Ηπατίτιδα σε παιδιά - Πρόληψη, αντιμετώπιση και ευάλωτες ομάδες

Του Ανδρέα Κόκκινου

Ήχησε καμπανάκι στις ιατρικές υπηρεσίες αφού οι συνεχείς αναφορές που καταφθάνουν από χώρες του εξωτερικού -και κυρίως από τη Μεγάλη Βρετανία- για έξαρση κρουσμάτων οξείας ηπατίτιδας σε παιδιά καθώς και η ανακοίνωση του ΠΟΥ για τον πρώτο θάνατο, φέρεται να έχουν θορυβήσει και την ιατρική κοινότητα στην Κύπρο.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Πρόληψη και τον Έλεγχο Νόσων το πρώτο κρούσμα εντοπίστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη συνέχεια ταυτοποιήθηκαν κι άλλα σε τουλάχιστον 12 χώρες. Σε όλο τον κόσμο έχουν τώρα καταγραφεί περίπου 190 περιπτώσεις σοβαρής ηπατίτιδας σε παιδιά, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Πρόληψη και τον Έλεγχο Νόσων (ECDC).

Κάνοντας μία πρώτη ανάλυση με τον Διευθυντή της Παιδιατρικής Κλινικής του Μακαρείου Νοσοκομείου και Παιδονεφρολόγο, Δρ Αβραάμ Ηλία αλλά και της Επίκουρου Καθηγήτριας Παιδιατρικής και Λοιμωξιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου Δρ Μαρίας Κολιού που μίλησαν στην «Κ» μπορούμε να εξάγουμε κάποια πρώτα συμπεράσματα σε σχέση με την προέλευση, την έκταση αλλά και τη διάρκεια της έξαρσης ενώ έχουμε πλέον μια πιο αποκρυσταλλωμένη εικόνα της συμπτωματολογίας, τρόπων πρόληψης αλλά και της επικινδυνότητας για παιδιά που προσβάλλονται.

Συμπτώματα, πώς θα το αντιληφθείτε, ποιους προσβάλει

Η έξαρση της ηπατίτιδας συνδέεται κατά συντριπτική πλειοψηφία με παιδιά μεταξύ τριών εώς πέντε ετών. Αρχικά φαίνεται πως για την μετάλλαξη αυτή ευθύνεται ο αδενοιός (στέλεχος 41). Ο αδενοιός είναι ιδιαίτερα συνηθισμένος έχοντας ως κύρια συμπτώματα τη ρινική καταρροή, τον βήχα, πονόλαιμο, χαμηλό πυρετό ή/και κοκκίνισμα των ματιών και ενώ αφορά ουσιαστικά λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος.

Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε μιλώντας στην «Κ» η Δρ Μαρία Κολιού αρχικά ο αδενοιός ενδέχεται να προκαλεί κάτι που μοιάζει με κοινή γαστρεντερίτιδα. Τα συμπτώματα λοιπόν που γίνονται εμφανή στο ξεκίνημα αφορούν εμετούς, διάρροια και πιθανόν πόνους στην κοιλιακή χώρα. Στην ιογενή οξεία ηπατίτιδα όμως, το σημείο που την ξεχωρίζει από μία κοινή γαστρεντερική διαταραχή ή οποιασδήποτε άλλης -ήδη γνωστής μορφής- ηπατίτιδα είναι η εμφάνιση ίκτερου. Δηλαδή κιτρίνισμα αρχικά στο «ασπράδι» του ματιού αλλά και κατ’επέκταση στο δέρμα.

Πόσο επικίνδυνη είναι η οξεία ιογενής ηπατίτιδα; Μεταδίδεται εύκολα;

Ιδιαίτερη αίσθηση μας προκάλεσε ένα στατιστικό στοιχείο που παρέθεσε η Επίκουρος Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Λοιμωξιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου Δρ Μαρία Κολιού σε συνάρτηση με την επικινδυνότητα της οξείας ηπατίτιδας. Με τα στοιχεία λοιπόν που είχε ενώπιον της -και αφορούσαν μέχρι και την Μεγάλη Παρασκευή 22 Απριλίου- είχαν εντοπιστεί 169 περιστατικά που θεωρήθηκαν κρούσματα του συγκεκριμένου στελέχους. Από αυτά τα 169 σοβαρά περιστατικά, 1 στα 10 παιδιά χρειάστηκε μεταμόσχευση ήπατος, ποσοστό που αν μη τι άλλο θεωρείται ιδιαίτερα υψηλό.

