Ενενήντα έξι χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την πρώτη ημέρα κατά την οποία τιμήθηκαν ανά το παγκόσμιο τα ανθρώπινα δικαιώματα, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, στο μακρινό 1948. Από τότε έχουν αλλάξει πολλά, προς το καλύτερο.
Οι τοπικές κοινωνίες σε πάρα πολλές χώρες, όχι σε όλες έχουν κάνει βίωμά τους την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία τυγχάνουν νομικής διασφάλισης. Δεν είναι όμως όλα ρόδινα. Τα προβλήματα δεν έχουν εκλείψει. Άλλαξαν απλώς τη μορφή με την οποία εκδηλώνονται.
Στην Κύπρο, σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε; Τη σφαιρική εικόνα σκιαγραφεί η επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μαρία Στυλιανού Λοττίδη. Με αφορμή, λοιπόν, την 10 Δεκεμβρίου, που τιμάται ως η παγκόσμια μέρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η αρμόδια επίτροπος, ως Ανεξάρτητη Αρχή, προέβη στην ακόλουθη τοποθέτηση:
Η διεθνής κοινότητα έχει προχωρήσει
«Η 10η Δεκεμβρίου τιμάται ετήσια ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κατόπιν της υιοθέτησης της Οικουμενικής Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στις 10/12/1948. Έκτοτε, η διεθνής κοινότητα έχει προχωρήσει σε σημαντικές και ουσιαστικές ενέργειες προκειμένου να διασφαλίσει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των ανθρώπων τυγχάνουν προστασίας, είτε μέσω νομικά δεσμευτικών διεθνών συμβάσεων, είτε μέσω συστάσεων και εισηγήσεων», σημείωσε αρχικά.
Η ισότιμη απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρόσθεσε, συνιστά «το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο». Όπως τόνισε, «όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως οποιωνδήποτε χαρακτηριστικών τους, έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, ακριβώς λόγω της ανθρώπινης φύσης τους, και της εγγενούς αξιοπρέπειάς τους που οφείλει να τυγχάνει απόλυτου σεβασμού από την πολιτεία».
Παραβιάζονται καθημερινά
Συνεχίζοντας, η Μαρία Στυλιανού Λοττίδη επισήμανε πως «η οικοδόμηση του διεθνούς δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις αρχές αυτές διασφαλίζει ότι η επιτυχημένη, επαρκής και αποτελεσματική προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων απαιτεί συνεχείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση ζητημάτων που πλήττουν τα δικαιώματα του ανθρώπου και προκύπτουν ανά τους καιρούς.
Η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν αποκλείει, δυστυχώς, την παραβίασή τους. Καθημερινά παρατηρούνται καταστάσεις κατά τις οποίες τα ανθρώπινα δικαιώματα ατόμων περιορίζονται αθέμιτα, με αποτέλεσμα να παραβιάζονται».
Μεγάλος αριθμός παραπόνων
Το Γραφείο Επιτόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δρώντας ως ο κατ’ εξοχήν εξωδικαστικός μηχανισμός ελέγχου τυχόν παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, «δέχεται καθημερινά μεγάλο αριθμό παραπόνων με ισχυρισμούς για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εξετάζει τα παράπονα αυτά, καταλήγοντας σε συμπεράσματα, εισηγήσεις και συστάσεις, όταν και όποτε κρίνεται αναγκαίο», ενημέρωσε.
«Κατά το 2024, το Γραφείο μου τοποθετήθηκε σε σωρεία περιπτώσεων, είτε στη βάση παραπόνων, είτε αυτεπάγγελτων ερευνών, για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων»
Διευκρίνισε δε πως η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του Γραφείου και η δράση του ως θεσμός «Ombudsman», ως Φορέας Ισότητας και Καταπολέμησης των Διακρίσεων, ως Ανεξάρτητος Μηχανισμός Πρόληψης των Βασανιστηρίων, ως Εθνική Ανεξάρτητη Αρχή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ως Ανεξάρτητη Αρχή Προώθησης των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρία, και ως Εθνικός Μηχανισμός Παρακολούθησης των Διαδικασιών Αναγκαστικής Επιστροφής των Υπηκόων Τρίτων Χωρών που διαμένουν άτυπα στην Κυπριακή Δημοκρατία, προσδίδει όλες τις απαραίτητες εξουσίες στον/στην Επίτροπο, προκειμένου να παρεμβαίνει πιο αποτελεσματικά στις περιπτώσεις που διαπιστώνονται παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εισηγήσεις για σωρεία περιπτώσεων
«Κατά το 2024, το Γραφείο μου τοποθετήθηκε με απόψεις σε σωρεία περιπτώσεων, είτε στη βάση παραπόνων, είτε στη βάση αυτεπάγγελτων ερευνών, για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και έγιναν εισηγήσεις για την αποκατάσταση της αρχής της νομιμότητας και τρόπους επίλυσης ή απάμβλυνσης των ζητημάτων που εγείρονταν σε κάθε περίπτωση», πρόσθεσε η Μαρία Στυλιανού Λοττίδη.
«Σημαντικές ήταν οι παρεμβάσεις του Γραφείου μου σε θέματα ρατσισμού και διακρίσεων, ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρίες, τις συνθήκες διαβίωσης στην Πτέρυγα ΙΒ των Κεντρικών Φυλακών, την υποστήριξη των θυμάτων βασανιστηρίων, τους πρόσφυγες και τους αιτητές διεθνούς προστασίας, την πρόσβαση και χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών του κράτους από ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, τη βία κατά των γυναικών και για εγκλήματα μίσους εναντίον υπηκόων τρίτων χωρών», συμπλήρωσε η επίτροπος.
Πολύπλευρη δράση
Σημείωσε επίσης πως «ως θεσμός προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουμε, ακόμη, υποβάλει εκθέσεις για θέματα που άπτονται, μεταξύ άλλων, επιδομάτων σε άτομα με αναπηρία, τη χρήση της Ευρωπαϊκής Κάρτας Αναπηρίας, την εξέταση αιτήσεων διεθνούς προστασίας από Σύριους, τη διάκριση λόγω φύλου για μη αναγνώριση οφειλόμενης σε εγκυμοσύνη συντάξιμης υπηρεσίας, και έχω προβεί σε αρκετές επισκέψεις και επιθεωρήσεις χώρων κράτησης».
Καταληκτικά, η Μαρία Στυλιανού Λοττίδη αναφέρει πως «η 10η Δεκεμβρίου, μας υπενθυμίζει ότι ο σεβασμός της ανθρώπινης αξίας και αξιοπρέπειας, η δημιουργία δικτύων αλληλεγγύης και η καλλιέργεια κουλτούρας σεβασμού όλων των ανθρώπων, πρέπει να παραμείνουν ως στόχοι όλων μας. Με αφορμή, δε, τη σημερινή μέρα, ανανεώνουμε και υπογραμμίζουμε τη δεδομένη αφοσίωση του Γραφείου μου στον αγώνα προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αποτελεσματικής προστασία τους, με την έκδοση ενός ημερολογίου με παρεμβάσεις μας οι οποίες θεωρούνται επιτυχείς ιστορίες (success stories) ως προς την υλοποίηση των εισηγήσεων μας από τις αρμόδιες αρχές».
