Η Πολιτική Άμυνα και το Σεισμολογικό Κέντρο του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, λόγω της πρόσφατης έντονης σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή των Δωδεκανήσων, αλλά και της σεισμικότητας που χαρακτηρίζει την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, έχουν θέσει σε εφαρμογή όλα τα απαραίτητα μέτρα ετοιμότητας και προστασίας των πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα μέτρα αυτά ορίζονται στο σχετικό Εθνικό Ειδικό Σχέδιο «Εγκέλαδος», το οποίο προβλέπει τον συντονισμό όλων των αρμόδιωνς αρχών, όποτε αυτό κριθεί αναγκαίο.
Παρόλο που η συνεχιζόμενη σεισμική ακολουθία στην περιοχή των Δωδεκανήσων φαίνεται να μην επηρεάζει άμεσα την σεισμικότητα της Κύπρου, εντούτοις η Κύπρος δεν παύει να βρίσκεται σε μια σεισμογενή περιοχή. Βάσει της ιστορικής εμπειρίας μπορεί σε απροσδιόριστο χρόνο η Κύπρος θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα ισχυρό και καταστροφικό σεισμό. Ως εκ τούτου, είναι ιδιαίτερα σημαντικό όπως ο κάθε πολίτης μεριμνήσει να ενημερωθεί για το τι πρέπει να κάνει πριν, κατά την διάρκεια και μετά από ένα σεισμό.
Σε αυτό το πλαίσιο, συστήνεται στους πολίτες όπως παρακολουθούν τις επίσημες ενημερώσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Σε περίπτωση ανάγκης, θα δοθούν έκτακτες οδηγίες για εκκένωση ή απομάκρυνση πολιτών από συγκεκριμένη περιοχή με ενεργοποίηση σειρήνων οι οποίες, εκτός από τον ηχητικό συναγερμό, θα μεταδώσουν στην περίπτωση έκτακτης ανάγκης και ηχητικά μηνύματα με οδηγίες προς τους πολίτες της επηρεαζόμενης περιοχής.
Πιο κάτω παρατίθενται αναλυτικά τα μέτρα πρόληψης και αυτοπροστασίας σε περίπτωση σεισμού, τσουνάμι ως πιθανό επακόλουθο σεισμού, αλλά και οδηγίες για ετοιμασία κιτ έκτακτης ανάγκης που είναι απαραίτητο σε περίπτωση οποιασδήποτε κρίσης.
Μέτρα Πρόληψης και αυτοπροστασίας σε περίπτωση Σεισμού:
Στο σπίτι / γραφείο / σχολείο:
· Στερεώστε γερά στους τοίχους τα ράφια και τις βιβλιοθήκες.
· Απομακρύνετε από τις πόρτες ψηλά έπιπλα τα οποία είναι δυνατό να μετακινηθούν και να φράξουν τις ενδεχόμενες εξόδους διαφυγής.
· Τοποθετήστε χαμηλότερα στα ράφια τα μεγάλα και βαριά αντικείμενα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να πέσει και να σπάσει.
· Απομακρύνετε βαριά αντικείμενα πάνω από κρεβάτια και καναπέδες.
· Επισημάνετε από τώρα ποια είναι τα πιο ασφαλή μέρη στο σπίτι, στο σχολείο, στον χώρο εργασίας ή απασχόλησής σας για να καταφύγετε σε αυτά σε περίπτωση σεισμού:
- κάτω από ανθεκτικά τραπέζια, γραφεία ή θρανία
- μακριά από γυάλινες επιφάνειες και βιβλιοθήκες
- μακριά από εξωτερικούς τοίχους
Στερεώστε καλά το θερμοσίφωνα και τα ντεπόζιτα καυσίμων και νερού.
· Στερεώστε καλά τα φωτιστικά και τους ανεμιστήρες οροφής.
Ελέγξτε τη σωστή λειτουργία του δικτύου παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου.
· Ενημερώστε τα μέλη της οικογένειάς σας / το προσωπικό του γραφείου σας για το πώς κλείνουν οι γενικοί διακόπτες ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και υγραερίου και για το τηλέφωνο έκτακτης ανάγκης, 112.
· Προμηθευτείτε με φορητό ραδιόφωνο με μπαταρίες και βαλιτσάκι πρώτων βοηθειών.
· Τοποθετήστε σε προσιτό σημείο πυροσβεστήρα και εξασκηθείτε στη χρήση του.
