Η Υπηρεσία που «κτυπήθηκε» όσο λίγες για τα μέτρα της δίνει απαντήσεις

Έδωσε τη δυνατότητα της live 24ωρης πρόσβασης στις τιμές πώλησης των καυσίμων σε όλα τα πρατήρια. Καθιέρωσε τη μηναία ενημέρωση του κοινού για τις μέσες τιμές 250 αγαθών σε 400 σημεία λιανικής πώλησης και φέρνει το e-kalathi για την καθημερινή σύγκριση τιμών. Ο μειωμένος ΦΠΑ σε βασικά προϊόντα αποτέλεσε δική της εισήγηση, το ίδιο και η πρόταση για πλαφόν στο νερό εκεί όπου δεν υπάρχει ανταγωνισμός.

Παρόλα αυτά, η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Εμπορίου, γι’ αυτήν ο λόγος, τα τελευταία χρόνια βρέθηκε στο στόχαστρο σφοδρών αντιδράσεων και επικρίσεων για όλες τις πρωτοβουλίες της, συμπεριλαμβανομένης της θέσης της για τη χρέωση διοικητικών εξόδων στις ανακλήσεις που δεν αφορούν αυτοκίνητα ευρωπαϊκού τύπου.

Πώς απαντά η Υπηρεσία σε όσους την επέκριναν; Πώς κρίνει εκ των υστέρων τα μέτρα που εισήγαγε; Έχουν βοηθήσει τους καταναλωτές; Το 24News ζήτησε απαντήσεις από τον καθ’ ύλην αρμόδιο, τον διευθυντή της, Κωνσταντίνο Καραγιώργη.

«Προωθούμε νέα μέτρα και πολιτικές»

Διαπιστώνεται τα τελευταία χρόνια, κ. Καραγιώργη, μια συνεχής προσπάθεια από πλευράς της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή να δώσει αμεσότερη ενημέρωση στους πολίτες σχετικά με τα προϊόντα της αγοράς, ειδικότερα για τις τιμές τους και παράλληλα να καταθέτει μέτρα που να συγκρατούν το κόστος για τα νοικοκυριά σε είδη πρώτης ανάγκης. Σε ποιο βαθμό έχουν επιτευχθεί αυτοί οι στόχοι; Θα κινηθείτε στους ίδιους άξονες και μελλοντικά;

«Είναι γεγονός ότι η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή τα τελευταία χρόνια έχει εντατικοποιήσει τις πολιτικές της για την ενημέρωση και προστασία των καταναλωτών. Παράλληλα, σε συνεργασία και με άλλα υπουργεία, προωθούμε νέα μέτρα και πολιτικές για στήριξη των εισοδημάτων των καταναλωτών για να αντιμετωπίσουν τις πρόσφατες εξωγενείς κρίσεις.

Επιτρέψτε μου να αναφέρω μερικά από αυτά. Το μηνιαίο παρατηρητήριο τιμών, ένα πολύ χρήσιμο μέτρο που προβαίνει σε αποτίμηση της αγοράς, μέσα από την καταγραφή της μέσης σταθμισμένης τιμής για 250 βασικά καταναλωτικά προϊόντα σε 400 καταστήματα λιανικής πώλησης παγκύπρια. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται τα συγκριτικά παρατηρητήρια τιμών ανά επαρχία και τα εποχιακά παρατηρητήρια. Ένα νέο μέτρο ήταν η πολιτική μείωσης του ΦΠΑ σε βασικά καταναλωτικά αγαθά, η οποία προωθήθηκε από την Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή και εφαρμόζει το Υπουργείο Οικονομικών και από την οποία επωφελούνται σημαντικά τα νοικοκυριά, ιδιαίτερα αυτά με μικρά παιδιά.

Διαφάνεια και ενίσχυση ενημέρωσης

Η Υπηρεσία μας προώθησε και παραδίδει σύντομα την ψηφιακή πλατφόρμα e-kalathi, ένα πολύ σημαντικό και εύχρηστο ηλεκτρονικό εργαλείο, το οποίο θα παρέχει σε καθημερινή βάση πληροφόρηση σε σχέση με τις τιμές συγκεκριμένων καταναλωτικών προϊόντων, με παράλληλη σύγκριση τιμών καλαθιού προϊόντων σε όλες τις υπεραγορές παγκύπρια. Στόχος του νέου αυτού μέτρου που εισάγει η Υπηρεσία μας είναι η διαφάνεια και η ενίσχυση της ενημέρωσης των καταναλωτών αναφορικά με τις τιμές και επιλογές τους στις υπεραγορές.

