Μιχάλης Λουκά
Προ ενός μηνός, συγκεκριμένα στις 23 Ιανουαρίου, ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας επισημοποιούσε μία περιβαλλοντική καταστροφή: την αποστράγγιση του φράγματος του Μαυροκόλυμπου λόγω τεχνικής βλάβης που ήταν αδύνατο να επιδιορθωθεί. Μαζί με το 1.4 εκατομμύριο κυβικά πόδια νερό που χάθηκαν όμως φαίνεται πως καταγράφηκε παράλληλα κι ένα πλήγμα για την κυπριακή πανίδα.
Όπως ενημερώθηκε ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής περιβάλλοντος, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, έχουν θανατωθεί μερικές εκατοντάδες νυχτερίδες που φώλιαζαν εντός του αγωγού εκκένωσης του φράγματος, το οποίο βρίσκεται σε περιοχή Natura 2000. Δεν πρόκειται για ένα από τα πολλά θηλαστικά αλλά για μοναδικό προστατευόμενο είδος στην Ευρώπη, που εντοπίζεται μόνο στην Κύπρο, προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία και την ευρωπαϊκή οδηγία για τους οικοτόπους.
«Ήξεραν οι αρμόδιοι»
Ο λόγος για τη φρουτονυχτερίδα, το μεγαλύτερο σε μέγεθος και το μοναδικό από τα 19 είδη που συναντάμε στην πατρίδα μας, το οποίο δεν τρέφεται αποκλειστικά με έντομα καθώς το μενού της περιλαμβάνει κυρίως φρούτα. Δεν είναι ωστόσο αυτή η γνωστότερη ονομασία της, όπως θα επιβεβαιώνουν και οι παλαιότεροι. Εάν έχετε λοιπόν ακούσει ξανά τη λέξη «νυχτοπάππαρος», τώρα ξέρετε από που ξεφύτρωσε.
Ο πληθυσμός του μοναδικού αυτού είδους της κυπριακής και κατ’ επέκταση της ευρωπαϊκής πανίδας, από την ώρα που άνοιξε η θύρα εκκένωσης του Μαυροκόλυμπου, μειώθηκε κατά μερικές εκατοντάδες. Γεγονός που οδήγησε τον Χαράλαμπο Θεοπέμπτου στην κατάθεση ερώτησης προς την υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, υπό το εξής πρίσμα, όπως σημειώνει: την εκ των προτέρων γνώση του Τμήματος Περιβάλλοντος για την ύπαρξη των -προστατευόμενων- νυχτερίδων στον αγωγό, πριν το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων βάλει μπρος για το άδειασμα του φράγματος.
Θεοπέμπτου προς την υπουργό
Η ερώτηση από τον βουλευτή του Κινήματος Οικολόγων – Συμμαχίας Πολιτών, ημερομηνίας 17 Φεβρουαρίου, αναφέρει τα ακόλουθα: «Έχω ενημερωθεί ότι εντός του αγωγού εκκένωσης του φράγματος Μαυροκόλυμπου φιλοξενούνταν μερικές εκατοντάδες φρουτονυχτερίδες Rousettus aegyptiacus, κάτι για το οποίο το Τμήμα Περιβάλλοντος ήταν ενήμερο από πριν, εφόσον το φράγμα Μαυροκόλυμπου εντάσσεται στην περιοχή Natura 2000 Κοίλη Μαυροκόλυμπος».
Για να συνεχίσει ο Χαράλαμπος Θεοπέμπτου: «Παρακαλώ τον αρμόδιο υπουργό όπως ενημερώσει τη Βουλή των Αντιπροσώπων εάν έχει γίνει δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, προτού προχωρήσει το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων με το άδειασμα του φράγματος που οδήγησε στη θανάτωση εκατοντάδων ατόμων φρουτονυχτερίδων».
Τι προνοεί το σχετικό νομικό πλαίσιο; Σύμφωνα με τον περί προστασίας και διατήρησης της φύσης και της άγριας ζωής νόμο του 2003, οποιαδήποτε καταπολέμηση ή παρενόχληση οποιουδήποτε είδους νυχτερίδας είναι παράνομη και τιμωρείται με βαρύ χρηματικό πρόστιμο ή και φυλάκιση. Στην Κύπρο βέβαια, το ουσιαστικό ερώτημα δεν είναι το τι προνοούν οι νόμοι αλλά ποιοι εφαρμόζονται και πόσοι εποπτεύονται.
Με δηλητηρίαση και όπλα
Ο νυχτοπάππαρος είναι απειλούμενο είδος καθώς οι πληθυσμοί του παρουσιάζουν σημαντική μείωση, ως αποτέλεσμα της καταστροφής βιοτόπων αλλά και των μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν για τη θανάτωσή του, από τον άνθρωπο. Στο μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα, από την εποχή της αποικιοκρατικής βρετανικής διοίκησης της Κύπρου, υπήρξαν εκστρατείες για την καταπολέμηση του είδους, όπως μέσω δηλητηρίασης σε σπηλιές, ακόμα και με την επιστράτευση πυροβόλων όπλων.
Η συγκεκριμένη νυχτερίδα είχε θεωρηθεί επιβλαβής για τις καλλιέργειες καθότι είναι φρουτοφάγο είδος. Μια αντίληψη που είχε υιοθετήσει η αρμόδια αρχή της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι και το 1983, όταν εγκαταλείφθηκε. Όπως όμως εξήγησε το Τμήμα Δασών σε κατοπινό στάδιο, ο νυχτοπάππαρος, με την κατανάλωση μόνο ώριμων και υπερώριμων φρούτων, τα οποία τις περισσότερες φορές είναι ακατάλληλα για την αγορά, συμβάλλει στη μείωση της εξάπλωσης επικίνδυνων για τη γεωργία εντόμων όπως είναι η μεσογειακή μύγα.