Αν βρίσκεστε έξω από το σπίτι / γραφείο / σχολείο:
· Επιλέξτε ένα ασφαλή χώρο συνάντησης μετά το σεισμό ο οποίος να βρίσκεται:
o μακριά από κτίρια και δέντρα
o μακριά από τηλεφωνικά και ηλεκτρικά καλώδια.
ΤΗΝ ΩΡΑ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ
Αν βρίσκεστε μέσα στο σπίτι:
· Διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Μην πανικοβάλλεστε.
· Καλυφθείτε κάτω από κάποιο ανθεκτικό έπιπλο (τραπέζι, γραφείο ή θρανίο), γονατίστε και κρατείστε με τα χέρια σας το πόδι του.
· Αν δεν υπάρχει ανθεκτικό έπιπλο, γονατίστε στο μέσο του δωματίου, μειώνοντας, όσο γίνεται, το ύψος σας και προστατέψτε με τα χέρια το κεφάλι και τον αυχένα σας.
· Απομακρυνθείτε από μεγάλες γυάλινες επιφάνειες (παράθυρα, γυάλινα διαχωριστικά) ή έπιπλα και αντικείμενα που μπορεί να σας τραυματίσουν.
· Μην προσπαθήσετε να απομακρυνθείτε από το σπίτι.
· Μην βγείτε στο μπαλκόνι.
Αν βρίσκεστε μέσα στο σπίτι και ο σεισμός γίνεται την ώρα που κοιμάστε:
Ξαπλώστε μπρούμητα στο κρεβάτι, καλύψετε το σώμα σας με το σκέπασμα του κρεβατιού και το κεφάλι και το σβέρκο σας με το μαξιλάρι
Αν βρίσκεστε σε ψηλό κτήριο:
· Απομακρυνθείτε από τζάμια και εξωτερικούς τοίχους.
· Μείνετε στο χώρο μέχρι να τελειώσει η σεισμική δόνηση.
· Μην χρησιμοποιήσετε τον ανελκυστήρα για διαφυγή. Υπάρχει κίνδυνος πτώσης του ή εγκλωβισμού σας σε αυτόν, λόγω διακοπής του ηλεκτρισμού ή στρέβλωσης στους οδηγούς του.
· Μην στέκεστε σε ανοικτά παράθυρα, μπαλκόνια ή στις άκρες ταρατσών. Από τη δόνηση μπορεί να πέσετε στο κενό.
Αν βρίσκεστε σε χώρο ψυχαγωγίας, εμπορικό κέντρο ή μεγάλο κατάστημα:
· Μείνετε στον χώρο, μέχρι να τελειώσει η σεισμική δόνηση.
· Μην παρασυρθείτε από το πανικόβλητο πλήθος που κινείται άτακτα προς τις εξόδους, γιατί κινδυνεύετε να ποδοπατηθείτε.
Αν βρίσκεστε σε ανοιχτό χώρο:
· Αποφύγετε να στέκεστε κοντά σε κτήρια, βράχους, ηλεκτρικούς πασσάλους ή αντικείμενα που δυνατόν να πέσουν και να σας τραυματίσουν.
· Αν έχετε μαζί σας τσάντα ή χαρτοφύλακα, καλύψτε το κεφάλι σας με αυτά.
· Απομακρυνθείτε από τις ακτές. Μετά από δυνατό σεισμό μπορεί να δημιουργηθούν κύματα με μεγάλη ταχύτητα και ύψος που θα σαρώνουν τις ακτές.
Αν βρίσκεστε μέσα στο αυτοκίνητο:
· Σταθμεύσετε όσο πιο γρήγορα και προσεκτικά μπορείτε σε χώρο που δεν εμποδίζετε την κυκλοφορία, μακριά από πολυώροφες οικοδομές, πασσάλους ή βράχους.
· Αποφύγετε να περάσετε από σήραγγες, γέφυρες ή υπέργειες διαβάσεις.
ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΣΕΙΣΜΟ
Αν βρίσκεστε μέσα στο σπίτι:
· Προετοιμαστείτε για τυχόν μετασεισμούς
· Ελέγξτε προσεκτικά τον εαυτό σας και τους γύρω σας για πιθανούς τραυματισμούς.
· Βοηθήστε άμεσα τα παιδιά, αλλά και τα ανάπηρα, ανήμπορα, άρρωστα ή ηλικιωμένα άτομα να προστατευθούν.
· Αν έχετε εγκλωβιστεί ή παγιδευτεί κάπου από όπου δεν μπορείτε να διαφύγετε, προσπαθήστε με κάθε τρόπο να δώσετε σημεία ζωής, ώστε τα σωστικά συνεργεία να σας εντοπίσουν.
