ΚΥΠΕ
Να ενθαρρύνουν πιο άμεσες επαφές και συνεργασία μεταξύ τους, προτρέπει ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες τους δύο ηγέτες στην Κύπρο, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη και τον Τ/κ ηγέτη Ερσίν Τατάρ στην έκθεσή του για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, εκφράζοντας την ανησυχία του για το ενδεχόμενο επιδείνωσης του ήδη δύσκολου κλίματος μεταξύ των δύο πλευρών. Ο κ. Γκουτέρες προτείνει στο ΣΑ του ΟΗΕ ανανέωση της θητείας της ειρηνευτικής δύναμης για ακόμα έξι μήνες.
Το ανεπίσημο έγγραφο της έκθεσης του ΓΓ του ΟΗΕ για την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο που αφορά την περίοδο από 16 Δεκεμβρίου 2021 έως 14 Ιουνίου 2022 δόθηκε αργά το μεσημέρι της Τρίτης (ώρα Νέας Υόρκης) στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας
Στην έκθεση για την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) επισημαίνεται το άστατο εσωτερικό πολιτικό τοπίο όσον αφορά τις δύο πλευρές του νησιού το οποίο δημιούργησε πρόσθετες προκλήσεις. Οι ενέργειες που αναλήφθηκαν και δίπλα στη νεκρή ζώνη και από τα δύο μέρη, τα επίμονα εμπόδια στο διακοινοτικό εμπόριο, η συνεχιζόμενη προκλητική ρητορική και η έλλειψη προόδου στην αντιμετώπιση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας σχετικά με το περιφραγμένο τμήμα των Βαρωσίων συνέβαλαν στην περαιτέρω ενίσχυση της δυσπιστίας.
Στην έκθεση του Συμβουλίου Ασφαλείας για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ο ΓΓ προτρέπει τους ηγέτες των δύο πλευρών να ενθαρρύνουν πιο άμεσες επαφές και συνεργασία μεταξύ τους, όπως ζητήθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας και ως απόδειξη της γνήσιας δέσμευσής τους για λύση.
Συνεργασία των δύο πλευρών
Η απουσία προόδου προς την επανάληψη των πλήρους διαπραγματεύσεων δημιουργεί χώρο για νέα δεδομένα και προκαλεί προκλητικές μονομερείς ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντικές παραβιάσεις του βοηθητικού απομνημονεύματος της αποστολής.
Όπως τονίζει ο ΓΓ του Συμβουλίου Ασφαλείας, διαπιστώνει με ανησυχία ότι αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε συστηματική σύγκρουση που θα επιδεινώσει το ήδη δύσκολο κλίμα μεταξύ των δύο πλευρών.
Νεκρή Ζώνη
Ακόμη, καλεί τις δύο πλευρές, να σεβαστούν και να τηρήσουν την οριοθέτηση της νεκρής ζώνης από τα Ηνωμένα Έθνη, η οποία είναι η μόνη οριοθέτηση που αναγνωρίζεται από το Συμβούλιο Ασφαλείας.
“Η εισβολή και από τις δύο πλευρές στη νεκρή ζώνη, κυρίως με τη μορφή μη εξουσιοδοτημένης κατασκευής, παραμένει μία από τις κύριες πηγές εντάσεων. Εκτός από τη δημιουργία επιχειρησιακών προκλήσεων για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, αυτές οι ενέργειες δημιουργούν ένα πιο εχθρικό κλίμα στο έδαφος και μεταξύ των πλευρών και μπορούν να εγκυμονούν κινδύνους για την ασφάλεια.
Υπενθυμίζω το αίτημα του Συμβουλίου Ασφαλείας να αφαιρεθούν όλες οι μη εξουσιοδοτημένες κατασκευές εντός της ουδέτερης ζώνης και να αποτραπούν και οι δύο πλευρές μη εξουσιοδοτημένες στρατιωτικές και πολιτικές δραστηριότητες εντός και κατά μήκος των γραμμών κατάπαυσης του πυρός” τονίζεται στην έκθεση.