Εμφιαλωμένο νερό στα 60 σεντς

Επιπρόσθετα, ο υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, εξέδωσε στις 28/2/2025 διάταγμα με το οποίο καθορίζει μέχρι τις 31/12/2025 ως ανώτατη τιμή πώλησης το ποσό των €0.60 στο εμφιαλωμένο νερό σε συσκευασία των 500ml σε καθορισμένα σημεία πώλησης. Η έκδοση του εν λόγω διατάγματος έγινε στο πλαίσιο του νόμου του 2025 περί καθορισμού ανωτάτων τιμών λιανικής πώλησης προϊόντων σε συγκεκριμένα σημεία πώλησης, τον οποίο προώθησε η Υπηρεσία μας με στόχο την προστασία των καταναλωτών σε αγορές, στις οποίες εξ αντικειμένου δεν μπορεί να αναπτυχθεί επαρκής ανταγωνισμός.

Καθημερινοί έλεγχοι στις τιμές

Μια άλλη σημαντική δράση που ξεκινήσαμε τα τελευταία χρόνια είναι οι συνεχείς εκπαιδεύσεις των επιχειρήσεων αναφορικά με το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις εκπτώσεις και τις προσφορές, ώστε να προστατεύει τους καταναλωτές από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Περαιτέρω, η Υπηρεσία μας διενεργεί καθημερινούς ελέγχους στις τιμές βασικών καταναλωτικών προϊόντων σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα ώστε να εντοπίζει και να αποτρέπει φαινόμενα αθέμιτης ή και αδικαιολόγητης κερδοφορίας.

Η διασφάλιση της προστασίας των καταναλωτών προϋποθέτει μια συνεχή προσπάθεια και ως εκ τούτου η Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή παραμένει προσηλωμένη στην εξεύρεση πρόσθετων λύσεων και στοχευμένων μέτρων στήριξής τους.

Εξελισσόμενο εργαλείο το e-kalathi

Η λειτουργία του e-kalathi έχει πλησιάσει. Μια καινοτομία που πέρασε μέσα από αντιδράσεις, από αμφισβητήσεις όμως άντεξε στην πίεση και μάλιστα τον τελευταίο καιρό άρχισε να αντιμετωπίζεται καλοπροαίρετα από εκπροσώπους του λιανικού εμπορίου και όχι μόνο. Πρόκειται τελικά για το αποτέλεσμα συναίνεσης ή υποχωρήσεων; Σε σχέση με το πώς το είχατε οραματιστεί από την αρχή, πόσο ικανοποιημένος είστε σήμερα, με το πώς θα ξεκινήσει αυτό το εργαλείο για τη διαφάνεια των τιμών;

«Παρόλες τις αντιδράσεις και διαφορετικές απόψεις που εκφράστηκαν κατά τη διαδικασία διαβούλευσης του νομοσχεδίου, όσο και κατά τα αρχικά στάδια ετοιμασίας της πλατφόρμας, που είναι απόλυτα θεμιτές, η Υπηρεσία υποστήριξε σθεναρά τη δημιουργία της πλατφόρμας e-kalathi  διότι πιστεύουμε ότι θα εξυπηρετήσει αφενός την ανάγκη των καταναλωτών για ενημέρωση και διαφάνεια και αφετέρου θα συμβάλει στην ενίσχυση του ανταγωνισμού. Το e-kalathi δεν θα αποτελεί ένα στατικό εργαλείο, αντιθέτως θα είναι ένα εξελισσόμενο εργαλείο το οποίο θα βελτιώνεται και αναβαθμίζεται συνεχώς.  Στην πορεία αναμένεται να συμπεριληφθούν περισσότερα προϊόντα, πέραν των 478 προϊόντων τα οποία θα περιληφθούν στο πρώτο στάδιο λειτουργίας της πλατφόρμας. Τώρα που φτάσαμε στο παρά πέντε της λειτουργίας του e-kalathi, θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μας για το κλίμα συναίνεσης και συνεργασίας που έχει αναπτυχθεί τους τελευταίους μήνες με όλες τις υπεραγορές. Είμαστε βέβαιοι ότι η αγαστή συνεργασία και η θετική ανταπόκρισή τους θα συνεχιστεί και στο επόμενο στάδιο της παραγωγικής λειτουργίας της πλατφόρμας.

