ΚΥΠΕ
Η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβλέψεις πάνω στις οποίες βασίζεται ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2022 λόγω ενδεχόμενης νέας έξαρσης της πανδημίας, αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό που τονίζεται στην έκθεση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2022.
Στα συμπεράσματα της έκθεσης αναφέρθηκε η Πρόεδρος την Επιτροπής Οικονομικών Χριστιάνα Ερωτοκρίτου, στην ομιλία της κατά την έναρξη της συζήτησης του κρατικού προϋπολογισμού για το 2022. Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2022, όπως αρχικά κατατέθηκε στη Βουλή, προβλέπει δαπάνες τακτικές και αναπτυξιακές για τις οποίες ζητείται έγκριση πληρωμής μη περιλαμβανομένων των δαπανών που βαρύνουν το Πάγιο Ταμείο, ύψους €7.051.050.546 και παρουσιάζει μείωση δαπανών κατά 6,9% σε σύγκριση με τις αρχικά προϋπολογισθείσες και εγκριθείσες δαπάνες του προϋπολογισμού του 2021. Στην έκθεση σημειώνονται παράλληλα, οι αβέβαιες αλλά θετικές μεσοπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας αλλά και η ανάγκη βιώσιμης ανάπτυξης της οικονομίας και σωστής εφαρμογής του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Επιτροπής, η κυπριακή οικονομία, όπως και η ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία, εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πορεία της νόσου COVID-19. Επιθυμία όλων των πλευρών είναι η εξομάλυνση των επιπτώσεων της υγειονομικής κρίσης στην κυπριακή οικονομία το συντομότερο δυνατό και η επαναφορά της σε βιώσιμη πορεία ανάπτυξης. Αναφέρεται ακόμα ότι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές, με βάση τις προβλέψεις της Κυβέρνησης, παρόλο που χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα, είναι θετικές. Επίσης σημειώνεται ότι η βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας, ο περιορισμός του δημόσιου χρέους σε βιώσιμα επίπεδα, η επίτευξη δημοσιονομικού πλεονάσματος, η προστασία του βιοτικού επιπέδου των καταναλωτών από ενδεχόμενες πληθωριστικές πιέσεις, και η διασφάλιση γενικότερα της ευημερίας των πολιτών πρέπει να περιλαμβάνονται στις κύριες προτεραιότητες πολιτικής της Κυβέρνησης.
Η προώθηση της πράσινης οικονομίας, του ψηφιακού μετασχηματισμού, της έρευνας και της καινοτομίας, η ορθολογική και ουσιαστική διαχείριση των ΜΕΧ, η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε ορθή βάση, καθώς και η υλοποίηση σημαντικών αναπτυξιακών έργων, προστίθεται, θα συμβάλουν στην ανάκαμψη και ανάπτυξη της οικονομίας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Αναφέρεται ακόμα ότι η ορθολογική και βέλτιστη εφαρμογή του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών εργαλείων που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Πολιτικής Συνοχής 2021-2027 και των χρηματοδοτικών εργαλείων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων, με σκοπό την προώθηση έργων και δράσεων ανταποδοτικού χαρακτήρα, θα συμβάλουν στη στήριξη της απασχόλησης, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, συνεπώς στην ανάπτυξη της οικονομίας.
Διαπιστώσεις αναφορικά με τους οικονομικούς δείκτες
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού, στη βάση των θέσεων του Υπουργού Οικονομικών και των κατατεθέντων στοιχείων, καθώς και σύμφωνα με τις προβλέψεις της κυβέρνησης για την πορεία της κυπριακής οικονομίας και λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί από την πανδημία της νόσου COVID-19, διαπιστώνει ότι η κυπριακή οικονομία για το 2021, παρά τις επιπτώσεις της πανδημίας της νόσου COVID-19 οι οποίες οδήγησαν σε ύφεση κατά το 2020, σημειώνει θετικό ρυθμό ανάπτυξης, ο οποίος υπερβαίνει τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Επίσης ότι το ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους εκτιμάται για το 2021 να επανέλθει σε ανάλογο με το έτος 2019 επίπεδο, γεγονός το οποίο υποδηλώνει ανάκαμψη της οικονομίας.