Στην έκθεση γίνεται λόγος για έλλειψη προόδου όσον αφορά στην επίλυση του Κυπριακού, κάτι που επηρέασε το έργο της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών. “Η μειωμένη εμπιστοσύνη και οι αυξημένες πολιτικές εντάσεις συσχετίστηκαν με περισσότερες ενέργειες από τις δύο πλευρές που αμφισβήτησαν την εξουσιοδοτημένη εξουσία της αποστολής και που θεωρήθηκαν πάντα προκλητικές από την άλλη πλευρά” αναφέρεται.
Βαρώσια
Σε σχέση με το καθεστώς των Βαρωσίων, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνεχίζει να καθοδηγείται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ως εκ τούτου, η αποστολή και η Γραμματεία έχουν εκφράσει επανειλημμένα ανησυχία για τις εξελίξεις στο περιφραγμένο τμήμα της πόλης. Τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να θεωρούν την κυβέρνηση της Τουρκίας υπεύθυνη για την κατάσταση στα Βαρώσια.
Ο ΓΓ επανέλαβε την ανησυχία του για τις πρόσφατες εξελίξεις στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων και την έλλειψη ανταπόκρισης στην έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας για ανατροπή των ενεργειών που έγιναν μετά την ανακοίνωση της μερικής επαναλειτουργίας της περιφραγμένης πόλης τον Οκτώβριο 2020.
“Υπενθυμίζω περαιτέρω τις αποφάσεις του Συμβουλίου σχετικά με τα Βαρώσια, ιδίως τα ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992), και τη σημασία της πλήρους τήρησης τους, υπογραμμίζοντας ότι η θέση των Ηνωμένων Εθνών σε αυτό το θέμα παραμένει αμετάβλητη. Αποδοκιμάζω επίσης τους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ που επιβλήθηκαν στην περιοχή και αλλού, όπως στα Στροβίλια, και ζητώ για άλλη μια φορά να αποκατασταθεί πλήρως η ικανότητα της αποστολής να περιπολεί και να υλοποιεί τις εντεταλμένες δραστηριότητές της. Υπενθυμίζω ότι η εντολή που έδωσε το Συμβούλιο στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ δεν περιορίζεται στη νεκρή ζώνη αλλά εκτείνεται σε ολόκληρο το νησί”.
Οικονομία
Οι σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις στο νησί από την πανδημία αλλά και τον πόλεμο στην Ουκρανία, ιδιαίτερα στον τουρισμό, επιδείνωσαν μια ήδη δύσκολη κατάσταση στο βορρά που προκλήθηκε από την υποτίμηση της τουρκικής λίρας και οδήγησε σε περιορισμένη πρόσβαση στο εμπόριο αλλά και σε φόβους που εκφράστηκαν για οικονομική κατάρρευση. Το οικονομικό χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών διευρύνθηκε σημαντικά, επιδεινώνοντας τις πολιτικές εντάσεις και δίνοντας κίνητρα για παράνομη διακίνηση σε όλη τη νεκρή ζώνη.
«Ενώ και οι δύο κοινότητες υπέφεραν από τις κοινωνικοοικονομικές συνέπειες αυτών των κρίσεων, η τουρκοκυπριακή οικονομία, η οποία ήταν ήδη σε δύσκολη θέση πριν από την πανδημία, επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο. Ανησυχώ ότι, ως αποτέλεσμα, το οικονομικό χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών θα συνεχίσει να διευρύνεται, μια κατάσταση που τροφοδοτεί τη δυσαρέσκεια και τη δυσπιστία μεταξύ των δύο κοινοτήτων, επιδεινώνει την αποξένωση των δύο τμημάτων του νησιού και δίνει κίνητρα για παράνομη διακίνηση μέσω της ουδέτερης ζώνης και προς τις δύο κατευθύνσεις», σημειώνει ο ΓΓ του ΟΗΕ.
«Οι έντονες οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο βόρειο τμήμα της Κύπρου δεν ωφελούν κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη στη σύγκρουση, αλλά αντίθετα δυσχεραίνουν τις προοπτικές διευθέτησης», προσθέτει.
