24news team
Συγκλονιστικές μαρτυρίες και αφηγήσεις αμάχων αλλά και αιχμαλώτων που έζησαν την φρίκη της τουρκικής εισβολής του 1974 παρουσιάζει η έκδοση «Κύπρος 1974: Γεγονότα και μαρτυρίες» η οποία θα κυκλοφορήσει με την Καθημερινή την Κυριακή 14 Ιουλίου. Πρόκειται για τον πρώτο τόμο του δίτομου έργου που ετοιμάστηκε ειδικά για τα 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή και κατοχή.
Η επετειακή έκδοση παρουσιάζει ανέκδοτες φωτογραφίες και μαρτυρίες αλλά και την ιστορική καταγραφή των ταραγμένων ημερών του πολέμου.
Πενήντα χρόνια μετά την μεγάλη καταστροφή του 1974 η Καθημερινή φέρνει στο φως τις μαρτυρίες των πρωταγωνιστών.
Φιλοξενούνται μαρτυρίες των νεαρών τότε εφέδρων, έμπειρων στρατιωτικών αλλά και στελέχη των υπηρεσιών συλλογής πληροφοριών, που έζησαν από κοντά τη φρίκη της εισβολής.
Μαρτυρίες γυναικών αλλά και αφηγήσεις αμάχων και αιχμαλώτων μεταφέρουν, 50 χρόνια μετά, τον εφιάλτη του πολέμου, το δράμα και τον όλεθρο που έζησε η Κύπρος το 1974. Μαζί με πλήθος φωτογραφίες που δημοσιεύονται για πρώτη φορά.
Το 24Νews επέλεξε δύο μικρά αποσπάσματα από τις μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν την φρίκη του πολέμου και την απροκάλυπτη βία από Τούρκους στρατιώτες.
«Τους έπαιξαν επιτόπου, στην αυλή του σπιτιού μας»
Ο Πετράκης Σουππουρής από το χωριό Παλαίκυθρο σε κατάθεση που έδωσε στις 20 Σεπτεμβρίου 1974 περιέγραψε όσα συγκλονιστικά έζησε στα μέσα Αυγούστου 1974, όταν είδε στην αυλή του σπιτιού του οι Τούρκοι στρατιώτες να σκοτώνουν τους στενούς συγγενείς του ενώ ο ίδιος επέζησε της ομαδικής δολοφονίας.
Όπως ανέφερε στην κατάθεσή του, «Κατά η ώρα 11 π.μ. της ιδίας ημέρας, Σάββατον, 17.8.1974, ήρταν στο σπίτι μας επτά Τουρκοκύπριοι, διότι εφορούσαν όλοι πολιτικά ρούχα, εκ των οποίων οι τέσσερις ήσαν οπλισμένοι, και έβγαλαν έξω στην αυλή τους Γιαννάτζιη, Χριστινού Γιαννά- τζιη, Θέκλα Σουππουρή και Μαργαρίταν Λιασή και τους έπαιξαν επιτόπου μέσα στην αυλήν του σπιτιού μας.
Μετά εμπήκαν έσσω και μας έβγαλαν όλους έξω. Σαν μας έβγαλαν έξω, μας εκτυπούσαν στην κεφαλήν και μόλις εβγαίναμεν έξω μας επαίζαν και επέθαναν όλοι, πλην της θείας μου, Ορθοδοξίας Σουππουρή, του αδελφού μου Κωστάκη, του Γιώρκου Λιασή και της Γιαννούλας Νίκου. Εντούτοις όλοι μας επληγώθημεν που τες σιηπεθκιές, εγώ σε δύο τόπους, στην κοιλιάν και στο στήθος, ο Γιώργος Λιασής στο κεφάλι και στην ράχην και η Γιαννούλα Νίκου στο χέρι και στην ράχην και στα πόδια.» Ανέφερε ακόμα πως «Οι Τούρκοι άμα που ήρθαν στο σπίτι μας και μας έπαιξαν και εσκότωσαν τους γονείς μου και όλους τους άλλους, κανένας μας δεν είχεν φέρει αντίστασιν στους Τούρ- κους. Θέλω να προσθέσω ότι ο πατέρας μου εφύλαεν θαμμένα χαμαί μέσα στην αυλήν του σπιτιού μας 438 λίρες σε μετρητά και άμαν που ήρταν οι Τουρκοκύπριοι στο σπίτιν μας και μας έπαιξαν, ο αδελφός μου ο Γιαννάκης, που έξερεν πού ήσαν, τους τα έδωσεν για να μη μας σκοτώσουν. Αλλά αυτοί μετά που τούτον μας έπαιξαν.»
