Σίγουρα θα σας έχει συμβεί. Να κοιμάστε βαθιά και να ξυπνάτε λίγο πριν ξεκινήσει να χτυπάει το ξυπνητήρι σας και ακουστεί αυτός ο λίγο εκνευριστικός, μα χαρωπός ήχος του. Τι μπορεί όμως να προκαλεί αυτή την παράξενη στιγμή στην καθημερινότητά μας, την οποία βιώνουν αμέτρητοι άνθρωποι παγκοσμίως;
Μία από τις κορυφαίες θεωρίες πίσω από το ξύπνημα πριν από το ξυπνητήρι συνδέεται με τους κιρκαδιανούς ρυθμούς μας. Αυτά τα εσωτερικά βιολογικά ρολόγια ρυθμίζουν διάφορες φυσιολογικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένου του κύκλου ύπνου-αφύπνισης και μας βοηθούν να προετοιμαστούμε για πράγματα που συμβαίνουν σε διάφορες ώρες της ημέρας - όπως το να κοιμηθούμε το βράδυ και να ξυπνήσουμε το πρωί. Καθώς το σώμα μας λοιπόν συντονίζεται με ένα τακτικό πρόγραμμα ύπνου, φαίνεται πως αρχίζει να προβλέπει το ξύπνημα σε μια συγκεκριμένη ώρα. Αυτό το εσωτερικό ρολόι μάλιστα, μπορεί να γίνει τόσο ακριβές, ώστε να μας ξυπνά με φυσικό τρόπο, λίγο πριν χτυπήσει το εξωτερικό ξυπνητήρι.
Ακρίβεια του εσωτερικού ρολογιού
Το ανθρώπινο σώμα διαθέτει μια έμφυτη ικανότητα να διατηρεί μια ακριβή αίσθηση του χρόνου. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτό το "εσωτερικό ρολόι" μπορεί να παίζει ρόλο στο ξύπνημα πριν το ξυπνητήρι. Αυτή η εσωτερική αίσθηση της ώρας θα μπορούσε να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες, βοηθώντας το σώμα μας να ευθυγραμμιστεί με τις εξωτερικές συσκευές χρονομέτρησης.
Ένας τρόπος με τον οποίο το σώμα μας το κάνει αυτό, είναι να αντιλαμβάνεται τα επίπεδα φωτός γύρω μας, σύμφωνα με την Russell Foster, επικεφαλής του Ινστιτούτου Νευροεπιστήμης Ύπνου και Κιρκαδιανής Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στη Βρετανία, που μίλησε αναφορικά με το θέμα στους New York Times. «Ειδικά κύτταρα στα μάτια μας ανιχνεύουν τα μεταβαλλόμενα επίπεδα φωτός, όπως ακριβώς πριν και κατά την αυγή - ακόμη και μέσα από τα βλέφαρά μας όταν τα μάτια μας είναι κλειστά», είπε. Αυτά τα κύτταρα πιθανότατα δεν λένε στο σώμα μας ακριβώς τι ώρα είναι, αλλά μπορεί να επικοινωνούν ότι πλησιάζει η ώρα που συνήθως σηκωνόμαστε.
Συνειδητοποίηση του κύκλου ύπνου
Ο ύπνος αποτελείται από πολλαπλούς κύκλους, συμπεριλαμβανομένων των σταδίων ταχείας κίνησης των ματιών (REM) και των σταδίων μη-REM. Κάθε κύκλος διαρκεί συνήθως περίπου 90 λεπτά, ενώ το σώμα μας μεταβαίνει φυσικά μεταξύ αυτών των σταδίων κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ορισμένοι πιστεύουν ότι το ξύπνημα πριν από το ξυπνητήρι είναι αποτέλεσμα της συνειδητοποίησης της ολοκλήρωσης του κύκλου ύπνου. Εάν δηλαδή το σώμα μας φτάσει φυσιολογικά σε ένα ελαφρύτερο στάδιο ύπνου λίγο πριν από το ξυπνητήρι, το υποσυνείδητό μας μπορεί να μας προτρέψει να ξυπνήσουμε.
Επιπλέον, το στρες και το άγχος μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τις συνήθειες του ύπνου. Εάν υποσυνείδητα ανησυχούμε μήπως χάσουμε ένα σημαντικό γεγονός ή μια συνάντηση, το σώμα μας μπορεί να απελευθερώσει ορμόνες του στρες όπως η κορτιζόλη, οδηγώντας μας σε έναν ελαφρύτερο ύπνο. Αυτή η αυξημένη ευαισθητοποίηση μπορεί να είναι αρκετή για να μας ξυπνήσει λίγο πριν το ξυπνητήρι, καθώς το σώμα μας προετοιμάζεται για την επόμενη μέρα.
Ωστόσο, αν και οι θεωρίες αυτές ρίχνουν φως στην πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ των εσωτερικών βιολογικών διεργασιών μας και των εξωτερικών περιβαλλοντικών παραγόντων, στην πραγματικότητα υπάρχουν ακόμη πολύ περισσότερα ερωτήματα από ό,τι απαντήσεις σχετικά με το γιατί και πώς το σώμα μας μερικές φορές μας ξυπνάει πριν από το ξυπνητήρι. Είτε λοιπόν πρόκειται για τους κιρκάδιους ρυθμούς, την επίγνωση του κύκλου του ύπνου, το στρες, την προετοιμασία ή την ακρίβεια του εσωτερικού μας ρολογιού, το μυστήριο της αφύπνισης πριν από το ξυπνητήρι, προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο γοητείας στον αινιγματικό κόσμο του ύπνου.
Πηγή: protothema