Σημειώνει επίσης ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει υψηλό και κατά το τρέχον έτος, ωστόσο συγκριτικά με το 2020 παρουσιάζει οριακή βελτίωση, ενώ για τα έτη 2022-2023 γίνεται πρόβλεψη για ουσιαστική βελτίωσή του και επίτευξη δημοσιονομικού πλεονάσματος το 2024. Ακόμα το δημόσιο χρέος, παρά τις προβλέψεις για μείωσή του από το 2021 και εντεύθεν και δεδομένης της μεγάλης αύξησής του κατά το 2020 για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών του κράτους προς αντιμετώπιση των επιτπώσεων τηςπανδημίας της νόσου COVID-19, παραμένει υψηλό, αποκλίνοντας από τον μέσο όρο της ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο πληθωρισμός, αναφέρεται επίσης, μετά τα χαμηλά επίπεδα στα οποία κυμάνθηκε κατά τα έτη 2017-2019, καθώς και τον αρνητικό πληθωρισμό που παρατηρήθηκε κατά το έτος 2020, προβλέπεται για το 2021 να καταγράψει σημαντικά θετικό πρόσημο και να διατηρηθεί στο 2% μέχρι και το έτος 2024. Η ανεργία εκτιμάται να μειωθεί οριακά στο 7,5% κατά το 2021 σε σύγκριση με 7,6% για το 2020, ενώ για τα έτη 2022-2024 προβλέπεται περαιτέρω σταδιακή μείωσή της.
Οι κοινωνικοί δείκτες για το έτος 2020 σημειώνουν βελτίωση συγκριτικά με το έτος 2019, καθώς το ποσοστό κινδύνου φτώχειας και το ποσοστό κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, ο δείκτης άνισης κατανομής εισοδήματος (συντελεστής Gini), όπως και ο δείκτης κατανομής εισοδήματος S80/S20 έχουν μειωθεί. Σε σχέση με επιμέρους πρόνοιες του κρατικού προϋπολογισμού του 2022, συγκριτικά με το 2021, διαπιστώνεται αύξηση των προϋπολογιζόμενων εσόδων (εξαιρουμένων χρηματοοικονομικών ροών) κατά 4%. Επίσης οριακή μείωση των συνολικών προϋπολογιζόμενων δαπανών (εξαιρουμένων των αποπληρωμών δανείων) κατά 0,8% και αμελητέα ποσοστιαία μείωση των πρωτογενών δαπανών.
Ακόμα, αύξηση κατά 2,8% των δαπανών προσωπικού (κεντρική κυβέρνηση) (προϋπολογισθείσες για το 2022 στα €3.044 εκατομ.), η οποία οφείλεται κυρίως, με βάση τα κατατεθέντα στοιχεία, στην καταβολή της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής και των προσαυξήσεων, καθώς και στην αύξηση της απασχόλησης. Επιπλέον αύξηση των λειτουργικών δαπανών κατά 8,1%, λόγω κυρίως της αύξησης της πρόνοιας για δαπάνες αμυντικής θωράκισης, λειτουργικές δαπάνες, αγορά συμβουλευτικών υπηρεσιών, επιστροφές τελών και άλλων προσόδων, εκπαίδευση προσωπικού, καθώς και για εκδόσεις και δημοσιότητα. Διαπιστώνεται επίσης μείωση του συνόλου των κοινωνικών παροχών κατά 2,2% (προϋπολογισθείσες για το 2022 στα €1.660 εκατομ.), η οποία οφείλεται στη μείωση της πρόνοιας για την αντιμετώπιση της πανδημίας της νόσου COVID-19. Επιπλέον αύξηση κατά 5,4% στις λοιπές κοινωνικές παροχές (προϋπολογισθείσες για το 2022 στα €1.607 εκατομ.), οι οποίες αφορούν κυρίως παροχές παιδείας, υγείας, κοινωνικής πρόνοιας, στέγασης και πολιτιστικές παροχές. Επίσης αύξηση των αναπτυξιακών δαπανών κατά 9,9% (προϋπολογισθείσες για το 2022 στα €1.135 εκατομ.), η οποία σύμφωνα με τα κατατεθέντα στοιχεία οφείλεται στην έναρξη υλοποίησης μεγάλων αναπτυξιακών έργων, περιλαμβανομένων οδικών, κτιριολογικών και άλλων έργων, καθώς και στην προώθηση έργων που περιλαμβάνονται στο εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Διαπιστώνεται ακόμα μείωση των δαπανών εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους κατά 13% (προϋπολογισθείσες στα €458,2 εκατομ.), λόγω αποπληρωμής ακριβού δανεισμού και αντικατάστασης με φθηνό.
Θέσεις μελών της Επιτροπής
Όλα τα μέλη της επιτροπής, αναγνωρίζουν τις πρωτόγνωρες και ιδιάζουσες συνθήκες τις οποίες αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία από το 2020 λόγω της πανδημίας της νόσου COVID-19, καθώς και τις επιπτώσεις που αυτή έχει επιφέρει στα δημόσια οικονομικά και στην πραγματική οικονομία. Αναγνωρίζουν επίσης την αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβλέψεις πάνω στις οποίες βασίζεται ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2022 λόγω ενδεχόμενης νέας έξαρσης της πανδημίας. Η πλειοψηφία των μελών της επιτροπής επισημαίνει σωρεία ζητημάτων που επηρεάζουν την πορεία της κυπριακής οικονομίας για τα οποία εκφράζει επιμέρους επιφυλάξεις και αφορούν μεταξύ άλλων στη διαχείριση των ΜΕΧ, στην προστασία της κύριας κατοικίας και της μικρής επαγγελματικής στέγης, στο υψηλό ποσοστό δημόσιου χρέους και δημοσιονομικού ελλείμματος, στην κοινωνική ανισότητα, καθώς και στις επιπτώσεις που ενδεχομένως να επιφέρουν στους καταναλωτές οι αυξήσεις στις τιμές βασικών αγαθών και προϊόντων.