«Τες κόρες μου έχωννα τες για να μεν τες δουν οι Τούρκοι»
Η Γεωργούλλα Νικόλα Παπανικόλα που κατοικούσε στο Παλαίκυθρο και το 1974 ήταν 41 ετών κατέθεσε στις 5 Νοεμβρίου 1974 ότι οι Τούρκοι στρατιώτες τους έκλεισαν σε μια παράγκα.
Περιέγραψε τα δραματικά βιώματά τους στην παράγκα και του βιασμούς νεαρών κοριτσιών από τους Τούρκους στρατιώτες. Όπως ανέφερε μεταξύ άλλων, «Κατά η ώρα πέντε το δείλις, την ίδιαν ημέραν, ήρταν τρεις στρατιώτες Τούρκοι με όπλα τζιαι μπήκαν μέσα στην παράγκα. Εδώσαν μας γυρόν τζιαι πήαν κοντά σε δύο κοπέλες που [...], εν ξέρω τα ονόματά τους τζιαι τραβήσαν τες που τα μαλλιά σαν εκάθουνταν τζιαι τραβηκτές εφκάλαν τες έξω που την παράγκαν τζιαι κλείσαν την πόρταν. Εκάμαν καμιάν ώραν τζιαι οι κοπελλούδες ήρταν πίσω κλαμένες, με τα ρούχα τους λερωμένα με κόπρια των όρνιθων τζιαι είπαν μας ότι εβιάσαν τες οι στρατιώτες. Η μία ήταν 14 χρονών τζιαι η άλλη ήτουν χαρτωμένη [σ.σ. αρραβωνιασμένη]. Ο λαιμός τους ήτουν δακκαμένος τζιαι εφαίνουνταν μαυράδες στα σιέρκα τζιαι στα πόδια τους. Επίσης, μας είπαν ότι εβίασαν την κοπέλαν που ήταν 14 χρονών δύο στρατιώτες τζιαι άνοιξεν αιμορραγίαν. Είσιεν γυναίκες που είχαν σεντόνια μαζί τους τζιαι κόψαν λούρες τζιαι εβάλαμεν της κοπέλας για να σταματήσει η αιμορραγία. Η χαρτωμένη είπεν μας ότι εβιάσαν την τρεις στρατιώτες, ο ένας πίσω που τον άλλον.
Την άλλην ημέραν, πριν το μεσημέρι, ήρταν άλλοι τέσσερις στρατιώτες τζιαι πιάσαν τρεις κοπέλες. Η μία ήτουν η χαρτωμένη που πιάσαν τζιαι την προηγούμενην ημέραν. Επήραν τες τζιαι κάμαν καμιάν ώραν τζιαι φέραν τες πίσω. Ήτουν κλαμένες τζιαι φωνάζαν λέγοντας: «Νήεν μεν μας γεννήσει η μάνα μας», τζιαι είπαν μας ότι τες εβιάσαν. Εξήχασα να σου πω ότι που πιάσαν τες κοπέλες εδήνναν τα σιέρκα τους που πίσω τζιαι τα μάτια τους με ρούχον για να μεν θωρούν.
Για θκυο μέρες δεν εφάαμεν τίποτε, ούτε νερό να πιούμεν. Πού ήταν να εύρου- μεν; Τα μωρά επεινούσαν τζιαι διψούσαν τζιαι κλαίαν. Την δεύτερην ημέραν ήταν οι στρατιώτες τζιαι δώκαν λλίον νερόν που τα παούρκα τους στα μωρά. Για την φυσικήν μας ανάγκη εν μας αφήναν να φκούμεν έξω τζιαι ήμαστεν υποχρεωμένες να κάμνουμεν μεσ’ την παράγκαν. Ήτουν πολλά δύσκολον, γιατί οι μεγάλοι αντέχαν λλίον, αλλά τα μωρά εν αντέχαν. Είσιεν πολλές γενέτζιες που κατουρούσαν πάνω τους.
