Η επικριτική ρητορική στα εθνικά θέματα επιστρέφει με ορμή στην ατζέντα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία. Μετά την προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη, τα πυρά της αντιπολίτευσης άρχισαν να στρέφονται πλέον προς έναν πιο ευαίσθητο στόχο: τη «Γαλάζια Πατρίδα» και την Κύπρο. Αξιωματούχοι της αντιπολίτευσης CHP, απόστρατοι, αναλυτές, αλλά και ΜΜΕ, προσκείμενα στο κεμαλικό στρατόπεδο, κλιμακώνουν τις κατηγορίες περί «παραχώρησης εθνικών συμφερόντων».
Ο Ερντογάν, καταγγέλλουν, φαίνεται να ηττάται σε ένα πολύ πιο κρίσιμο πεδίο — αυτό της εθνικής κυριαρχίας και των θαλασσίων ζωνών. Και η Γαλάζια Πατρίδα, που κάποτε ήταν λάβαρο ισχύος, σήμερα μοιάζει με κουρελιασμένο πανί στη νηνεμία της διπλωματίας.
Από τη “Θριαμβεύουσα” στην ταπεινωτική αποχή
Γεωπολιτική απομόνωση χαρακτηρίζει την «εξωτερική πολιτική του θριάμβου Ερντογάν» ο πρώην πρέσβης και αρμόδιος τομεάρχης για την Εξωτερική Πολιτική του CHP, Ναμίκ Ταν. Με λόγο κοφτερό και σκωπτικό, ο Ταν περιγράφει με παραδείγματα την περιθωριοποίηση της Τουρκίας, τις διπλωματικές γκάφες και τις φαντασιώσεις ισχύος, που δεν συνάδουν ούτε με τα εθνικά συμφέροντα ούτε με τη διεθνή πραγματικότητα.
Η Σαμαρκάνδη απογυμνώνει τα αδιέξοδα της Άγκυρας
Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ με τις Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας, που πραγματοποιήθηκε στη Σαμαρκάνδη στις 4 Απριλίου, αποτέλεσε για τον Ναμίκ Ταν μια οδυνηρή υπενθύμιση της διεθνούς απομόνωσης της Τουρκίας. Όχι μόνο οι πέντε ηγέτες των ΔΚΑ υπέγραψαν μια κοινή δήλωση που στηρίζει τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ κατά της αναγνώρισης της «ΤΔΒΚ», αλλά χώρες όπως το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν προχωρούν σε πλήρη διπλωματική αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο πρώην διπλωμάτης δεν διστάζει να μιλήσει ειρωνικά για την «σιωπηλή ανοχή» της κυβέρνησης ακόμη και όταν χώρες-σύμμαχοι, όπως το Κατάρ, ευθυγραμμίζονται με τη Λευκωσία. Το γεγονός ότι οι πρώην «αδελφοί» της Άγκυρας στην Κεντρική Ασία ενισχύουν τη σχέση τους με την ΕΕ, εις βάρος των τουρκικών θέσεων, αποτελεί για τον Ταν απόδειξη της διπλωματικής αποτυχίας.
Ο «Ηνίοχος» και η στρατιωτική μοναξιά της Τουρκίας
Ο Ναμίκ Ταν συνεχίζει το κατηγορητήριο εστιάζοντας στη στρατιωτική απομόνωση. Η άσκηση «Ηνίοχος 2025» στην Ανδραβίδα – με συμμετοχή από Ελλάδα, ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία, Ισραήλ, Ινδία και αραβικά κράτη όπως το Κατάρ και τα ΗΑΕ – εκλαμβάνεται ως χειροπιαστή απόδειξη ότι η Τουρκία δεν αποτελεί πλέον μέρος καμίας περιφερειακής ισορροπίας.
Ο Ταν επισημαίνει την «πολύτιμη μοναξιά» που επικαλείται η Άγκυρα ως δική της επιλογή, ειρωνευόμενος πως πλέον δεν έχει ούτε φίλους ούτε συμμάχους, παρά μόνο φαντασιώσεις ισχύος. Ακόμη και το Κατάρ, στενός σύμμαχος και οικοδεσπότης της Χαμάς, συμμετέχει σε στρατιωτικές ασκήσεις με το Ισραήλ, ενώ η Τουρκία σιωπά.
