ΚΥΠΕ
Έκκληση στους αποδήμους να ασκήσουν πιέσεις προς τις κυβερνήσεις των χωρών όπου διαβιούν, ώστε αυτές με την σειρά τους ν’ ασκήσουν πίεση στην Τουρκία να δώσει πληροφορίες για το θέμα των αγνοουμένων και να επιτρέψει ανασκαφές σε στρατιωτικές περιοχές στα κατεχόμενα, απηύθυνε ο Λεωνίδας Παντελίδης, ε/κ μέλος της ΔΕΑ από το βήμα του 30ου συνεδρίου της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Αποδήμων Κυπρίων – Παγκόσμιας Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα (ΠΟΜΑΚ και ΠΣΕΚΑ), που πραγματοποιείται στη Λευκωσία.
Ο κ. Παντελίδης και τα μέλη του γραφείου του, Μάριος Μακρίδης, Μαρία Αχιλλέως, Αγγελική Ανθούση, Θωμάς Αντωνίου παρουσίασαν σήμερα στους συμμετέχοντες απόδημους στο συνέδριο, το έργο της ΔΕΑ, η οποία ιδρύθηκε το 1981, αλλά μόλις το 2006 άρχισε τις ανασκαφές για τον εντοπισμό αγνοουμένων κι όπως λέχθηκε, από τότε μέχρι σήμερα έχουν γίνει περισσότερες από 1600 προσπάθειες για εντοπισμό τάφων και οστών. Αυτή τη στιγμή εργάζονται επτά συνολικά συνεργεία της ΔΕΑ, έξι στις κατεχόμενες περιοχές και ένα στις ελεύθερες. Η ομάδα της ε/κ πλευράς στη ΔΕΑ έδωσε απεικονισμένα σε χάρτη της Κύπρου στοιχεία για το πού βρίσκονται σε εξέλιξη ανασκαφές και λεπτομέρειες κατόπιν ποιων πληροφοριών οδηγήθηκαν εκεί.
Εξηγήθηκε ότι η διαδικασία έχει 5 στάδια: Συλλογή πληροφοριών για εντοπισμό χώρων ταφής, ανασκαφή, μεταφορά ανευρεθέντων στο εργαστήρι της ΔΕΑ, ταυτοποίηση και ενημέρωση των οικογενειών στις οποίες παρέχεται ψυχοκοινωνική στήριξη, αλλά και βοήθεια για την ταφή.
Τα μέλη της ομάδας ανέδειξαν τις προσπάθειες για εντοπισμό ομαδικού τάφου στην περιοχή του Καραβά, κοντά στο σημείο της απόβασης, όπου υπάρχουν πληροφορίες για εκτελέσεις στις 22 Ιουλίου 1974, ενώ ανέδειξαν και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν για τη διεξαγωγή του έργου τους.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όπως λέχθηκε, είναι οι ανασκαφές σε σημεία εντός στρατιωτικών περιοχών του κατοχικού στρατού, όπου χρειάζεται ειδική άδεια για την οποία μπορεί να περάσουν και τρία χρόνια. Επίσης, επειδή τα όρια των ανασκαφών σε τέτοιες περιοχές είναι πολύ αυστηρά, για οποιαδήποτε εργασία πέραν αυτών που έχουν καθορισθεί, πρέπει να εξασφαλιστεί νέα άδεια από τον τουρκικό στρατό, κάτι για το οποίο μπορεί να χρειαστούν άλλα 3 χρόνια.
Σημειώθηκε επίσης ότι τον χρόνο μπορούν να γίνουν ανασκαφές μόνο σε 10 σημεία στα κατεχόμενα εντός στρατιωτικών ζωνών, τα 5 υποδεικνύονται από το τ/κ γραφείο της ΔΕΑ και τα 5 από το ε/κ και μπορεί κάποια από τα σημεία που θα ζητηθούν από την ε/κ πλευρά ν’ απορριφθούν από την τ/κ.
Οι ζωντανές μαρτυρίες λιγοστεύουν, είπε μέλος της ε/κ ομάδας της ΔΕΑ, αφού οι αυτόπτες μάρτυρες πεθαίνουν και οι ερευνητές πρέπει να ανατρέχουν σε παλιότερες καταθέσεις και μαρτυρικό υλικό.
Τονίσθηκε επίσης ότι αλλάζει το οικιστικό περιβάλλον στα κατεχόμενα με την ανοικοδόμηση και δόθηκε με εικόνες συγκεκριμένο παράδειγμα στην κατεχόμενη Κερύνεια, όπου πιστεύεται ότι υπάρχει ομαδικός τάφο σε σημείο όπου πλέον έχουν οικοδομηθεί κτίρια.
Οι σκόπιμες μετακινήσεις οστών είναι επίσης ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην ΔΕΑ, λέχθηκε, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις εντοπίζονται υπολείμματα οστών μόνο.