«Πολλαπλά κερδισμένος ο καταναλωτής»

Η ψηφιακή πλατφόρμα e-kalathi θα αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια του καταναλωτή διότι θα του παρέχει σε καθημερινή βάση και με διαφάνεια άμεση πληροφόρηση  για τις τιμές σημαντικών προϊόντων για το νοικοκυριό του, καθώς και τη δυνατότητα σύγκρισης τιμών και δημιουργίας καλαθιού αγορών με τις πιο συμφέρουσες και οικονομικές επιλογές. Ο καταναλωτής θα είναι πολλαπλά κερδισμένος από το e-kalathi, καθώς θα μπορεί να το χρησιμοποιεί και να διενεργεί έρευνες αγοράς σε χρόνο και χώρο της δικής του επιλογής, αποφεύγοντας την ταλαιπωρία και το κόστος των μετακινήσεων μεταξύ υπεραγορών. Πέραν τούτου, βασικός μας σκοπός είναι επίσης να εκπαιδεύσουμε τους καταναλωτές μέσω της διάθεσης των εργαλείων αυτών, στο να μελετούν τις τιμές της αγοράς και να προβαίνουν στις πιο οικονομικές λύσεις, έχοντας υπόψη τα οικονομικά τους δεδομένα. Στο ίδιο πλαίσιο λειτουργεί ήδη και η πλατφόρμα με τις τιμές των καυσίμων, η οποία χρησιμοποιείται ευρέως από τους καταναλωτές αφού μέσω αυτής μπορούν να έχουν σημαντικά οικονομικά οφέλη».

Οι αντιδράσεις βουλευτών για το νερό

Αγγίξατε ένα θέμα που για δεκαετίες πολλοί το σχολίαζαν αλλά κανείς δεν είχε πάρει πρωτοβουλία για να δώσει μια λύση προς όφελος των καταναλωτών: την εξωφρενική τιμή πώλησης του νερού σε χώρους όπου δεν λειτουργεί ο ανταγωνισμός. Βγήκε ένα διάταγμα που δίνει πρόσβαση σε εμφιαλωμένο νερό των 500ml στην τιμή των 60 σεντς, μιας επωνυμίας που θα κρίνει ο επιχειρηματίας ώστε να μην γίνει παρέμβαση στην αγορά. Γιατί πιστεύετε προκλήθηκαν τόσες πολλές αντιδράσεις από βουλευτές;

«Είναι γεγονός ότι ο περί καθορισμού ανώτατων τιμών λιανικής πώλησης προϊόντων σε συγκεκριμένα σημεία πώλησης νόμος του 2025, για την επιβολή πλαφόν στο νερό, ο οποίος κατατέθηκε αρχικά στη Βουλή των Αντιπροσώπων τον Μάρτιο του 2024, έτυχε έντονων αντιδράσεων με το σκεπτικό ότι θα παρεμβαίναμε στην ελεύθερη αγορά, παραβιάζοντας τις πρόνοιες του ενωσιακού δικαίου.

Σημειώνεται ότι το νομοσχέδιο που είχε αρχικά κατατεθεί, έτυχε νομοτεχνικού ελέγχου από τη Νομική Υπηρεσία, έγκρισης από την Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού, καθώς και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως ειδικό μέτρο προστασίας υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και δεν αποτελεί οριζόντια παρέμβαση στην αγορά.

Στόχος του νόμου είναι η καλύτερη προστασία των καταναλωτών σε αγορές στις οποίες δεν παρέχονται εναλλακτικές επιλογές προϊόντων ώστε ο καταναλωτής να έχει πρόσβαση στο πιο βασικό καταναλωτικό αγαθό που είναι το νερό σε προσιτή τιμή. Με αυτόν τον τρόπο προστατεύονται τα οικονομικά συμφέροντα των καταναλωτών, ιδιαίτερα σε περιόδους αρνητικών οικονομικών συνθηκών.