· Αν κάπου έχει ξεσπάσει φωτιά, σβήστε την πριν πάρει διαστάσεις.
· Αποφύγετε να μπείτε στο σπίτι σας αν βλέπετε βλάβες, κομμένα καλώδια, διαρροή υγραερίου ή φυσικού αερίου.
· Μην αγγίζετε ηλεκτροφόρα καλώδια και αντικείμενα που ακουμπούν σε καλώδια. Κινδυνεύετε από ηλεκτροπληξία.
· Μην δοκιμάσετε να μετακινήσετε σοβαρά τραυματισμένο, εκτός εάν η ζωή του βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο.
· Μην εισέρχεστε σε κτήρια τα οποία έχουν υποστεί ζημιές, μέχρι οι αρμόδιες αρχές σας διαβεβαιώσουν ότι είναι ασφαλή.
· Εκκενώστε το κτίριο από το κλιμακοστάσιο (μην χρησιμοποιείτε τον ανελκυστήρα), αφού πρώτα κλείσετε τους διακόπτες του ηλεκτρικού ρεύματος, του φυσικού αερίου και του νερού.
· Χρησιμοποιείστε το σταθερό ή κινητό τηλέφωνό σας μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, γιατί προκαλείται υπερφόρτωση των τηλεφωνικών δικτύων κάτι το οποίο εμποδίζει τον ομαλό συντονισμό των ενεργειών των Υπηρεσιών ανταπόκρισης που έχουν ως αποστολή την αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού.
· Ανταποκριθείτε στις εκκλήσεις για βοήθεια, αλλά μην κυκλοφορείτε άσκοπα, ώστε να μπορούν να κυκλοφορούν ανεμπόδιστα τα συνεργεία διάσωσης.
· Καταφύγετε σε ανοιχτό και ασφαλή χώρο.
· Ακολουθείστε τις οδηγίες των Αρχών και μην δίνετε σημασία σε φημολογίες.
· Αν το σπίτι σας είναι κατοικήσιμο, μην χρησιμοποιήσετε το καζανάκι στην τουαλέτα, πριν να υπάρξει ανακοίνωση από τις αρμόδιες αρχές ότι το σύστημα αποχετεύσεων είναι σε λειτουργίσημη κατάσταση για την αποφυγή διαρροής λυμάτων και δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης λοιμώξεων.
Το Φαινόμενο Τσουνάμι
Το Τσουνάμι δημιουργείται όταν υπάρξει απότομη μετατόπιση μεγάλου όγκου νερού σε ένα υδάτινο σχηματισμό, όπως ένας ωκεανός, μια θάλασσα ή μια λίμνη. Οι κύριες αιτίες που προκαλούν τη δημιουργία τσουνάμι είναι οι υποθαλάσσιοι σεισμοί. Οι υποθαλάσσιες ηφαιστειακές εκρήξεις, οι υποθαλάσσιες κατολισθήσεις και πτώσεις ουράνιων σωμάτων στην επιφάνεια της θάλασσας. Στην περίπτωση του σεισμού, για να προκληθεί ένα τσουνάμι, ο σεισμός θα πρέπει να προκαλέσει διάρρηξή του θαλάσσιου πυθμένα και ξαφνική κατακόρυφή μετακίνησή του.
Η Κύπρος ιστορικά έχει πληγεί από καταστροφικά τσουνάμι, ένας φυσικός κίνδυνος που ελλοχεύει για το μέλλον. Από τo 2016, λειτουργεί η Κυπριακή Εθνική Επιτροπή Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης για Τσουνάμι στην περιοχή της Μεσογείου και του Βόρειου Ατλαντικού (NEAMTWS) με συντονιστή της επιτροπής το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης και μέλη την Πολιτική Άμυνα και το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, ενώ το Ωκεανογραφικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου και το Cyprus Marine and Maritime Institute (CMMI) έχουν ρόλο παρατηρητή.
Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της Επιτροπής αναφορικά με το φαινόμενο τσουνάμι και στα πλαίσια του προγράμματος CoastWAVE της UNESCO, το Τμήμα συντονίζει σε εθνικό επίπεδο, τις δράσεις του προγράμματος το οποίο στοχεύει την αναγνώριση της Λάρνακας ως «Tsunami Ready», ολοκληρώνοντας εντός του 2025 όλες τις δράσεις για έγκαιρη προειδοποίηση του επηρεαζόμενου κοινού. Επιπρόσθετα στα πλαίσια ενός νέου Ευρωπαϊκού προγράμματος (NEAM-COMMITMENT) θα ετοιμαστούν χάρτες κατάκλισεις για όλες τις τρωτές σε τσουνάμι παραλίες της Κύπρου.
