα τον εαυτό μου να γράφω τις παρατηρήσεις μου στον τοίχο αντί για το χαρτί!».
Έτσι στην ομάδα προσκλήθηκε για να δώσει χείρα βοηθείας άλλος ένας φίλος ο Joe Marciano. Το πείραμα είχε τραβήξει το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης. Κάπως έτσι, από ένα άρθρο στην εφημερίδα του Σαν Ντιάγκο, πληροφορήθηκε τι συνέβαινε και ο William Dement από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, που έκανε έρευνα γύρω από το θέμα του ύπνου.
«Ήμουν το μοναδικό άτομο τότε στον πλανήτη που είχα κάνει τέτοιου είδους έρευνα. Οι γονείς του Randy ήταν πολύ ανήσυχοι ότι ένα τέτοιο πείραμα θα έκανε πολύ κακό στην υγεία του παιδιού τους. Και αυτό γιατί εκείνη την εποχή παρέμενε αναπάντητο το ερώτημα αν η αϋπνία μπορεί ή όχι να οδηγήσει στο θάνατο» είχε πει ο William.
Η εμπλοκή του Dement στο πείραμα ήταν και αυτή που στην ουσία ανέδειξε την περίπτωση του Gardner καθώς ήταν αυτός που κατέγραφε την κατάσταση στην οποία βρισκόταν και τις παρενέργειες που είχε.
Οι παρενέργειες
Χρόνια αργότερα, το 2017, σε ηλικία 69 ετών ο Randy περιέγραψε στο αμερικανικό National Public Radio (NPR) τις παρενέργειες της αϋπνίας.
«Τα πρωινά ένιωθα πολύ μεγάλη ναυτία. Και τότε άρχισα να τρώω εσπεριδοειδή. Για κάποιο λόγο τα μανταρίνια και τα πορτοκάλια απομάκρυναν τη ναυτία. Ένιωθα τρελός όταν δεν μπορούσα να θυμηθώ τίποτα. Ήταν σαν να ήμουν στα αρχικά στάδια του Αλτσχάιμερ» είχε πει. Ο νεαρός βίωσε επίσης παραισθήσεις ενώ αδυνατούσε να κάνει προσθέσεις και αφαιρέσεις καθώς ξεχνούσε τι έπρεπε να κάνει.
Παρόλη την εμφάνιση των συγκεκριμένων συμπτωμάτων ο Randy ήταν αισιόδοξος για την έκβαση του πειράματος και την κατάρριψη του ρεκόρ αϋπνίας. Ωστόσο όσο περνούσαν οι μέρες που δεν κοιμόταν καθόλου άρχισε να έχει και άλλες παρενέργειες. Το πειραματόζωο άρχισε να παραπονιέται για τις μυρωδιές που υπό κανονικές συνθήκες δεν τον ενοχλούσαν. «Συνήθιζε να λέει για διάφορα τρόφιμα και αντικείμενα "μην με αναγκάζεις να το μυρίζω αυτό, δεν το αντέχω"» θυμάται ο Bruce McAllister.
Παρόλα αυτά μπορούσε να παίζει μπάσκετ καλύτερα και από πριν. «Ήταν σε πολύ καλή φυσική κατάσταση. Οπότε σε όλο το πείραμα μπορούσαμε να παίζουμε μπάσκετ ή μπόουλινγκ. Αν έκλεινε τα μάτια του θα κοιμόταν αμέσως» ανέφερε ο McAllister.
Οι νύχτες βέβαια ήταν πολύ δύσκολες καθώς δεν υπήρχαν πολλά πράγματα να κάνουν και ο 17χρονος Randy έπρεπε να βρίσκει πράγματα να τον κρατούν ξύπνιο. Μάλιστα στο πλαίσιο του πειράματος δεν πήρε χημικά σκευάσματα παρά μόνο περιστασιακή κατανάλωση Coca Cola.
Τα συμπεράσματα
Το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης ολοένα και μεγάλωνε, αν και μια μερίδα χαρακτήριζε το πείραμα εφηβική φάρσα. Όμως ο Randy ήθελε να καταρρίψει το ρεκόρ. Και το κατάφερε. Στις 8 Ιανουαρίου 1864, μετά από 11 μέρες αυπνίας -συνολικά 264 ώρες- ο 17χρονος έσπασε το ρεκόρ αϋπνίας.
Αφού λοιπόν έσπασε το ρεκόρ δεν έπεσε για ύπνο όπως θα περίμενε κανείς. Αντίθετα ο Randy εισήχθη σε νοσοκομείο του Πολεμικού Ναυτικού, όπου τον καλωδίωσαν ώστε να μελετήσουν την εγκεφαλική του δραστηριότητα.
Την πρώτη μέρα ο 17χρονος κοιμήθηκε συνολικά για 14 ώρες. «Κοιμήθηκε για 14 ώρες -δεν μας έκανε έκπληξη- και ξύπνησε στην πραγματικότητα γιατί ήθελε να πάει στην τουαλέτα. Την πρώτη νύχτα το ποσοστό του ύπνου REM (Rapid Eye Movement) εκτοξεύτηκε από τον μέσο όρο (διαρκεί 90-120 λεπτά). Τη δεύτερη μέρα μειώθηκε μέχρι που επανήλθε στα φυσιολογικά. Και μετά σηκώθηκε και πήγε σχολείο. Ήταν απίστευτο» είπε ο καθηγητής William Dement.
Οι μετρήσεις έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια της 11ήμερης αϋπνίας του Gardner τμήματα του εγκεφάλου του έπεφταν περιστασιακά για ύπνο, ενώ τα υπόλοιπα παρέμεναν ενεργά. «Δεν ήταν ο πρώτος άνθρωπος ή προ-άνθρωπος που έπρεπε να μείνει ξύπνιος για περισσότερες από μία νύχτες. Ο εγκέφαλος έχει εξελιχθεί ώστε να κοιμάται τμηματικά για να αποκαθιστά κάποιες περιοχές του. Και αυτό εξηγεί γιατί αποτράπηκαν τα χειρότερα» εξηγεί ο καθηγητής.
Πώς ένιωσε όμως ο Randy; «Θυμάμαι όταν ξύπνησα ήμουν γκρινιάρης, αλλά όχι περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο νυσταγμένο άνθρωπο. Τις επόμενες μέρες και εβδομάδες δεν ένιωσα να χρειάζομαι παραπάνω ύπνο. Επανήλθα στην κανονική μου ζωή, όλα ήταν καλά. Δεν είναι περίεργο όλο αυτό;» είπε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης στο NPR σε ηλικία πια 69 ετών.
Το σώμα του φαίνεται, όμως, ότι τον εκδικήθηκε, όπως λέει. «Πριν 10 χρόνια άρχισα να έχω αϋπνίες. Ήταν κάτι σαν καρμική εκδίκηση. Ήταν σαν το σώμα μου να μου λέει "εντάξει φίλε, 11 μέρες χωρίς ύπνο ενώ ξέρεις ότι το χρειάζεσαι; Δες τώρα πώς είναι πραγματικά!" Είχα γίνει απαίσιος. Όλα με ενοχλούσαν. Ήταν σαν να συνεχιζόταν αυτό που είχα κάνει πριν 50 χρόνια».
Με μία τέτοια εμπειρία στην πλάτη του ο Randy Gardner έχει να μας δώσει μια συμβουλή. «Πρέπει να κοιμάστε. Νερό, φαγητό, ύπνος είναι η σημαντική τριάδα. Πρέπει να τα έχετε. ΟΛΑ».
