Μιχάλης Λουκά
Ο πληθυσμός στα εδάφη που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Δημοκρατίας δεν αναπληρώνεται. Το βασικό ηλικιακό χαρακτηριστικό του είναι η γήρανση, η οποία είναι ευδιάκριτη κυρίως στους Κύπριους υπηκόους, με το φαινόμενο δε της συρρίκνωσης να κτυπά το καμπανάκι στους Ελληνοκύπριους.
Ο αριθμός των γεννήσεων είναι κατ’ εξακολούθηση μικρότερος από τον δείκτη αναπλήρωσης μιας γενεάς, που έχει οριστεί στα 2,1 τέκνα ανά γυναίκα. Η χώρα μας βρίσκεται μονίμως κάτω από το υπό αναφορά όριο, από το 1993. Έκτοτε, κάθε χρόνο και χειρότερα. Η μεγάλη κατρακύλα άρχισε από το 2011 και διαρκεί μέχρι σήμερα, καθώς το ποσοστό αναπλήρωσης δεν ανέβηκε ποτέ πάνω από το 1,4 σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.
Το 2022, ως το τελευταίο έτος για το οποίο δημοσιεύτηκε ολοκληρωμένη ανάλυση δημογραφικών δεδομένων, από τις 10.197 γεννήσεις παιδιών (δείκτης αναπλήρωσης 1,37), οι τρεις χιλιάδες αφορούν ξένους υπηκόους. Συνεπώς, ο πραγματικός αριθμός αναπλήρωσης που αφορά τον γηγενή πληθυσμό πέφτει κάτω από τη μονάδα, αντανακλώντας μια φθίνουσα πορεία που σημειωτέο έχει χαρακτηριστεί από τα μέλη της ad-hoc επιτροπής για το δημογραφικό ως υπαρκτή εθνική απειλή.
77,9% του πληθυσμού
Η δε αύξηση κατά 9,9% του νόμιμα διαμένοντος πληθυσμού στις ελεύθερες περιοχές, σύμφωνα με το αποτέλεσμα της απογραφής του 2021 και σε σύγκριση με το 2011, δεν διευκρινίζεται σε ποιο ποσοστό αφορά γεννηθέντες στην Κύπρο ή σε Κύπριους υπηκόους. Σημειώνεται πάντως πως τον Οκτώβριο του 2021, κατά υπηκοότητα και χώρα γέννησης, οι Κύπριοι αποτελούσαν το 77,9% του πληθυσμού. Επιπλέον, ο μέσος όρος μεγέθους εκάστου νοικοκυριού υποχώρησε στο 2,6 από τα 2,8 άτομα του 2011. Μάλιστα, τα νοικοκυριά χωρίς οικογενειακό πυρήνα αριθμούσαν 112.305 ή ποσοστό 31,4%.
Κατά το 2022, το 82,7% των παιδιών που ήρθαν στον κόσμο ήταν τα πρώτα (4.925) και τα δεύτερα (3.617) της οικογένειάς τους. Η χαρά ενός τρίτου παιδιού καταμετρήθηκε στο 11,6% (1.201) ενώ η ευλογία ενός τέταρτου (και άνω) παιδιού περιορίστηκε στο 5,5% (571). Την ίδια χρονική περίοδο, η ηλικιακή κατηγορία των πολιτών άνω των 64 ετών άγγιξε το 17,2% προσπερνώντας το ποσοστό των παιδιών κάτω ων 15 χρόνων (15,4%).
Αίτημα στη Βουλή
Ο αναπληρωτής πρόεδρος της ad-hoc επιτροπής για το δημογραφικό, βουλευτής του Δημοκρατικού Συναγερμού, Πρόδρομος Αλαμπρίτης, σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης των πολιτών και ειδικότερα της πολιτείας, παρουσίασε έρευνα υπό τον τίτλο «Πολιτικές για μείωση της υπογεννητικότητας και μέτρα στήριξης του θεσμού της οικογένειας», την οποία ετοίμασε μετά από δικό του αίτημα, η υπηρεσία ερευνών, μελετών και εκδόσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων.
Πέρα από τα πιο πάνω στοιχεία, ο Πρόδρομος Αλαμπρίτης παρουσίασε αναλυτικά, τα μέτρα που εφαρμόζουν άλλες χώρες καθώς η υπογεννητικότητα και η γήρανση του πληθυσμού προχωρούν χέρι-χέρι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου ο μέσος όρος αναπλήρωσης ήταν στο 1.46 κατά το 2022. Όπως εξήγησε, «τα στατιστικά στοιχεία αρκετών από τα κράτη που έχουν ανταποκριθεί στο ερώτημά μας καταδεικνύουν ότι υπάρχει συνεχής μείωση στον ρυθμό των γεννήσεων. Τα μέτρα που εφαρμόζονται δεν έχουν ακόμη επηρεάσει θετικά το ζήτημα της υπογεννητικότητας αλλά αναμένεται μακροπρόθεσμα να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα».
