ΚΥΠΕ
Αποκαλύψεις, απαντήσεις και διευκρινίσεις δόθηκαν σήμερα στην συνεδρία της Επιτροπής Νομικών της Βουλής κατά την συζήτηση της υπόθεσης των παρακολουθήσεων και την εμπλοκή της Κύπρου στην παραγωγή και διάθεση λογισμικών που ενδέχεται να χρησιμοποιούνται για παράνομες παρακολουθήσεις.
Παρουσιάζοντας το θέμα προς συζήτηση, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ και εισηγητής του Άριστος Δαμιανού είπε πως στο ζήτημα των παρακολουθήσεων και υποκλοπών οι κυβερνώντες ελέγχονται, όπως ελέγχονται και σε σχέση με δραστηριότητες εταιρειών παραγωγής και εξαγωγής κακόβουλων λογισμικών.
Ο κ. Δαμιανού έθεσε το πλαίσιο της τοποθέτησης του σε τρεις πυλώνες και παρέθεσε μια σειρά από ερωτήματα. Ο πρώτος πυλώνας, είπε, αφορά τα γεγονότα γύρω από το κατασκοπευτικό βαν και αναφέρθηκε σε σημεία της κατάθεσης της Αστυνομίας ενώπιον Δικαστηρίου στις 20 Δεκεμβρίου το 2019. Σημείωσε πως η πρωτοφανής υπόθεση οδηγήθηκε ενώπιον Δικαστηρίου και η κατηγορούμενη εταιρεία WS WISPEAR SYSTEMS LTD καταδικάστηκε τον περασμένο Απρίλιο σε χρηματική ποινή 76.000 ευρώ, ενώ η ποινική δίωξη εναντίον του ιδιοκτήτη της εταιρείας αναστάληκε.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά, όπως είπε ο κ. Δαμιανού, την παραγωγή λογισμικών διπλής χρήσης στην Κύπρο, προσθέτοντας πως η επίσημη εκδοχή της Κυβέρνησης ότι δεν παράγονται και δεν εξάγονται κακόβουλα λογισμικά, αποτελεί «ψέμα και παραπλάνηση». Όπως ανέφερε, οι Κυβερνώντες γνωρίζουν ότι ο Tal Jonathan Dilian διευθυντής της WS WISPEAR SYSTEMS LTD σχετίζεται με την NSO που παράγει το Pegasus για παράνομες παρακολουθήσεις και υποκλοπές και με την Intellexa που παράγει το Predator. Επίσης, συμπλήρωσε, υπάρχουν σοβαρά αστυνομικά ευρήματα αναφορικά με τον Avraham Shahak Avni.
Ο κ. Δαμιανού είπε στη συνέχεια πως από τη στιγμή που υπήρξε στο παρελθόν επιχειρηματική δραστηριότητα στενού συγγενικού προσώπου του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα Σάββα Αγγελίδη με μετέπειτα ερευνώμενα στην υπόθεση πρόσωπα και εταιρείες που το δικηγορικό γραφείο του οποίου ο κ. Αγγελίδης ήταν ιδρυτικός συνέταιρος, ο Βοηθός ΓΕ θα έπρεπε να αυτοεξαιρεθεί της ποινικής έρευνας.
Ο τρίτος πυλώνας της τοποθέτησης του ζητήματος από τον κ. Δαμιανού αφορούσε την πολιτική διαπλοκή, με τον Βουλευτή να δηλώνει πως προκύπτουν αμείλικτα ερωτήματα για το Υπουργικό Συμβούλιο, το κυβερνών κόμμα, και τον Πρόεδρο του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου.
Ο κ. Δαμιανού ρώτησε μεταξύ άλλων, γιατί δόθηκαν άδειες στην NSO ή σε θυγατρικές για την εξαγωγή κακόβουλων λογισμικών την ώρα που γνώριζαν για την κατασκευή και χρήση του Pegasus, γιατί επιδείχθηκε αναφορικά με την κατασκευή, χρήση και εξαγωγή του λογισμικού Predator, γιατί το Υπουργικό έδωσε άδεια οπλοφορίας στον Shahak Avni, γιατί η Αστυνομία και άλλες κρατικές υπηρεσίες αγόραζαν υπηρεσίες και προϊόντα από τις συγκεκριμένες εταιρείες των Shahak Avni και Jonathan Dilian, γιατί το Γραφείο του Προέδρου του ΔΗΣΥ ενήργησε προς το Υπουργείο Ενέργειας κατόπιν αιτήματος του κ. Jonathan Dilian για να μεσολαβήσει για προσφορά στην Ολλανδία και ποιος διαμεσολάβησε για την επέκταση των δραστηριοτήτων του Dilian στην Ελλάδα.