«Έχουν ευθυγραμμιστεί με το διάταγμα»

Συγκεκριμένα, για την περίοδο μέχρι τις 31.12.2025, στο διάταγμα του υπουργού καθορίζονται:

• Ανώτατη τιμή πώλησης €0,60 για το εμφιαλωμένο νερό σε συσκευασία των 500 ml, εντός και εκτός ψυγείου, σε αεροδρόμια, λιμάνια, αθλητικούς χώρους, 19 παραλίες, αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, κινηματογράφους, θέατρα, θεματικά πάρκα, ζωολογικούς κήπους και νοσηλευτήρια.
• Ανώτατη τιμή πώλησης €0,60 για το πόσιμο νερό, περιλαμβανομένου εμφιαλωμένου, σε ποτήρι αντίστοιχης ποσότητας των 500 ml, σε αθλητικούς χώρους κατά τη διεξαγωγή αγώνα ή εκδήλωσης.

Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι όλα τα σημεία πώλησης που περιέχονται στο διάταγμά του υπουργού, διαφαίνεται ότι έχουν ευθυγραμμιστεί με τις πρόνοιες του διατάγματος και αυτό μας ικανοποιεί αφάνταστα».

Η χρέωση από τους διανομείς αυτοκινήτων

Παρά τη θέση της Νομικής Υπηρεσίας πως δεν στοιχειοθετείται βάσει νόμου η απαγόρευση χρέωσης από τους διανομείς αυτοκινήτων, για τα υπό ανάκληση οχήματα μη ευρωπαϊκού τύπου, βουλευτές παρουσιάστηκαν ιδιαίτερα επικριτικοί κατά της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, για τη θέση της πως δεν συνιστά αθέμιτη πρακτική, η όποια χρέωση διοικητικών εξόδων. Μίλησαν για ερμηνεία λανθασμένης νομοθεσίας, για απουσία προστασίας των καταναλωτών και για απουσία έρευνας. Πώς τους απαντάτε;

«Σύμφωνα με τα στοιχεία της εντεταλμένης υπηρεσίας, οι γενικοί διανομείς καλούνται να καλύψουν το μεγαλύτερο ποσοστό αλλαγής αερόσακων σε αυτοκίνητα που έχουν εισαχθεί στην Κύπρο από τρίτες χώρες και δεν φέρουν έγκριση τύπου της ΕΕ. Για την αλλαγή αυτή επιβάλλουν χρεώσεις σε καταναλωτές, ως διοικητικά έξοδα. Διευκρινίζεται ωστόσο ότι, αν οι ανακλήσεις αφορούν οχήματα που οι ίδιοι εμπορεύονται δεν επιβάλλεται οποιαδήποτε χρέωση στους καταναλωτές. Συνεπώς οι χρεώσεις ως διοικητικό κόστος, επιβάλλονται αποκλειστικά όταν τα οχήματα προέρχονται από τρίτες χώρες, τα οποία οι γενικοί διανομείς δεν έχουν διαθέσει στην αγορά.

Η επιβολή της πιο πάνω χρέωσης, σύμφωνα με τους διανομείς, είναι αναπόφευκτη λόγω των περίπλοκων και χρονοβόρων διαδικασιών που απαιτούνται, αλλά και του πρόσθετου οικονομικού άχθους που δημιουργείται στις εταιρείες. Η εντεταλμένη υπηρεσία, εξέτασε αυτεπάγγελτα την πιο πάνω εμπορική πρακτική των εμπορευόμενων για να διαπιστωθεί εάν προκύπτει οποιαδήποτε παράβαση του περί προστασίας του καταναλωτή νόμου του 2021 και συγκεκριμένα του μέρους ΙΙ που απαγορεύει την χρήση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, χωρίς ωστόσο να τεκμηριώνεται οποιαδήποτε παράβαση και ή χωρίς να στοιχειοθετείται ως παράνομη η επιβολή των διοικητικών εξόδων στην περίπτωση των οχημάτων από τρίτες χώρες, τα οποία δεν φέρουν έγκριση τύπου της ΕΕ.