Την τρίτην ημέραν ήρταν ξανά οι στρατιώτες κατά τα μεσάνυκτα τζιαι με φα- νάρκα, επιάσαν πέντε κοπέλες τζιαι φύαν που την παράγκαν. Εκάμαν 1 ώραν τζιαι φέραν τες πίσω κλαμένες τζιαι είπαν μας ότι τες εβιάσαν. Μάλιστα, η μία είπεν μας ότι επιάσαν της τζιαι το βρακούδιν της.
Την τέταρτην ημέραν ήρταν ξανά οι στρατιώτες τζιαι ηθέλαν να πιάσουν τρεις αδελφές από [...]. Τότε η μάνα τους εμούνταρεν να γλυτώσει τες κόρες της τζιαι οι στρατιώτες εκουντήσαν την τζιαι έππεσεν χαμαί τζιαι πιάσαν τες κοπέλες. Εδήσαν τα σιέρκα τους, όπως τες άλλες φορές τζιαι πήραν τες. Εκάμαν καμμιάν ώραν τζιαι φέραν τες πίσω κλαμένες τζιαι είπαν μας ότι τες εβιάσαν.»
«Τες κόρες μου έχωννά τες για να μεν τες δουν οι Τούρκοι. Εφορήσαμεν τους παλιά ρούχα, εσσιήσαμεν μαύρα μεσο- φόρκα τζιαι εδήσαν τες κεφαλές τους να φαίνουνται μεγάλες. Τέσσερα μερόνυκτα εν εκοιμηθήκαμεν. Εφκάλλαμέν την κάθο- ντας πάνω στο κριθάρι. Πολλοί που μας, κυρίως τα μωρά, εφκάλαν φουτούνες που το κριθάρι. Εξάλλου, ήταν τόσον λλίος ο τόπος, που εν ημπορούσαμεν να ξαπλώσουμεν χαμαί, ούτε τζιαι ρούχα είχαμεν να βάλουμεν χαμαί.»
Μερικά από τα ενδιαφέροντα περιεχόμενα του Ά τόμου που θα κυκλοφορήσει με την Καθημερινή την Κυριακή 14 Ιουλίου:
«Θα σας κάνουν πραξικόπημα...» – Συνέντευξη του Χάρη Βωβίδη στον Πιέρρο Ι. Τζανετάκο
«Αν ήμασταν στην ακτή, δεν θα περνούσαν!» – Συνέντευξη του Μάκη Οικονομίδη στον Αλέξη Παπαχελά
«Τώρα που θα πάτε στην Αθήνα, να πάρετε μέτρα» – Συνέντευξη του Αλέξανδρου Σημαιοφορίδη στον Αθανάσιο Κατσικίδη
«Έχω την πικρή γεύση της ήττας στο στόμα» – Συνεντεύξεις ανδρών της 31ης Μοίρας Καταδρομών στον Πιέρρο Ι. Τζανετάκο
«Βλέπαμε ότι η κατάσταση ξέφευγε...» – Συνέντευξη του Περικλή Κορκόντζελου στον Αθανάσιο Κατσικίδη
«Το τι έγινε δεν περιγράφεται...» – Συνέντευξη του Σπυρίδωνα Δελλή στον Αθανάσιο Κατσικίδη
«Να γίνεται η απόβαση και να μη μας επιτρέπουν να ρίξουμε...» – Συνέντευξη του Σάββα Παυλίδη στον Σάκη Ιωαννίδη
«Και να μας σκοτώσουν, δεν έχει σημασία πλέον!» – Συνέντευξη του Βασιλείου Ροκκά στον Αθανάσιο Κατσικίδη
«Όλοι οι φαντάροι θέλουν να γυρίσουν στο νησί» – Συνεντεύξεις ανδρών της ΕΛΔΥΚ στον Πιέρρο Ι. Τζανετάκο
Ήρωες για μία μέρα – Συνεντεύξεις καταδρομέων της Επιχείρησης «Νίκη» στον Πιέρρο Ι. Τζανετάκο
«Να πέσεις κάτω και να κάμεις τη νεκρή» – Συνέντευξη της Χαρίτας Μάντολες στον Σάκη Ιωαννίδη
-Αφηγήσεις αμάχων
-Αφηγήσεις αιχμαλώτων
«Ποτέ δεν πίστεψα ότι ο πατέρας μου αιχμαλωτίστηκε» – Συνέντευξη της Μαρίας Καλμπουρτζή στον Πιέρρο Ι. Τζανετάκο
