Συστάσεις Επ. Διοικήσεως για φυλακές: Κρεββάτι και όχι στρώμα στο πάτωμα για κρατουμένους

Σε συστάσεις για λήψη κατάλληλων μέτρων, ώστε να διασφαλίζεται ότι έκαστος κρατούμενος θα διαθέτει δικό του κρεβάτι για να κοιμάται και όχι μόνο στρώμα τοποθετημένο στο πάτωμα, ούτως ώστε να μην υπόκειται σε εξευτελιστική μεταχείριση, προβαίνει η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ως Εθνικός Μηχανισμός Πρόληψης των Βασανιστηρίων, Μαρία Στυλιανού Λοττίδη.

Σε έκθεσή της, που δίδει στη δημοσιότητα μετά από παράπονο, που της υποβλήθηκε, αναφορικά στις συνθήκες διαβίωσης στην Πτέρυγα 1Β των Κεντρικών Φυλακών, όπου κρατούμενοι κοιμούνται στο πάτωμα, η κ. Λοττίδη επισημαίνει ότι τα μέτρα αποσυμφόρησης των Κεντρικών Φυλακών, που έχουν τροχιοδρομηθεί και ήδη τίθενται σε εφαρμογή, θα πρέπει να εφαρμοστούν εντός των χρονοδιαγραμμάτων που έχουν τεθεί, με γνώμονα την προστασία των δικαιωμάτων των κρατουμένων και με στόχο να μην υπόκεινται σε εξευτελιστική μεταχείριση.

Όπως σημειώνει στην έκθεσή της, στις 15 Μαΐου του 2024 πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στις Κεντρικές Φυλακές από Λειτουργούς του Εθνικού Μηχανισμού Πρόληψης (ΕΜΠ) του Γραφείου της, μετά την υποβολή παραπόνου αναφορικά με τις συνθήκες διαβίωσης και διαμονής κρατουμένου στην Πτέρυγα 1Β των Κεντρικών Φυλακών.

Συγκεκριμένα, οι δικηγόροι κρατούμενου κατήγγειλαν στο Γραφείο της ότι ο πελάτης τους κρατείται στην Πτέρυγα 1Β των Κεντρικών Φυλακών και ένεκα του υπερπληθυσμού, βίωνε «απάνθρωπή μεταχείριση», καθότι όχι μόνο μοιραζόταν τον ίδιο χώρο με ακόμη είκοσι άτομα και δεν είχε προσωπικό κελί, αλλά και αναγκαζόταν να κοιμάται στο πάτωμα.

Σημειώνεται στην Πτέρυγα 1Β φιλοξενούνται ενήλικες άντρες καταδικασθέντες για σεξουαλικά αδικήματα κατά παιδιών. Η πτέρυγα, αρχικά, αφορούσε όλους τους σεξουαλικά αδικοπραγούντες, ανεξαιρέτως της φύσης του σεξουαλικού αδικήματος το οποίο διέπραξαν.

Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα, λόγω της ραγδαίας αύξησης των σεξουαλικών αδικημάτων κατά παιδιών και ανήλικων, στη συγκεκριμένη Πτέρυγα φιλοξενούνται κυρίως σεξουαλικά αδικοπραγούντες κατά ανηλίκων.

Όπως διαπιστώθηκε από την επί τόπου επίσκεψη των λειτουργών τόσο ο παραπονούμενος, όσο και άλλοι συγκρατούμενοί του στην Πτέρυγα 1Β δεν διέθεταν δικό τους κρεβάτι, αλλά κοιμούνταν σε στρώματα, τα οποία ήταν τοποθετημένα στο πάτωμα του γυμναστηρίου της συγκεκριμένης Πτέρυγας, που έχει πλέον μετατραπεί σε θάλαμο/κοιτώνα.

Σύμφωνα με την Επίτροπο Διοικήσεως, «αυτό οφείλεται προφανώς στο αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ο αριθμός των κρατουμένων στις Κεντρικές Φυλακές, ιδιαιτέρως στην Πτέρυγα 1Β, ξεπερνά κατά πολύ τον προβλεπόμενο, ενώ ο υπερπληθυσμός, όπως έχει σημειώσει και σε προγενέστερες εκθέσεις της η CPT, παρουσιάζει σταθερή αύξηση τα τελευταία χρόνια.