Αδύνατο να τους επιβληθούν υποχρεώσεις

Να διευκρινιστεί ότι κατά κανόνα, οι ανακλήσεις προϊόντων έχουν μηδενικό κόστος για τους καταναλωτές. Η διαδικασία των ανακλήσεων καθορίζεται τόσο στις τομεακές νομοθεσίες, όσο και στο οριζόντιο νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το πρόβλημα στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι οι συγκεκριμένοι γενικοί διανομείς, δεν έχουν οποιαδήποτε σχέση με την προμήθεια των συγκεκριμένων οχημάτων στην κυπριακή αγορά, δεν εμπίπτουν σε κανένα πεδίο ορισμού των νομοθεσιών αυτών και ως εκ τούτου είναι αδύνατο να τους επιβληθούν οι υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη νομοθεσία. Καταληκτικά, η Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή εφαρμόζει το ευρωπαϊκό δίκαιο που αφορά τους καταναλωτές με υπευθυνότητα και αντικειμενικότητα, έχοντας πάντοτε ως βασική αρχή την προστασία του καταναλωτή».

Οι τιμές των καυσίμων στην επαρχία Λευκωσίας

Από πλευράς Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών έχει εκφραστεί η θέση πως δεν υφίσταται υγιής ανταγωνισμός στις τιμές των καυσίμων στην επαρχία Λευκωσίας ενώ έχουν διατυπωθεί παράπονα ότι δεν λαμβάνουν απαντήσεις είτε σε αιτήματα για πρόσβαση σε στοιχεία για τις τιμές των καυσίμων είτε για καταγγελίες. Ποια είναι η δική σας θέση;

«Καταρχήν θα πρέπει να αναφερθεί και να υπογραμμιστεί ότι το αρμόδιο όργανο στην Κυπριακή Δημοκρατία το οποίο επιλαμβάνεται των θεμάτων υγιούς ανταγωνισμού και συνακόλουθα οποιωνδήποτε στρεβλώσεων, είναι η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού. Η ΕΠΑ δρα είτε κατόπιν υποβολής καταγγελιών, είτε αυτεπάγγελτα. Ως εκ τούτου, τέτοια θέματα εκπίπτουν της αρμοδιότητας της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή. Πάρα ταύτα, η Υπηρεσία μας μέσα στο πλαίσιο της κείμενης νομοθεσίας ενισχύει με κάθε τρόπο τη διαφάνεια και την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού στον τομέα των καυσίμων, τόσο στην Επαρχία Λευκωσίας όσο και ευρύτερα ανά το παγκύπριο.

Όπως προανάφερα οι καταναλωτές έχουν στην διάθεση τους εφαρμογή μέσω της οποίας μπορούν να ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο, σε εικοσιτετράωρη βάση, για τις λιανικές τιμές πώλησης καυσίμων στα πρατήρια. Κατά συνέπεια η πληροφόρηση αυτή παρέχει την δυνατότητα στους καταναλωτές να εντοπίζουν και να αξιοποιούν τις φθηνότερες διαθέσιμες τιμές καυσίμων.

Επιπρόσθετα, στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας δημοσιεύεται το δελτίο επισκόπησης τιμών καυσίμων το οποίο αναλύει σε εβδομαδιαία βάση την διακύμανση των λιανικών τιμών καυσίμων στην Κύπρο και παραθέτει σύγκριση με τις αντίστοιχες τιμές που ισχύουν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την καταγραφή των τιμών παρατηρείται ότι η Κύπρος, παρά τον απομονωμένο γεωγραφικό χαρακτήρα που έχει, διατηρεί από τις χαμηλότερες τιμές καυσίμων συγκριτικά με άλλες χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα»

Τέλος όσον αφορά τον ισχυρισμό ότι η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή δεν απαντά σε αιτήματα για πρόσβαση σε στοιχεία για τις τιμές των καυσίμων ή σε σχετικές καταγγελίες, αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Τουναντίον η Υπηρεσία επιλαμβάνεται αμέσως και χωρίς καθυστέρηση των αιτημάτων και των καταγγελιών που λαμβάνει. Επιπρόσθετα οι λιανικές τιμές καυσίμων παρέχονται για ανάπτυξη ιδιωτικών εφαρμογών καθώς επίσης και στοιχεία που αφορούν δεδομένα των εταιρειών εισαγωγής καυσίμων σε όποιον τα ζητήσει, νοουμένου ότι δεν παραβιάζεται η εμπιστευτικότητα».