Μέτρα άλλων κρατών
- Επιγραμματικά, ο βουλευτής του ΔΗΣΥ απαρίθμησε επιγραμματικά, ω σημαντικότερα μέτρα, τα ακόλουθα
- Επίδομα τέκνου χωρίς εισοδηματικά κριτήρια (Λιθουανία και Πολωνία)
- Φορολογία ανάλογα με τη σύνθεση της οικογένειας (Γαλλία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Ουγγαρία)
- Επιδότηση στεγαστικών δανείων (Κροατία)
- Άτοκο δάνειο σε κάθε νέο ζευγάρι για κατοικία και αποταμίευση ποσού για κάθε νεογέννητο (Ουγγαρία)
- Δημιουργία χώρων φιλοξενίας παιδιών σε επιχειρήσεις (Ελλάδα)
- Χρηματοδότηση κυβέρνησης για χώρους φιλοξενίας παιδιών (Πολωνία)
- Επίδομα φροντίδας παιδιών μέχρι δύο χρόνων σε μητέρες (Λετονία)
- Μειωμένα τέλη κυκλοφορίας για πολύτεκνες οικογένειες (Πορτογαλία και Σλοβακία)
- Εφάπαξ ποσό για κάθε γέννηση (Φινλανδία, Ελλάδα)
- Δωρεάν ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγής (Πορτογαλία και Εσθονία)
«Πριν να είναι αργά»
«Δεν είναι μόνο οικονομικό το θέμα», είπε ο Πρόδρομος Αλαμπρίτης, σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως δεν είναι όλοι οι πλούσιοι πολύτεκνοι. «Απαιτείται ένας συνδυασμός μέτρων και πολιτικών που θα αντιμετωπίζουν το θέμα πολύπλευρα. Είναι αναγκαία μια ολοκληρωμένη στρατηγική που θα αφορά μέτρα καταπολέμησης της υπογεννητικότητας και στήριξης των οικογενειών πριν να είναι αργά. Μέτρα που θα στηρίζουν την οικογένεια και θα συμφιλιώνουν την καριέρα στην εργασία με την οικογένεια. Πρέπει να καλλιεργήσουμε την κουλτούρα για αγάπη προς τον θεσμό της οικογένειας και ότι η οικογένεια είναι ευλογία. Έχουμε περάσει σε οριακό σημείο για την επιβίωση του Ελληνισμού στην Κύπρο», δήλωσε.
Οι βασικές εισηγήσεις
- Συγκεκριμενοποιώντας μια σειρά βασικών εισηγήσεων για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας, αναφέρθηκε:
- Στην επέκταση των επιδομάτων μητρότητας, πατρότητας και γονικής άδειας μετ’ απολαβών
- Στην ουσιαστική επέκταση των εισοδηματικών κριτήριων για παραχώρηση του επιδόματος τέκνου και της φοιτητικής χορηγίας
- Στην παραχώρηση γενναιόδωρου εφάπαξ ποσού με τη κάθε νέα γέννηση ειδικά από το τρίτο, το τέταρτο ή και περισσότερα
- Στη φορολόγηση του εισοδήματος ανάλογα με τη σύνθεση της οικογένειας
- Στη στεγαστική πολιτική για νέα ζευγάρια και οικογένειες.
- Στην επέκταση του θεσμού των ολοήμερων σχολείων.
- Στην αύξηση του ποσού της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μέχρι να επιδοτηθεί πλήρως στα πλαίσια του ΓεΣΥ
Για το ολοήμερο σχολείο
Ο Πρόδρομος Αλαμπρίτης σχολίασε μερικές από τις πιο πάνω εισηγήσεις για να καταδείξει την ανάγκη μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης από πλευράς των συναρμόδιων υπουργείων. «Ένας πολύ μεγάλος αριθμός μονάδων της δημόσιας εκπαίδευσης ζήτησε φέτος να υιοθετήσει τον θεσμό του προαιρετικού ολοήμερου σχολείου. Το Υπουργείο Παιδείας απέρριψε το αίτημά τους, παρότι η κοστολόγηση είναι μόλις μερικά εκατομμύρια ευρώ. Η υπουργός, ενώπιον της Βουλής, ανέφερε πως θα παρθούν αποφάσεις μέχρι το τέλος της πενταετίας της διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη. Χρειάζεται να κινηθούμε τώρα, ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας. Οι αριθμοί πρέπει να μας ανησυχήσουν όλους», ανέφερε.
Αναφορικά με τη φορολογική πολιτική, ο βουλευτής του ΔΗΣΥ ζήτησε να γίνει αντιληπτό πως δεν πρέπει να λαμβάνεται υπόψη μόνο το ύψος του εισοδήματος αλλά και ο αριθμός των μελών που ζουν σε ένα νοικοκυριό. Υπενθύμισε πως συνεχίζονται οι αποκοπές που άρχισαν το 2013 και επηρέασαν τις πολύτεκνες οικογένειες ενώ υπογράμμισε πως η αύξηση στο επίδομα τέκνου όφειλε να ήταν αισθητή αντί στο 5%.
Μια φορά σε ενάμιση χρόνο
Καταληκτικά, ο Πρόδρομος Αλαμπρίτης αφού σημείωσε πως ως ad-hoc επιτροπή εξακολουθούν να αναμένουν απαντήσεις από τα συναρμόδια υπουργεία, συμπλήρωσε: «Ο Φορέας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής έχει συνεδριάσει μόλις μία φορά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, τον περασμένο Ιανουάριο και δεν έχουμε ενδείξεις για το πότε θα συνεδριάσει ξανά. Μας είπαν ότι εξετάζουν θέματα λειτουργικότητας του φορέα αλλά δεν βλέπουμε δραστικά βήματα για την αντιμετώπιση του προβλήματος του δημογραφικού και της υπογεννητικότητας».