Ο Σάββας Αγγελίδης στην αρχική του τοποθέτηση, και απαντώντας σε ερωτήματα, επικαλέστηκε την ανακοίνωση της Νομικής Υπηρεσίας ημερομηνίας 10 Αυγούστου 2022 που απαντούσε σε πολλά ζητήματα που αφορά το «μαύρο βαν». Όπως είπε, η διερεύνηση της υπόθεσης του «μαύρου βαν» ξεκίνησε την 15η Νοεμβρίου 2019, σημειώνοντας πως το ανακριτικό έργο που κλήθηκε να αποπερατώσει η ανακριτική ομάδα υπήρξε εκτενές, περίπλοκο και χρονοβόρο εξαιτίας ακριβώς του αριθμού, του είδους και της φύσης των κατασχεθέντων αντικειμένων.
Όπως σημείωσε, όλα τα τεκμήρια που παραλήφθηκαν από την Αστυνομία έτυχαν εξειδικευμένης δικανικής εξέτασης, τόσο από εμπειρογνώμονες της Αστυνομίας όσο και από ιδιώτη εμπειρογνώμονα με ειδικότητα στα συστήματα/δίκτυα τηλεπικοινωνίων και σε συνυφασμένα θέματα ασφάλειας, ενώ τα ηλεκτρονικά δεδομένα που εξήχθησαν από τον κατασχεθέντα εξοπλισμό, στάλθηκαν σε εξειδικευμένο τμήμα της Europol για περαιτέρω έρευνα και ανάλυση.
Ο κ. Αγγελίδης τόνισε πως από τις επιστημονικές έρευνες που έλαβαν χώρα στην Κύπρο και το εξωτερικό, δεν εντοπίσθηκαν δεδομένα που να τείνουν να καταδείξουν ότι ο εξοπλισμός χρησιμοποιήθηκε ή λειτούργησε στην πράξη για παρακολούθηση ή υποκλοπή οποιασδήποτε μορφής επικοινωνίας (προφορικής ή γραπτής) μεταξύ χρηστών ή υποκλοπής ηλεκτρονικών αρχείων από συσκευές και σύμφωνα με τα ευρήματα των εξετάσεων, η λειτουργία των συστημάτων περιορίστηκε στην αυτοματοποιημένη σάρωση, τυχαία (μη στοχευμένη) καταγραφή και αποθήκευση του Διεθνούς Αριθμού Συνδρομητή (IMSI) των καρτών SIM και του αριθμού διεύθυνσης MAC των ηλεκτρονικών συσκευών που εισέρχονταν εντός της εμβέλειας του συστήματος.
Ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας εξήγησε πως αξιολογώντας το αβέβαιο της έκβασης μίας ακροαματικής διαδικασίας ιδιαίτερα όταν εγείρονται πολύπλοκα νομικά, αλλά ιδίως τεχνικά ζητήματα και, λαμβάνοντας υπόψη την ανάληψη πλήρους ευθύνης εκ μέρους της «Ws Wispear Systems Ltd.», το ύψος του διοικητικού προστίμου που ενείχε τιμωρητικό χαρακτήρα, την άμεση καταβολή του προστίμου από την εταιρεία, το γεγονός ότι τα ηλεκτρονικά συστήματα που κατέχονταν από την εταιρεία δεν χρησιμοποιήθηκαν για παρακολούθηση ή υποκλοπή ηλεκτρονικής επικοινωνίας και το γεγονός ότι τα συστήματα λειτούργησαν στο πλαίσιο δοκιμαστικών χωρίς να έχουν ως στόχο συγκεκριμένα πρόσωπα/χρήστες, αποφάσισαν τη διακοπή της ποινικής διαδικασίας εναντίον των τριών φυσικών προσώπων που διώχθηκαν, νοουμένου ότι η κατηγορούμενη εταιρεία «Ws Wispear Systems Ltd.» θα παραδεχόταν τις κατηγορίες που αντιστοιχούν στη μαρτυρία.