Οικονομικός Διάλογος... υπό όρους και υπενθυμίσεις
Η επίσκεψη του υπουργού Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ στις Βρυξέλλες, πρώτη από το 2019, αποτέλεσε άλλη μία αφορμή για αιχμηρή κριτική. Ο Ταν τονίζει την απόσταση ανάμεσα στην ωραιοποιημένη αφήγηση της Άγκυρας και τις ψυχρές διαπιστώσεις των Βρυξελλών: το κράτος δικαίου, η φυλάκιση εκλεγμένων στελεχών και δημοσιογράφων, αλλά και η εγκατάλειψη της «Γαλάζιας Πατρίδας» αποτέλεσαν βασικά σημεία της ατζέντας.
Για τον Ταν, η αναβίωση του διαλόγου με την ΕΕ ήρθε όχι ως αποτέλεσμα επιτυχίας, αλλά ως προϊόν υποχωρήσεων. Η ΕΕ, σημειώνει, υπενθυμίζει ότι δεν υπάρχει οικονομική σταθερότητα χωρίς δημοκρατία – μια υπενθύμιση που υποβαθμίστηκε πλήρως από τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά ΜΜΕ.
Από εχθρός... επισκέπτης: ο Χάφταρ στην Άγκυρα
Στο τρίτο μέρος της παρέμβασής του, ο πρώην πρέσβης ασκεί δριμεία κριτική στην υποκρισία της τουρκικής κυβέρνησης στο μέτωπο της Λιβύης. Ο Αντιστράτηγος Σαντάμ Χάφταρ, γιος του Χαλίφα Χάφταρ – δηλαδή του αντιπάλου που η Τουρκία πολέμησε στρατιωτικά στη Λιβύη – έγινε δεκτός από τον Τούρκο Υπουργό Άμυνας με τιμές. Μια εικόνα που, κατά τον Ταν, αποδομεί εντελώς την υποτιθέμενη «πολιτική αρχών» της Άγκυρας.
Παράλληλα, ανασύρει τις φαντασιώσεις περί ελέγχου της Συρίας, του Λιβάνου και της Παλαιστίνης στο όνομα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, οι οποίες εγκαταλείφθηκαν άρον-άρον μόλις το Ισραήλ προέβη σε αποτρεπτικές απειλές. Ο σχολιασμός του είναι καυστικός: από τους γεμάτους αυτοπεποίθηση εθνικιστικούς λεονταρισμούς περάσαμε στις άτακτες υποχωρήσεις. Ο Ναμίκ Ταν δεν μασάει τα λόγια του: η Τουρκία δεν θριαμβεύει στην εξωτερική πολιτική – υποχωρεί, περιθωριοποιείται και αγνοεί τα πραγματικά της συμφέροντα. Ο βετεράνος διπλωμάτης και πολιτικός του CHP αποδομεί την εικόνα ισχύος που φιλοτεχνεί η κυβέρνηση, υπογραμμίζοντας πως η ονειροπόλος εξωτερική πολιτική της Άγκυρας δεν οδηγεί σε στρατηγικά κέρδη, αλλά σε γεωπολιτική απομόνωση και θεσμική απαξίωση.
Μεταμόρφωση της τουρκικής πολιτικής: Από την επιρροή στην ανοχή
Η αντιπολιτευόμενη εφημερίδα Σοζτζού, με τη σειρά της, καταγράφει σήμερα την πορεία της -κατά την άποψη των αντιμαχόμενων της κυβέρνησης-απομάκρυνσης από το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας βήμα-βήμα.
«Υπήρξε εποχή που η Τουρκία επηρέαζε την Ουάσιγκτον. Το 1987, οι ΗΠΑ επέβαλαν εμπάργκο όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία, ώστε να μην προκληθούν οι συνομιλίες για λύση στο Κυπριακό. Το εμπάργκο διατηρήθηκε επί δεκαετίες. Σήμερα, όμως, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο.
Από το 2020 έως το 2024, οι ΗΠΑ όχι μόνο ήραν πλήρως το εμπάργκο, αλλά ενίσχυσαν στρατιωτικά τη Λευκωσία, υποδέχθηκαν τον ηγέτη της στον Λευκό Οίκο και επέτρεψαν την αγορά αμερικανικών όπλων. Η Άγκυρα περιορίστηκε σε ανακοινώσεις καταδίκης, ενώ ταυτόχρονα η στρατηγική της στο νησί αποδυναμώνεται», αναφέρει στο άρθρο του στη Σοζτζού ο ταξίαρχος ε.α. Ναίμ Μπαμπούρογλου.