Παρ’όλα αυτά όσο πιο έγκαιρα διαγνωστεί τόσο πιο εύκολα μπορεί ν’αντιμετωπιστεί. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί από τους γονείς στην έγκαιρη διάγνωση, με σημεία αναφοράς την εμφάνιση ίκτερου (είτε στα μάτια, είτε στο δέρμα) αλλά και τα αποχρωματισμένα κόπρανα. Η αντιμετώπιση του γίνεται συμπτωματικά -αναλόγως της φάσης στην οποία βρίσκεται ο ασθενής και της έντασης των συμπτωμάτων- ενώ υπογραμμίστηκε πως από τα 111 περιστατικά που εντοπίστηκαν στην Μεγάλη Βρετανία δεν βρέθηκε κανένα εξ’αυτών που να συνδέεται με κάποιο άλλο (ορφανά κρούσματα).

Οι κύριοι τρόποι μετάδοσης είναι μέσω κοπράνων ή εκκρίσεων του αναπνευστικού γι’αυτό και βαρύνουσας σημασίας στην πρόληψη του είναι οι κανόνες υγιεινής. Η καθαριότητα στην τουαλέτα, η καλή πλύση των χεριών αλλά και η απολύμανση σε πόμολα και πόρτες μπορεί να λειτουργήσουν ευεργετικά για την μείωση της μετάδοσης/εξάπλωσης αν και σύμφωνα με όσα υποστήριξε η Δρ Κολιού η «μεγάλη επικοινωνία» μεταξύ Κύπρου και Ηνωμένου Βασιλείου (τουρίστες, φοιτητές, Κύπριοι που κατοικούν στο Η.Β και επιστρέφουν για δουλειές ή διακοπές) αναμένεται να φέρουν κρούσματα και στη χώρα μας.

Συνδέεται με τον κορωνοιό; Η θεωρία των συνεχόμενων lockdown

Προσπαθώντας να εστιάσουμε στην προέλευση της μετάλλαξης η Δρ Μαρία Κολιού μας ανέλυσε μία θεωρία που φέρεται να συζητείται στα ιατρικά λόμπυ. Πιο συγκεκριμένα μας αναφέρθηκε πως τα συνεχόμενα lockdown κατά την περίοδο της πανδημίας και ο παρατεταμένος εγκλεισμός -παρέα με τις φοβίες για μικρόβια- ενδέχεται να έχουν συμβάλει έμμεσα στην έξαρση των περιστατικών.

Υπογράμμισε πως η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών λόγω της παραμονής στο σπίτι, δεν ερχόταν σε επαφή με μικρόβια ή μικροοργανισμούς κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να «αδυνατίζει» ουσιαστικά το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Όσο πιο ενεργά και συχνά λοιπόν εκτίθεται ο οργανισμός σε μικροοργανισμούς ή/και μικρόβια τόσο πιο ενεργά δουλεύει. Στον αντίποδα η Δρ Κολιού πρόσθεσε πως δεν είναι η μόνη λοίμωξη που επανήλθε σε μεγαλύτερους αριθμούς ή ένταση από προηγούμενες χρονιές κάνοντας χαρακτηριστική αναφορά σε περιστατικά βρογχιολίτιδας -που προσβάλει κυρίως βρέφη- και το 2021 δημιούργησε πιο σοβαρές λοιμώξεις απ’ότι στο παρελθόν.

Καταληκτικά και σύμφωνα με αναφορές του Ελλαδίτη καθηγητή Ηλία Μόσιαλου και τα οποία πηγάζουν από τα επίσημα στοιχεία που έχουν παραθέσει οι Βρετανοί αναφέρεται πως υγειονομικοί φορείς, επεξεργάζονται τα δεδομένα λοίμωξης με κορωνοϊό και άλλους μικροοργανισμούς και διερευνώνται οι αλληλεπιδράσεις για να κατανοηθεί εάν η μόλυνση με αδενοϊό στον γενικό παιδιατρικό πληθυσμό έχει προηγηθεί της μόλυνσης με κορωνοϊό, αν συνυπάρχει, αν ήταν δευτερογενής λοίμωξη εντός 27 ημερών ή καθυστερημένη δευτερογενής μόλυνση έως 59 ημέρες μετά από λοίμωξη από κορωνοϊό.

Τα δεδομένα επί του παρόντος δείχνουν ότι μεταξύ Οκτωβρίου 2020 και Μαρτίου 2022, υπήρξε αύξηση τόσο των προηγούμενων, όσο και των δευτερογενών λοιμώξεων σε παιδιά κάτω των 10 ετών. (Παρόμοιες αυξήσεις έχουν επίσης παρατηρηθεί και για άλλες παιδικές λοιμώξεις).

Επίσης εδώ να αναφέρουμε πως και στο Ισραήλ διερευνάται η χρονική συσχέτιση της ηπατίτιδας και της λοίμωξης του κορωνοϊού στα παιδιά. Έχει αναφερθεί πως μεγάλο ποσοστό των παιδιών που εμφάνισαν οξεία ηπατίτιδα είχαν νοσήσει 3.5 μήνες πριν με κορωνοϊό.