Επιπρόσθετα στο πλαίσιο της λειτουργίας του Συστήματος NEAMTWS, το Σεισμολογικό Δίκτυο του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης παρέχει, σε πραγματικό χρόνο, συνεχή σεισμολογικά δεδομένα στο Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης για θαλάσσια σεισμικά κύματα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (GEIN-NOA) και στο Εθνικό Κέντρο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας (INGV), ενώ η Πολιτική Άμυνα της Κύπρου λαμβάνει μηνύματα προειδοποίησης από τα δύο αυτά κέντρα όπου ενημερώνει άμεσα το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης για αξιολόγησή τους.
ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΤΕ ΣΕ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΟ ΚΥΜΑ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ (ΤΣΟΥΝΑΜΙ)
1. Αν βρίσκεστε σε παραθαλάσσια περιοχή με χαμηλό υψόμετρο
Παρότι δεν προκαλούν τσουνάμι όλοι οι σεισμοί μείνετε σε εγρήγορση.
Γνωρίστε τα προειδοποιητικά σημάδια:
Ισχυρός σεισμός κοντά στην ακτή.
Απότομη και ασυνήθιστη υποχώρηση της θάλασσας.
Παράξενοι ήχοι από τον ωκεανό, όπως βρυχηθμός.
Καθορίστε ασφαλείς διαδρομές εκκένωσης προς υψηλότερα εδάφη (τουλάχιστον 30 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας ή 3 χιλιόμετρα μακριά από την ακτή).
Οργανώστε οικογενειακό σχέδιο έκτακτης ανάγκης με σημεία συνάντησης και τρόπο επικοινωνίας.
Διατηρήστε ένα κιτ έκτακτης ανάγκης με νερό, τρόφιμα, φακό, μπαταρίες, ραδιόφωνο και πρώτες βοήθειες.
2. Κατά τη διάρκεια ενός τσουνάμι
Αν αισθανθείτε ισχυρό σεισμό:
Αν βρίσκεστε σε παράκτια περιοχή, μην περιμένετε επίσημη προειδοποίηση. Μετακινηθείτε αμέσως σε υψηλότερο έδαφος.
Αν βρίσκεστε στη θάλασσα, πλεύστε προς τα βαθύτερα νερά (τουλάχιστον 150 μέτρα βάθος).
Αν ακούσετε προειδοποίηση για τσουνάμι:
Ακολουθήστε τις οδηγίες των αρχών χωρίς καθυστέρηση.
Φύγετε αμέσως από την ακτή και μετακινηθείτε προς ασφαλή τοποθεσία.
Μην χρησιμοποιείτε αυτοκίνητο αν οι δρόμοι είναι γεμάτοι. Μετακινηθείτε πεζή αν χρειαστεί.
Μείνετε σε υψηλότερο έδαφος και μην επιστρέφετε πριν να δοθεί επίσημη άδεια.
3. Μετά το τσουνάμι
Αποφύγετε κατεστραμμένες περιοχές μέχρι να δοθεί το πράσινο φως από τις αρχές.
Προετοιμαστείτε για μετασεισμούς που μπορεί να προκαλέσουν νέα κύματα τσουνάμι.
Μην καταναλώνετε νερό ή τρόφιμα που έχουν έρθει σε επαφή με το θαλασσινό νερό.
Αποφύγετε ηλεκτρικά καλώδια και υποδομές που μπορεί να έχουν υποστεί ζημιές.
Παραμείνετε ενημερωμένοι μέσω ραδιοφώνου ή άλλων έγκυρων πηγών για οδηγίες των αρχών.
Προσοχή!
Η έγκαιρη προετοιμασία και η γρήγορη αντίδραση μπορούν να σώσουν ζωές. Μείνετε ενημερωμένοι, εξασφαλίστε σχέδιο εκκένωσης και ακολουθήστε τις οδηγίες των αρχών για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τους γύρω σας.
Σημαντικό:
Διατηρήστε ένα κιτ έκτακτης ανάγκης με νερό, τρόφιμα, φακό, μπαταρίες, ραδιόφωνο, και πρώτες βοήθειες. Στο κιτ περιλάβετε και τυχόν φάρμακα.