Η παρουσίαση του έργου της ε/κ ομάδας περιλάμβανε φωτογραφίες, απεικονίσεις και συγκριτικούς χάρτες περιοχών από το 1974 έως σήμερα για να γίνει αντιληπτή η αλλαγή και οι δυσκολίες. Λέχθηκε επίσης ότι δεν υπάρχει προς το παρόν μηχάνημα ή τεχνολογία που μπορεί να βοηθήσει τις ομάδες ανασκαφών να εντοπίζουν ηλεκτρονικά, οστά στο υπέδαφος, παρά μόνο αλλοιώσεις, παρότι υπήρξαν τέτοια πειράματα στο παρελθόν, που όμως δεν απέδωσαν αποτελέσματα.
Ο Πρόεδρος της ΠΣΕΚΑ, Φίλιπ Κρίστοφερ ζήτησε από τον κ. Παντελίδη και την ομάδα του να τους υποδείξουν πώς μπορούν οι απόδημοι να βοηθήσουν, με τον Λεωνίδα Παντελίδη να καλεί τους παρευρισκόμενους να παρέμβουν προς τις κυβερνήσεις των χωρών τους κι αυτές με τη σειρά τους προς την Τουρκία για την απελευθέρωση αρχείων και παροχή πληροφοριών προς εντοπισμό τάφων, αλλά και για να αυξηθούν οι ανασκαφές εντός στρατιωτικών περιοχών στα κατεχόμενα.
Προσωπική μαρτυρία
«Ήμασταν μικρά παιδιά όταν χάσαμε τους γονείς μας κι ακόμα περιμένουμε. Θέλω να βρω και όλα τα οστά του πατερά μου, να τον θάψω όπως του αξίζει», ανέφερε από το βήμα του συνεδρίου όπου κλήθηκε για να δώσει την δική της προσωπική μαρτυρία, η Μαρία Λεοντίου, κόρη του Κυριάκου Λεοντίου Χατζηχριστούδια, από την Άσσια, ενός εκ των πέντε αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής με αμερικανικό διαβατήριο.
Σύνεδροι, κυρίως της ΝΕΠΟΜΑΚ, ζήτησαν να μάθουν προσωπικές ιστορίες και η κ. Λεοντίου εξήγησε πως η τελευταία φορά που είδε τον πατέρα της ήταν στις 21 Αυγούστου 1974, όταν Τούρκοι στρατιώτες μάζεψαν τους άνδρες της Άσσιας στην πλατεία του χωριού και τους μετέφεραν τότε στο γκαράζ Παυλίδη στη Λευκωσία. Όπως είπε, οι νεαροί συλληφθέντες μεταφέρθηκαν στα Αδανα και 70 Ασσιώτες άνω των 50 ετών θα μεταφέρονταν πίσω στην Άσσια. Ωστόσο, τους εκτέλεσαν σε τοποθεσία κοντά στο κατεχόμενο σήμερα Ορνίθι, όπου το 2009, μετά από πληροφορίες, έγιναν ανασκαφές από τη ΔΕΑ κι εντοπίστηκαν ομαδικοί τάφοι.
«Από τον πατερά μου εντοπίστηκε το δεξί του παπούτσι και υπολείμματα του πέλματός του. Αρνούμαι να τα παραλάβω», είπε η κόρη του, επειδή – όπως είπε - η ΔΕΑ έχει στοιχεία από το 2017 για μετακίνηση οστών από το Ορνίθι στον σκυβαλότοπο Δικώμου.
Η κ. Λεοντίου σημείωσε ότι από τους πέντε Αμερικανούς πολίτες εντοπίστηκε μόνο ο Ανδρέας Κασάπης, η κηδεία του οποίου είχε γίνει το 1997 στο Μίσιγκαν των ΗΠΑ. «Το μόνο που έχω από τον πατέρα μου είναι το αμερικανικό διαβατήριο που έδωσε στη μάνα μου επειδή ο Τούρκος στρατιώτης ήθελε να του δέσει τα χέρια».
Ζήτησε από τους αποδήμους να ασκήσουν πίεση προς την αμερικανική Κυβέρνηση ώστε να εφαρμοστεί ο νόμος του Οκτωβρίου του 1994 για τη διεξαγωγή έρευνας για τον εντοπισμό των πέντε Αμερικανών πολιτών που αγνοούνται στην Κύπρο, η εφαρμογή του οποίου σταμάτησε μόνο στον εντοπισμό του Ανδρέα Κασάπη. «Για τους άλλους Αμερικανούς πολίτες δεν έγιναν οι δέουσες ενέργειες ώστε να εντοπιστούν τα οστά τους», είπε.
Η κ. Λεοντίου είπε ότι επιθυμεί η αμερικανική Κυβέρνηση να σταθεί αρωγός στις προσπάθειες της ΔΕΑ και να βοηθήσει με τεχνογνωσία ή χρηματοδότηση ώστε να γίνει ανασκαφή στον σκυβαλότοπο Δικώμου. «Και ο πατέρας μου ήταν βετεράνος και θα ήθελα να βρω όλα τα οστά του, να μπορέσω να τον θάψω όπως του αξίζει. Να μπορέσουμε όλες οι οικογένειες επιτέλους να βρούμε λύτρωση», κατέληξε η κ. Λεοντίου.