Ορισμένα μέλη της επιτροπής αναγνωρίζουν το γεγονός ότι κατά το τρέχον έτος έχει αντισταθμιστεί η απώλεια που επέφερε στο ΑΕΠ η πανδημία κατά το 2020 και εκφράζουν ικανοποίηση για τις αποδόσεις της οικονομίας για τα έτη 2020 και 2021, οι οποίες κυμάνθηκαν πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Αναγνωρίζουν επίσης την προοπτική της κυπριακής οικονομίας για επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 2021, καθώς και τη δημοσιονομική βελτίωση που παρατηρείται.
Περαιτέρω, ορισμένα μέλη τονίζουν την ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονομίας, την ορθολογική αξιοποίηση των δημοσιονομικών περιθωρίων και την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών για την αντιμετώπιση της πανδημίας κατά τα έτη 2020 και 2021, τη βελτίωση των κοινωνικών δεικτών, τη βελτίωση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της κυπριακής οικονομίας και την ορθολογική διαχείριση του δημόσιου χρέους. Μέλη της επιτροπής εκφράζουν ιδιαίτερη ανησυχία ως προς τα επίπεδα της ανεργίας, ειδικότερα της μακροπρόθεσμης ανεργίας και της ανεργίας μεταξύ των 25 νέων, καθώς και για την πορεία της ανεργίας μετά την απόσυρση από την Κυβέρνηση των μέτρων στήριξης της οικονομίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας της νόσου COVID-19 και την άρση της δημοσιονομικής χαλάρωσης που επέτρεψε η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Εκφράζουν επίσης επιφυλάξεις σε σχέση με τη θέση του Υπουργού Οικονομικού για την επίτευξη συνθηκών πλήρους απασχόλησης σύντομα. Μελή της επιτροπής επισημαίνουν ότι η παρατηρούμενη αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών, παρόλο που κρίνεται προσωρινή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκαλεί ανησυχίες ως προς τις επιπτώσεις της στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, λαμβανομένης υπόψη και της αβεβαιότητας που έχει προκαλέσει η συνεχιζόμενη έξαρση της νόσου COVID-19. Μέλη της επιτροπής εκφράζουν επιφυλάξεις σε σχέση με τα επίπεδα των κοινωνικών δεικτών, επισημαίνοντας ειδικότερα το ψηλό ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται κοντά ή κάτω από το όριο της φτώχειας.
Περαιτέρω, μέλη της επιτροπής τονίζουν μεταξύ άλλων την ανάγκη υιοθέτησης βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης, στη βάση του οποίου όλοι οι παραγωγικοί τομείς της οικονομίας θα συμβάλλουν στη μεγέθυνση του ΑΕΠ, εφαρμογής στοχευμένης κοινωνικής πολιτικής, στην οποία να περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων μέτρα στεγαστικής πολιτικής, στήριξης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού και μετριασμού της εισοδηματικής ανισότητας, προκειμένου να διασφαλίζονται συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης, αναπροσαρμογής του ύψους των κοινωνικών παροχών, λόγω της αύξησης των τιμών βασικών αγαθών, αύξησης του ποσοστού υλοποίησης των αναπτυξιακών δαπανών, το οποίο παραμένει χαμηλό και αντιμετώπισης των διαρθρωτικών προβλημάτων της κυπριακής οικονομίας, τα οποία προϋπήρχαν της πανδημίας.
Σε σχέση με τον προϋπολογισμό για το 2022 εκφράζονται διιστάμενες απόψεις από τα μέλη της επιτροπής. Ειδικότερα, ορισμένα εξ αυτών εκφράζουν την άποψη ότι στερείται οράματος και προοπτικής και άλλα μέλη σημειώνουν ότι δεν αντιμετωπίζονται με ορθό και ολιστικό τρόπο τα διαρθρωτικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας μέσω του προτεινόμενου προϋπολογισμού. Σε αντίθεση, άλλα μέλη της επιτροπής εκφράζουν την άποψη ότι ο προτεινόμενος προϋπολογισμός υπηρετεί την αναπτυξιακή προοπτική της κυπριακής οικονομίας.