Εντούτοις, αναφέρει ότι αυτό δεν δύναται να αποτελέσει επαρκή αιτιολογία για την υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων στις Κεντρικές Φυλακές, πόσο δεν μάλλον όταν αυτή επιφέρει, με βάση και τα προαναφερθέντα διεθνή πρότυπα, εξευτελιστική μεταχείριση των κρατουμένων.

Τονίζει εκ νέου ότι η Επιτροπή Πρόληψης των Βασανιστηρίων (CPT) και γενικότερα το Συμβούλιο της Ευρώπης έχουν αναγάγει σε απόλυτη αρχή ότι οι κρατούμενοι δεν θα πρέπει να κοιμούνται σε στρώματα τοποθετημένα στο πάτωμα, αλλά το στρώμα θα πρέπει να είναι τοποθετημένο σε πλαίσιο (σκελετό) κρεβατιού.

Ως εκ τούτου, αναφέρει ότι η CPT έχει κατ’ επανάληψη υποβάλει συστάσεις στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, περιλαμβανομένης και της Κύπρου, για να διασφαλίζουν ότι όλοι οι κρατούμενοι διαθέτουν δικό τους κρεβάτι και δεν κοιμούνται σε στρώματα στο πάτωμα, καθότι μόνο έτσι πληρούνται τα ελάχιστα όρια αξιοπρεπούς μεταχείρισης.

Εξάλλου, αναφέρει ότι επειδή η τοποθέτηση στρωμάτων στο πάτωμα είναι απότοκο και του υπερπληθυσμού που μαστίζει τις φυλακές, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε άλλες χώρες, επισημαίνεται ότι η CPT έχει καλέσει τα κράτη που αντιμετωπίζουν φαινόμενα υπερπληθυσμού στις φυλακές, όπως το αντιμετωπίσουν με αποφασιστικότητα, θέτοντας, μεταξύ άλλων, ανώτατο όριο για τον αριθμό των κρατουμένων και αυξάνοντας τη χρήση εναλλακτικών μέτρων αντί της κράτησης/φυλάκισης.

Προς την ίδια κατεύθυνση, η Επίτροπος Διοικήσεως αναφέρει πως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έχει σαφώς ορίσει ως απαραίτητη προϋπόθεση για την αξιοπρεπή μεταχείριση των κρατουμένων ότι θα πρέπει να διαθέτουν ξεχωριστό χώρο ύπνου, να έχουν στη διάθεσή τους τουλάχιστον τρία τ.μ. προσωπικού χώρου στο κελί και να δύναται να διακινούνται ελεύθερα εντός του κελιού. Εάν οποιοδήποτε από τα εν λόγω στοιχεία δεν πληρείται ισοδυναμεί, σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, με παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ και, ως εκ τούτου, με εξευτελιστική μεταχείριση των κρατουμένων.

Η κ. Λοττίδη εισηγείται ότι να πρέπει να αξιολογηθούν εκ νέου οι τρόποι αποσυμφόρησης των φυλακών, αυξάνοντας τη χρήση εναλλακτικών μέτρων αντί της κράτησης/φυλάκισης, για αδικήματα με ποινή φυλάκισης 2 ετών και κάτω και εφόσον έχουν εκτίσει σημαντικό μέρος της ποινής τους εξαιρουμένων αδικημάτων ιδιάζουσας μορφής, πρακτική, η οποία ακολουθείται και σε άλλες χώρες.

«Θα πρέπει δε», σημειώνει, «στο μεσοδιάστημα να λαμβάνονται μέτρα για τη διασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων και ειδικότερα να μην αναγκάζονται οι κρατούμενοι να κοιμούνται στο πάτωμα, μέχρι την οριστική διευθέτηση του προβλήματος».

Η εν λόγω αυτεπάγγελτη τοποθέτηση της Επιτρόπου Διοικήσεως, υπό την αρμοδιότητά της ως Εθνικός Μηχανισμός Πρόληψης των Βασανιστηρίων, υποβάλλεται στον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, ως αρμόδια Αρχή για τον συγκεκριμένο χώρο κράτησης, καθώς και στον Αν. Διευθυντή των Κεντρικών Φυλακών.

Αναμένει δε, ότι τόσο ο Υπουργός όσο και η Διεύθυνση των Κεντρικών Φυλακών θα προβούν στις αναγκαίες ενέργειες για την πλήρη υλοποίηση των προαναφερθέντων, για τη διασφάλιση της αξιοπρεπούς και χωρίς εκπτώσεις διαβίωσης όλων των κρατουμένων στις Κεντρικές Φυλακές.