Όπως είπε ο κ. Αγγελίδης, στην κατηγορούμενη εταιρεία επιβλήθηκε η ποινή των €76.000 και στην ουσία, τιμωρήθηκε, σε σχέση με την παράνομη συμπεριφορά της, με το συνολικό πρόστιμο του €1.000.000. Κατέστησε σαφές πως αν υπήρχε έστω και ίχνος μαρτυρίας που να αφορούσε παρακολουθήσεις ή υποκλοπές οποιασδήποτε μορφής περιεχομένου επικοινωνίας, προφορικής ή γραπτής, τότε τα κριτήρια για την πορεία της υπόθεσης θα ήταν εντελώς διαφορετικά.
Απαντώντας στη θέση του κ. Δαμιανού ότι όφειλε να είχε αυτοεξαιρεθεί της ποινικής δίωξης καθότι υπάρχουν συνθήκες έλλειψης αντικειμενικής αμεροληψίας, ο Σάββας Αγγελίδης είπε σε έντονο ύφος ότι δεν είναι διεφθαρμένος. Όπως ανέφερε, ο ίδιος έλαβε την απόφαση απόσυρσης της υπόθεσης στη βάση του μηχανισμού με τον οποίο λειτουργεί η Νομική Υπηρεσία και δεν άλλαξε, όπως τόνισε, το σημείωμα κανενός. Απευθυνόμενος προς τον Βουλευτή του ΑΚΕΛ ανέφερε πως εάν θέλουν να δημιουργούν τέτοιου είδους κωλύματα στο έργο αξιωματούχων τότε δεν θα δουλεύει κανένας.
Η Υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου, μιλώντας ενώπιον της Επιτροπής, τόνισε σε σχέση με την επίσκεψη της Επιτροπής PEGA στην Κύπρο, ότι ουδέποτε έλαβε αίτημα από την συγκεκριμένη Επιτροπή για συνάντηση και ουδέποτε αρνήθηκε να συνεργαστεί μαζί τους, σημειώνοντας πως ο σεβασμός προς τους θεσμούς της Δημοκρατίας αλλά και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι δεδομένος.
Ο Αρχηγός της Αστυνομίας Στέλιος Παπαθεοδώρου είπε πως η Αστυνομία δεν έχει κατάλογο των εταιρειών που κατασκευάζουν μηχανήματα παρακολούθησης ή παραγωγή λογισμικών διπλής χρήσης, σημειώνοντας πως η δουλειά της Αστυνομίας είναι όταν της καταγγελθεί ότι κάποια εταιρεία προβαίνει σε οποιαδήποτε παράνομη πράξη να προχωρήσει σε ποινική διερεύνηση.
Στο ερώτημα του κ. Δαμιανού αν η Αστυνομία έχει αγοράσει οποιαδήποτε προϊόντα ή υπηρεσίες από τις εν λόγω εταιρείες των Avni και Dilian, απάντησε πως δεν έχει διαπιστωθεί ότι η Αστυνομία έχει αγοράσει οτιδήποτε από τις εταιρείες των δύο. Εμείς, όπως είπε, δεν βρήκαμε ότι έχουμε αγοράσει υπηρεσίες ή προϊόντα από τα εν λόγω πρόσωπα.
Σε σχέση με την άδεια οπλοφορίας του κ. Avni, ο κ. Παπαθεοδώρου είπε πως του παραχωρήθηκε όντως άδεια το 2016, την οποία διατηρούσε μέχρι και την εμφάνιση της υπόθεσης το 2020. Εξήγησε πως η αρχική εισήγηση της Αστυνομίας, ήταν πως δεν χρειαζόταν να του παραχωρηθεί άδεια οπλοφορίας όμως μετά την κατάθεση συμπληρωματικών στοιχείων που δόθηκαν στο Υπουργείο από τον ίδιο, του παραχωρήθηκε η άδεια αυτή.