Εμπόριο αγαθών μέσω της Πράσινης Γραμμής
Το εμπόριο αγαθών πέρα από την Πράσινη Γραμμή επηρεάστηκε επίσης αρνητικά από την κατάσταση της πανδημίας και την προσωρινή αναστολή ορισμένων σημείων διέλευσης το 2020. Σύμφωνα με την ΕΕ, σημειώθηκε σημαντική αύξηση στον όγκο του εμπορίου το 2021. Η συνολική επίσημη αξία των εμπορευμάτων που διακινήθηκαν μέσω της Πράσινης Γραμμής το 2021 εκτιμήθηκαν σε 6.151.022 €. Σε σύγκριση με 4.693.898 € το 2020, αυτό αποτελεί αύξηση 31%.
Αγνοούμενοι
Από την έναρξη των εργασιών της το 2006, οι διακοινοτικές ομάδες επιστημόνων της Επιτροπής Αγνοουμένων στην Κύπρο (ΔΕΑ), με την υποστήριξη των Ηνωμένων Εθνών και χρηματοδότηση από δωρητές, εξουσιοδοτήθηκαν να ανακτήσουν, να εντοπίσουν και να επιστρέψουν τα λείψανα όσων εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια των γεγονότων του 1963/64 και του 1974, έχουν παραλάβει τα λείψανα 1.183 ατόμων και στις δύο πλευρές του νησιού.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει ο κύριος χρηματοδοτικός συνεισφορών της επιτροπής.
Από τις 26 Απριλίου 2022, η Επιτροπή έχει εντοπίσει 56 πιθανούς χώρους ταφής που είναι έτοιμοι να ανασκαφούν. Το 2022, η Επιτροπή διεξήγαγε ανασκαφές σε 5 από τις 30 στρατιωτικές περιοχές στο βόρειο τμήμα του νησιού στις οποίες είχε παραχωρηθεί πρόσβαση τον Ιούνιο του 2019, χωρίς να πραγματοποιηθούν ανακτήσεις κατά την περίοδο αναφοράς.
Μέχρι σήμερα, από τους 2.002 αγνοούμενους, 1.026 έχουν αναγνωριστεί επίσημα και τα λείψανά τους έχουν επιστραφεί στις οικογένειές τους.
Άσυλο
Όπως τονίζεται στην έκθεση, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το νησί αντιμετωπίζει μια πραγματική κρίση ως προς τον αριθμό των αιτούντων άσυλο, των προσφύγων και των παράτυπων μεταναστών που φτάνουν σε μεγάλους αριθμούς σε σύγκριση με το μέγεθος του κυπριακού πληθυσμού. Ωστόσο, η έλλειψη πρόσβασης στις διαδικασίες ασύλου σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο συνεχίζει να επιδεινώνει το πρόβλημα και προκαλεί σοβαρή ανησυχία για τα Ηνωμένα Έθνη. Σύμφωνα με το κείμενο της έκθεσης οι δύο πλευρές καλούνται να συνεργαστούν και να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση της πηγής του προβλήματος.
Το έτος 2021 έκλεισε με 1.296 αιτήσεις ασύλου που υποβλήθηκαν τον Δεκέμβριο στην Κυπριακή Δημοκρατία, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των αιτήσεων ασύλου σε άνευ προηγουμένου 13.235, έναντι 7.094 το 2020, που αντιπροσωπεύει αύξηση 87%. Η ανοδική τάση συνεχίστηκε το πρώτο τρίμηνο του 2022, με συνολικά 5.066 άτομα που υπέβαλαν αιτήσεις ασύλου έως το τέλος Μαρτίου 2022, που αντιπροσωπεύει αύξηση 100% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2021. Επιπλέον, περίπου 16.000 Ουκρανοί υπήκοοι έφτασαν στην Κύπρο μεταξύ 1 Φεβρουαρίου και 30 Απριλίου 2022, εκ των οποίων 9.647 υπέβαλαν αιτήσεις για Προσωρινή Προστασία.
Ο ΓΓ εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στον Ειδικό Αντιπρόσωπό του, Επικεφαλής της UNFICYP και Αναπληρωτή Ειδικό Σύμβουλο για την Κύπρο, Colin Stewart, για την ηγεσία του στην παρουσία των Ηνωμένων Εθνών στο νησί.