Εγκατάλειψη των γεωτρήσεων
Η στροφή στην πολιτική της «Γαλάζιας Πατρίδας» αποτελεί το κεντρικό σημείο των επικρίσεων. Η τουρκική κυβέρνηση είχε επενδύσει τεράστια ποσά στον ενεργειακό στόλο: τέσσερα γεωτρύπανα, δύο σεισμικά ερευνητικά σκάφη, μια στρατηγική επένδυση ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων.
Όμως, από τον Σεπτέμβριο του 2020, οι επιχειρήσεις σταδιακά σταμάτησαν. Αντί για έρευνες σε αμφισβητούμενες περιοχές, τα γεωτρύπανα στάλθηκαν στη Μαύρη Θάλασσα, μακριά από την ένταση. Το πλοίο Αμπντουλχαμίτ Χαν, το καμάρι του στόλου, κατέληξε να δραστηριοποιείται εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων, μακριά από την Ανατολική Μεσόγειο. Το Oruc Reis, κάποτε έμβλημα της τουρκικής παρουσίας στην περιοχή, αποσπάστηκε στη Σομαλία.
Ανάθεση της Μεσογείου σε τρίτους
Η εγκατάλειψη της Ανατολικής Μεσογείου άφησε κενό, το οποίο έσπευσαν να καλύψουν άλλοι. Η Κυπριακή Δημοκρατία προχωρά σε γεωτρήσεις στο περίφημο «οικόπεδο 5», εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, σε συνεργασία με την ExxonMobil και την Qatar Petroleum. Η Τουρκία παρακολουθεί χωρίς ανταπόδοση.
Το ερώτημα που τίθεται από τους επικριτές είναι πώς είναι δυνατόν η κυβέρνηση να αποδέχεται παθητικά τέτοιες εξελίξεις, όταν ακόμη και το Κατάρ, στενός σύμμαχος, δρα σε συνεργασία με τους Ελληνοκύπριους σε περιοχή αμφισβητούμενης κυριαρχίας;
Αμερικανικές και γαλλικές βάσεις στην Κύπρο
Η στρατιωτικοποίηση της Κύπρου από ΗΠΑ, Γαλλία, Ισραήλ και Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί άλλη μια εστία κριτικής. Ραντάρ, αεροπορικές και ναυτικές βάσεις, κοινές ασκήσεις με την ΕΔΝΚ – και όλα αυτά δίπλα ακριβώς στην Τουρκία. Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Ερντογάν ότι παρακολουθεί αμήχανα την οικοδόμηση μιας ΝΑΤΟϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας εις βάρος της Τουρκίας.
Νησιά Αιγαίου και Ίμια
Στο Αιγαίο, οι αντιπολιτευόμενοι φωνάζουν πως η Άγκυρα επιλέγει να «καταδικάζει» αντί να «αντιδρά».
«Τα νησιά που παραβιάζουν το αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς, οι αμφισβητούμενες βραχονησίδες (EGAYDAAK), ακόμη και τα Ίμια», επιστρέφουν στον δημόσιο διάλογο. Το 1996, λένε, η Τουρκία ύψωνε τη σημαία της. Το 2025, περιορίζεται σε ανακοινώσεις και διεθνείς προσφυγές.
Το τελειωτικό χτύπημα: Οργανισμός Τουρκικών Κρατών και αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας
Στο τέλος, έρχεται ίσως η μεγαλύτερη τραγωδία κατά την Σοζτζού. Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν —σύμμαχοι της Άγκυρας και μέλη του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών— διορίζουν πρεσβευτές στην Κύπρο, αναγνωρίζοντας με τον πιο επίσημο τρόπο την Κυπριακή Δημοκρατία. Η «τουρκική ενότητα» που οραματιζόταν ο Ερντογάν καταλήγει να λειτουργεί ως πιστοποίηση της ήττας του στο Κυπριακό.
Ανίκανη δύναμη
«Από το στρατηγικό βάθος, την πολιτική μηδενικών προβλημάτων και μετά στην πολύτιμη μοναξιά... Τώρα στην ιστορία ενός οδυνηρού ταξιδιού σε μια αναποτελεσματική δύναμη.
Στην εποχή της «Νέας Τουρκίας».
Μην εκπλαγείτε, αν η ΕΔΝΚ και ακόμη και το Ισραήλ γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ», καταλήγει η αντιπολιτευόμενη εφημερίδα Σοζτζού.
Πηγή: ethnos