Ο Υφυπουργός Καινοτομίας και Έρευνας Κυριάκος Κόκκινος μιλώντας μετά τη συνεδρία είπε πως επεξεργάζονται ισχυροποίηση του νομικού και εποπτικού πλαισίου, το οποίο θα κατατεθεί στη Βουλή περί τα τέλη Δεκεμβρίου. Είπε πως υπάρχουν στην Κύπρο εταιρείες που ασχολούνται με αυτές τις τεχνολογίες, και σημείωσε πως παρόλο που οι εγγεγραμμένες εταιρείες είναι γύρω στις 30, αυτές που είναι ενεργές είναι εννέα. Με αυτές, όπως ανέφερε, το Υφυπουργείο είναι σε συνεχή επαφή και τις εποπτεύει μέσα σε ένα πλαίσιο που πρέπει να ισχυροποιηθεί.
Διευκρίνισε πως αυτές που ασχολούνται με τα λογισμικά διπλής χρήσης είναι τέσσερις και δεν σημαίνει πως και όλες ασχολούνται με πωλήσεις αλλά μπορεί να ασχολούνται με ένα κομμάτι ανάπτυξης των τεχνολογιών αυτών. Σημείωσε ότι είναι σύνθετη η δομή των εταιρειών που ασχολούνται με αυτό τον τομέα και για αυτό είναι δύσκολη η εποπτεία τους, προσθέτοντας ότι γι αυτό το νομικό πλαίσιο πρέπει να ισχυροποιηθεί.
Διευκρίνισε πως η Κύπρος όπως και όλες οι χώρες, είναι φιλόξενες προς εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, φτάνει αυτές οι εταιρείες να λειτουργούν στο πλαίσιο των εθνικών και ευρωπαϊκών κανονισμών και νόμων.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Νίκος Τορναρίτης στις δηλώσεις του μετά τη συνεδρία, είπε πως κανείς δεν πρέπει να θυσιάζει την αποστολή της Επιτροπής στην προεκλογική σκοπιμότητα και πως κανείς δεν πρέπει να εμπλέκει τη χώρα μας σε ένα κυνήγι μαγισσών.
Είπε πως πρώτα απ΄ όλα έχουμε ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία των συγκεκριμένων εταιρειών και πρόσθεσε πως χρειάζεται ενίσχυση το συγκεκριμένο πλαίσιο καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και για αυτό το λόγο ο Υφυπουργός Καινοτομίας είπε πως θα καταθέσει συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο.
Ο κ. Τορναρίτης ανέφερε πως οι εταιρείες που λειτουργούν στην Κύπρο είναι νόμιμες και σημείωσε πως όσοι παρανομούν θα πρέπει να οδηγηθούν ενώπιον της Δικαιοσύνης. Στη συνέχεια διερωτήθηκε αν είναι στην αρμοδιότητα της Βουλής να ζητά να δοθεί στη δημοσιότητα το πόρισμα ποινικών ανακρίσεων, απαντώντας ταυτόχρονα πως κάτι τέτοιο δεν είναι στην αρμοδιότητα της. Ωστόσο, σημείωσε πως αίτημα του ΔΗΣΥ είναι να ζητηθεί γνωμάτευση από την Πρόεδρο της Βουλής για το θέμα, και διευκρίνισε πως άλλο είναι το πόρισμα μιας ποινικής ανάκρισης και άλλο το πόρισμα μιας ερευνητικής επιτροπής.
Τόνισε πως η υπόθεση των παρακολουθήσεων δεν είχε και δεν έχει σχέση με τον ΔΗΣΥ προσθέτοντας πως το κόμμα του από το 1976 αγωνίστηκε για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον τόπο και άνοιξε δρόμους δημοκρατίας και ελευθερίας, και «έτσι ακριβώς θα συνεχίσουμε να λειτουργούμε στο μέλλον».
Ανέφερε πως ως Πρόεδρος της Επιτροπής έδωσε προθεσμία μιας εβδομάδας για να δοθούν όλες οι απαντήσεις που ζητήθηκαν από τους Βουλευτές σήμερα γιατί αυτή η υπόθεση θα πρέπει να ξεκαθαρίσει.
Ο εισηγητής του θέματος Άριστος Δαμιανού στις δικές του δηλώσεις είπε πως η σημερινή συνεδρία σχετικά με την δραστηριότητα εταιρειών λογισμικών διπλής χρήσης καθώς και κακόβουλων λογισμικών spyware στην Κυπριακή Δημοκρατία ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτική και επιβεβαιωτική των καταγγελιών και των ανησυχιών.
Συγκεκριμένα, όπως είπε, έχει επιβεβαιωθεί ότι δραστηριοποιούνται στην Κύπρο εταιρείες παραγωγής κακόβουλων λογισμικών, ότι έχει υπάρξει αδειοδότηση και εξαγωγή τέτοιων προϊόντων από την Κυπριακή Δημοκρατία. Έχει επιβεβαιωθεί, συνέχισε, ότι Τμήματα και Υπηρεσίες κατόπιν διαβημάτων του Προέδρου του ΔΗΣΥ, σε μια διαδικασία εκ μέρους της εταιρείας του κ. Dilian προς την Ολλανδία με σκοπό τη διευκρίνιση ζητημάτων για προσφορά που της είχε κατακυρωθεί στην Ολλανδία, αλλά έχει κυρίως επιβεβαιωθεί ότι στην Κύπρο δραστηριοποιείται ένα θερμοκήπιο εταιρειών παραγωγής κακόβουλων λογισμικών, που είναι το αποτέλεσμα μιας υπόθαλψης από τις πολιτικές πλάτες των κυβερνώντων και του ΔΗΣΥ, ανέφερε.
Η Αλεξάνδρα Ατταλίδου των Οικολόγων στις δικές της δηλώσεις είπε πως από τις απαντήσεις που δόθηκαν σήμερα από τους φιλοξενούμενους υπάρχει η εντύπωση πως δεν έγινε τίποτα παράνομο στην υπόθεση και υπογράμμισε πως ο ένας εκ των εμπλεκομένων ο κ. Dilian έχει γύρω στις 70 εταιρείες, πίσω από τις οποίες κρύβονται όλες οι δραστηριότητες. Για αυτό είναι δύσκολο σε άτομα που δεν έχουν την εξειδίκευση να φτάσουν εκεί που πρέπει στις έρευνες, ανέφερε. Πρόσθεσε ότι αν η Αστυνομία και η Γενική Εισαγγελία θεωρούν πως δεν μπορούν να φέρουν ενώπιον της Δικαιοσύνης τέτοιες υποθέσεις θα πρέπει να ζητήσουν από τη Βουλή να τους εφοδιάσουν με εκείνα τα εργαλεία ώστε να μπορούν να προχωρούν στις έρευνες αυτές.
Η κ. Ατταλίδου είπε πως αυτού του είδους οι δράσεις σε ένα ευρωπαϊκό κράτος, υποσκάπτουν τη Δημοκρατία γιατί, σημείωσε, αν παρακολουθούνται πολίτες από άλλους αυτό καταστρατηγεί τη Δημοκρατία και «αναμένουμε στην εκπνοή της Κυβέρνησης κάποιοι να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων». Πρόσθεσε πως κάποιοι θα έπρεπε να παραιτηθούν, όπως ο Αρχηγός της Αστυνομίας καθώς το σώμα δεν έκανε σωστά την έρευνα. Επίσης, συνέχισε, όλοι οι αξιωματούχοι που εμπλέκονται στη έρευνα, θα έπρεπε είτε να αποκαλύψουν τι έγινε ή θα πρέπει να παραιτηθούν.
Είπε πως και η Υπουργός Εμπορίου έχει και αυτή τεράστια ευθύνη γιατί είναι το Υπουργείο που είναι εντεταλμένο να δίνει τις άδειες, ενώ και το Υπουργείο Εξωτερικών θα πρέπει να δώσει και αυτό τη δική του θέση και δράση. «Υπάρχουν συγκεκριμένοι αξιωματούχοι αυτού του κράτους που άφησαν για ακόμη μια φορά την Κύπρο εκτεθειμένη και πρέπει να δώσουν απαντήσεις», κατέληξε.
